|
yesimciwciw
|
Cevap : Tarihte Bugün
TARİHTE BUGÜN: 23 EKİM
Kırım Savaşı 23 Ekim 1853'te başladı
Savaşın sebepleri
Rusya, 1853 yılından itibaren Kavalalı Mehmet Ali Paşa bunalımı sırasında takip ettiği zayıf bir Osmanlı Devleti üzerinde etki alanı kurma politikasını bırakarak, bu devleti yıkma politikası takip etmeye başladı Bunu gerçekleştirebilmek için de kutsal yerler sorununu kullandı Osmanlı Devleti, Hıristiyanlarca kutsal sayılan Kudüs ve çevresinde Katolik ve Ortodokslar'a çeşitli ayrıcalıklar tanımıştı 1853 yılına gelindiğinde ayrıcalıklar konusunda Rusya ile Katolikliğin dünya çapında savunuculuğunu yapan FransaRusya, Birleşik Krallık'a mirasın paylaşılması teklifinde bulundu Ancak, çıkarları gereği Osmanlı Devleti'nin toprak bütünlüğünün muhafazasından yana olan Birleşik Krallık bu teklifi kabul etmedi Bunun üzerine Rusya, tek başına harekete geçerek, Osmanlı Devleti'ne bir ittifak teklifinde bulundu ve bu devletin sınırları içinde yaşayan Ortodoksların koruyuculuğunun Rusya'ya bırakılmasını önerdi Osmanlı Devleti Britanyalın de desteğine güvenerek Rus isteklerini reddetti
Savaşın anlam ve önemi çatışmaya başladılar Bu durumu bahane eden ve asıl amacı "Hasta adam" gözüyle baktığı Osmanlı devleti'ne ve onun bekasına son vermek isteyen
   * Kırım Savaşı, Osmanlı devletine yardım etmekten çok, Avrupa'nın siyasal statüsü ile ilgili idi
   * Birleşik Krallık için önemli olan husus, Avrupa'daki güç dengesiydi ve bunun Birleşik Krallık aleyhine bozulmasına izin verilemezdi
   * Bu nedenle, Avrupa'nın statükosu tek taraflı iradelerle değil, "Avrupa uyumu" içinde diplomasi yoluyla yapılmalıydı
   * Özellikle 1848 yılında çıkan Macar ayaklanmasının Rusya tarafından kanlı bir şekilde bastırılmasıyla yara alan Avrupa özgürlükleri korunmalı ve dengeleri Rusya'nın tek başına bozmasına göz yumulmamalıydı
   * Fransa'ya göre başarının anahtarı Birleşik Krallık ile anlaşmaktan geçiyordu ve Kırım Savaşı bunun için bir fırsattı
   * Birleşik Krallık ile Fransa'nın ortak düşüncesi ise Rusya'nın Avrupa dışında tutulmasıydı
   * Rusya, Avrupa dışında tutulabilir ve büyük devlet statüsünden indirilebilirdi
   * Polonya (Lehistan) yeniden kurulabilirdi
   * Osmanlı Devleti zamansız bir dağılmadan kurtulabilirdi
   * Fransa Avrupa'da yeniden üstün duruma gelebilirdi
   * Tüm bunlara karşı Prusya başta olmak üzere merkezi Avrupa devletleri bu düşüncelere karşıydı
   * Özellikle Avusturya, savaş sonunda yapılacak antlaşmadan ve ortaya çıkacak yeni statükodan endişeli idi
   * Kısacası; batılı devletler "neye" karşı savaşacaklarının bilincinde olmakla birlikte "ne" için savaşacaklarını tam bilmiyorlardı Dolayısıyla, gerçek barış antlaşması hemen hemen hiçbir sorunu çözemedi
   * Rusya ile Batı Avrupa'nın arası gergindi Yani bir nevi Soğuk savaş vardı O aslında bir Rus-Osmanlı savaşından çok Rus-Batı savaşı idi
Savaşın başlaması ve gelişmesi
Rusya'nın İstanbul'da görevli elçisi Aleksandr Mençikof isteklerinin reddedilmesi üzerine 19 Mayıs 1853'te İstanbul'dan ayrıldı Rus orduları savaş dahi ilan etmeden 22 Haziran 1853'de Eflak ve Boğdan'ı (Memleketeyn) işgale başladılar Çar, bu hareketinin bir savaş başlangıcı kabul edilmemesi gerektiğini açıkladı ve bu teşebbüsün bir güvenlik tedbiri olduğunu belirtti Ancak, bu durum Avrupa'nın statüsünü değiştirmeye yönelikti Bunun üzerine Avusturya'nın teklifi ile Viyana'da bir konferans toplandı Fakat toplantıdan sonuç alınamadı Bu sırada İstanbul'da, Rusya'ya karşı savaş ilanı için halk padişaha baskı yapmaya başladı 4 Ekim 1853'te Rusya'ya bir nota verildi ve Eflak ile Boğdan'ın 15 gün içinde boşaltılması istendi Rusya bu notaya kayıtsız kaldı ve tanınan sürenin sonunda savaş fiilen başladı
Savaşın başlangıcında Osmanlı ordusu Balkanlar'da başarılı oldu Fakat Batum'a yardım götüren Osmanlı donanması 30 Kasım 1853'te Rus donanması tarafından Sinop açıklarında batırıldı Rusların bu ani hareketi ve Karadeniz'de durum üstünlüğü sağlamaları Boğazlar'ı ve İstanbul'u tehlikeye düşürdü Bu durum Avrupa devletlerini endişelendirdi Birleşik Krallık ve Fransa devreye girerek tarafları uzlaştırmak istedi, ancak yapılan teklifi Rusya reddetti Bunun üzerine Fransa ve Birleşik Krallık, Rusya'ya bir ültimatom verdiler ve taraflardan şu isteklerde bulundular:
   * Eflak ve Boğdan'dan çekilmesi;
   * Osmanlı Devletinin ülke bütünlüğüne riayet etmesi;
   * Ortodoksların himayeciliği iddiasından vazgeçmesi istendi
Osmanlı Devleti'nden;
   * Vatandaşlarına eşit haklar tanıması ve tatbik etmesi;
   * Hıristiyanlara olumsuz muamelede bulunulmaması;
   * Karma mahkemeler kurulması;
   * Hıristiyan tebaadan vergi alınmaması talep edildi
Çar, ültimatomu ve istekleri kabul etmedi ve Rus ordusuna Tuna nehrini geçerek ilerleme emrini verdi Birleşik Krallık ve Fransa, 12 Mart 1854'te Rusya'ya savaş ilan ettiler
Birleşik Krallık ve Fransa, Osmanlı Devleti lehine savaşa girerken Avrupa kamuoyunu tatmin edecek ve özel menfaatler sağlayacak tedbirleri almayı da ihmal etmediler Bu maksatla 12 Mart 1854'te İstanbul'da; 10 Mayıs 1854'te Londra'da ve 14 Haziran 1854'te de; Avusturya ile antlaşmalar imzaladılar Avusturya ile yapılan antlaşma Tuna eyaletlerinin Rus ordusundan boşaltılmasını öngörüyordu ve Avusturya, gerekirse asker göndermeyi taahhüt etmekteydi Bu nedenle 15 Mart 1855'te Sardenya'da ittifaka katıldığını açıkladı
Britanyalı Coldstream Muhafız Alayı askerleri Haydarpaşa yakınlarında Kırım'a gitmek için beklerken
Savaş devam ederken Osmanlı ülkesinin Epir, Etolya ve Teselya eyaletlerinde Rum halkının isyan hareketleri başladı Yapılan ikazlar dikkate alınmadı ve bunun üzerine Fransızlar Pire limanına asker çıkararak Yunanistan'ı abluka altına aldılar Bu hareket Yunanistan'ı tarafsızlığa mecbur etti ve Rusya da bir müttefikini kaybetti
Savaş Tuna, Kafkas ve Karadeniz'de yoğunluk kazandı Tuna cephesinde durum önce Osmanlılar lehine gelişti Fakat bir süre sonra Rus ordusu Silistre'ye kadar ilerledi Bunun üzerine Britanyalı ve Fransızlar Gelibolu yarımadasına asker çıkardılar ve çıkan birlikleri Varna bölgesine sevk edildi Bu sırada Avusturya'da Rusya'yı baskı altına aldı Rus ordusu Silistre önlerinden çekilmeye mecbur kaldı Müteakiben de Eflak ve Buğdan'ı tahliye ederek savunmaya geçti
Müttefikler, Rusya'yı barışa zorlamak için Kırım yarımadasında da bir cephe açmaya karar verdiler 20 Eylül 1854'te 30 bin Fransız, 21 bin Britanyalı ve 60 bin Osmanlı askerinden oluşan müttefik kuvveti 89 harp ve 267 nakliye gemisiyle Kırım'a çıkarıldı Ancak Kırım Savaşı düşünüldüğü gibi kısa sürede tamamlanamadı 1855 ilkbaharında 140 bin kişilik bir müttefik kuvveti daha bölgeye çıkarıldı Ruslar mağlup oldu ve çekilmek zorunda kaldılar Kafkas cephesinde ise Ruslar başarı kazandılar ve Kars'ı ele geçirmeye muvaffak oldular Bu sırada Çar I Nikolay öldü, yerine geçen II Aleksandr barış istemek zorunda kaldı Barış şartlan Avusturya tarafından kendisine verilen bir ültimatomla bildirildi II Aleksandr istenen şartları esas tutarak barış teklifini kabul etti Önce 15 Mayıs'dan 14 Haziran 1855'e kadar Viyana'da barış için hazırlık görüşmeleri yapıldı ve Paris Konferansı esasları tespit edildi
Savaşın sonuçları
Kâğıt üzerinde, savaşın galiplerinden olan Osmanlı devleti, aslında savaştan çok büyük zarar alarak çıkmıştır Çok pahalı olan bu savaşı yürütebilmek için Osmanlı devleti, ödeme yeteneğinin çok üstünde borç almıştır Endüstrileşmeyi kaçırdığı için ekonomisi çağdışı kalmış olan devlet, bu borçların altından kalkamayacak ve 1881 yılında II Abdülhamit döneminde Düyunu Umumiye idaresinin kurulmasıyla, Avrupalı devletlerin mali denetimi altına girip, yarı sömürge olacaktır
Yahudilerden alınan borçlar ödenemedi
Özellikle Fransa'daki Yahudi Rothschild Ailesinin sahibi olduğu bankalardan alınan borçlar sonucunda, Yahudilerin vaat edilen topraklara yerleşmesine engel olunamamıştır
Kırım Savaşı'nın sonunda ilan edilen Islahat Fermanı, Osmanlı reform hareketlerinde çok önemli bir yer tutar Islahat Fermanı'nın amacı, imparatorluk içindeki herkese Osmanlı yurttaşlığı vererek, yasalar önünde dine bakılmaksızın eşitlik sağlamaktı Islahat Fermanı ile Batı'da dolaşan liberal düşünceler Osmanlı'ya girmeye başlayacaktır
Kırım Savaşı, İtalya birliğine giden yolu hızlandırmıştır Savaşa asker göndererek Birleşik Krallığ'ın sempatisi ve Fransa'nın etkin desteğini kazanan Sardinya-Piemonte Krallığı, savaşı izleyen yıllarda İtalya birliğini kuracaktır
Tarihte bugün ne oldu?
    * 1940 - Efsane futbolcu Pele, Brezilya'da dünyaya geldi
   * 1946 - Birleşmiş Milletler, ilk genel toplantısını New York'ta yaptı
   * 1954 - Almanya'nın NATO'ya girişiyle ilgili Paris Antlaşması imzalandı
   * 1956 - Macaristan'da Sovyet egemenliğine karşı ayaklanma başladı Bütün ülkeye yayılan gösterilerde, isyancılar Sovyet birliklerinin çekilmesini istediler
   * 1960 - Genel nüfus sayımı: Türkiye'nin nüfusu 27754820
   * 1965 - Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel hükümeti kurma görevini Adalet Partisi Genel Başkanı Süleyman Demirel'e verdi
   * 1972 - Zonguldak'ta iki ayrı kömür ocağında grizu patlamasında 20 işçi öldü, 76 işçi yaralandı
   * 1983 - Beyrut'ta Amerikan ve Fransız barış gücü karargahlarına patlayıcı yüklü kamyonlarla intihar saldırısı yapıldı 241 Amerikan deniz piyadesi ve 58 Fransız paraşütçü öldü
   * 1993 - Karun Hazinesi, 28 yıl sonra Türkiye'ye getirildi
Kimler geldi
   * 1890 - Orhan Seyfi Orhon, Türk şair (ö 1972)
   * 1905 - Felix Bloch, İsviçreli-ABD'li fizikçi (ö 1983)
   * 1929 - Adalet Ağaoğlu, Türk yazar
   * 1940 - Pelé, Brezilyalı futbolcu
   * 1953 - Taner Akçam, Türk sosyolog ve tarihçi
Kimler geçti
   * 930 - İmparator Daigo, Japonya'nın 60 imparatoru (d 885)
   * 1944 - Charles Glover Barkla, İngiliz fizikçi, Nobel Fizik Ödülü sahibi (d 1877)
   * 1999 - Neriman Köksal, Türk sinema oyuncusu (d 1929)
   * 2005 - Ahmet Özacar, Türk futbolcu (d 1937)
__________________
|