Maddenin Yapısı ve Atom - Periyodik Cetvel ve Açıklaması

**Şengül Şirin** · 10-22-2009

Maddenin Yapısı ve Atom - Periyodik Cetvel ve Açıklaması

Madde, atom adı verilen taneciklerden oluşur

Atom maddenin yapı taşıdır

Atomun yapısında proton, nötron ve elektron bulunur

Proton ve nötron atomun çekirdeğinde yer alır

Elektron ise çekirdek etrafında dolanır

Atomu oluşturan tanecikler belli başlı özellikleri vardır

Proton: Atomun çekirdeğinde bulunur

(+) yüklü bir parçacıktır

Kütlesi 1 akb’dir

Nötron: Atomun çekirdeğinde bulunur

Kütlesi hemen hemen protona eşittir

Elektrik yükü taşımaz

Yani yüksüz bir parçacıktır

Elektron: Atomun çevresinde çok büyük hızla dönen hareketli bir parçacıktır

Elektronlar çekirdek etrafında farklı enerji seviyelerinde dolanır

Atom çekirdeğinin çapı, atom çapının 100 binde biri kadardır

Atom çekirdeğinde yüklü olarak sadece protonlar bulunduğu için, atomun çekirdek yükü daima (+) artıdır

1 Karbon atomunun kütlesinin 1/12’sine, 1 atomik kütle birimi adı verilmiştir

Atomik kütle birimi akb ile gösterilir

1 Karbon atomu = 12 akb’dir

Kimyasal hesaplamalarda atomların kütleleri gram cinsinden değil, akb cinsinden alınır

Atom numarası: Bir element atomunun çekirdeğinde bulunan proton sayılarının toplamına, atom numarası adı verilir

Atom numarası Z ile gösterilir

Z = p

Kütle numarası: Bir atomun çekirdeğindeki proton ve nötron sayılarının toplamı, o atomun kütle numarasını verir

Kütle numarası A ile gösterilir

Kütle numarası = Proton sayısı + Nötron sayısı
A = p + n

Nötr ve Yüklü Atom: Bir atomdaki proton ve elektron sayıları birbirine eşitse
bu atoma nötr atom denir

Nötr atomda (+) ve (–) yükler birbirine eşittir

Örneğin nötr karbon atomunda 6 proton 6 elektron vardır

Nötr atomda,
p = e’dir

Atomlar elektron alıp verebilirler

Ancak çekirdekte bulunan proton ve nötronu alıp veremezler

ÖRNEK: Nötr bir magnezyum atomunda proton sayısı 12, nötron sayısı 13’tür

Bu atomun;
a

Elektron sayısı nedir?
b

Kütle numarası nedir?

Çözüm
a

Nötr atomda elektron ve proton sayısı birbirine eşittir

O hâlde, p = e = 12 dir

b

Kütle no = A = p + n
p = 12, n = 13 olduğuna göre, A = 12 + 13 = 25

(–) yüklü atom
Eğer bir atom dışarıdan elektron alırsa, (–) yük sayısı (+) yük sayısından
fazla olur

Bu durumda atom (–) yüklü olur

Örneğin nötr flüor atomunun 9 elektronu, 9 protonu vardır

Flüor atomu 1e– alınca 10 elektronlu ve (–) yüklü olur

(+) yüklü atom
Eğer bir atom bir elektronunu kaybederse, (+)
yük sayısı (–) yük sayısından fazla olur

Bu durumda
atom (+) yüklü olur

Örneğin nötr lityum atomunun 3 protonu 3 elektronu
vardır

Lityum 1e– verirse 2 elektronlu ve (+)
yüklü olur

Elementlerin Sembollerle Gösterilmesi
Kimyasal hesaplamalarda maddelerin Lâtince isimleriyle işlem yapmak zordur

Bunun yerine elementlerin Lâtince isimlerinin kısaltmalarından oluşan semboller kullanılır

Element sembollerinde ilk harf her zaman büyük, varsa diğerleri daima küçük yazılır

Örneğin;
Hidrojen H, Helyum He, Karbon C
Kalsiyum Ca, Bor B, Berilyum Be
Element sembolünün sol üst köşesine atomun kütle numarası, sol alt köşesine ise atom numarası yazılır

Elektron Dağılımı
Elektronlar çekirdek çevresinde belli enerji seviyelerinde ve belli sayılarda dolanır

Enerji seviyeleri çekirdekten dışa doğru, 1

seviye, 2

seviye, 3

seviye şeklinde sıralanır

Bazen enerji seviyeleri, K, L,M, N

harfleriyle de gösterilir

1

seviyede en fazla 2 elektron bulunur

2

seviyede en fazla 8 elektron bulunur

Bir enerji seviyesinde bulunabilecek en fazla elektron sayısı, 2 n2 bağıntısı ile hesaplanır

(n, enerji seviyesini gösterir

)
Atomun en dış enerji seviyesinde en fazla 8 elektron bulunabilir

En dış enerji seviyesinde 8 elektron bulunduran elementlere soy gazlar ya da asal gazlar adı verilir

Bunun tek istisnası helyumdur

Helyum elementi soy gaz olduğu hâlde 2 elektronu vardır

Örnek:
İlk iki enerji seviyesi dolu olan bir atomun toplam elektron sayısı nedir?

Örnek:
Atom numarası 13 olan nötr bir atomun elektron dağılımı nasıl olur?

Örnek:
18X atomunun elektron dağılımı nasıldır?

Örnek:
Üçüncü enerji seviyesinde 2 elektron bulunan bir atomun atom numarası kaçtır?
A)6 B)10 C) 12 D) 26

10-22-2009	#1
Şengül Şirin	Maddenin Yapısı ve Atom - Periyodik Cetvel ve Açıklaması Maddenin Yapısı ve Atom - Periyodik Cetvel ve Açıklaması Madde, atom adı verilen taneciklerden oluşurAtom maddenin yapı taşıdır Atomun yapısında proton, nötron ve elektron bulunur Proton ve nötron atomun çekirdeğinde yer alır Elektron ise çekirdek etrafında dolanır Atomu oluşturan tanecikler belli başlı özellikleri vardır Proton: Atomun çekirdeğinde bulunur (+) yüklü bir parçacıktır Kütlesi 1 akb’dir Nötron: Atomun çekirdeğinde bulunur Kütlesi hemen hemen protona eşittir Elektrik yükü taşımazYani yüksüz bir parçacıktır Elektron: Atomun çevresinde çok büyük hızla dönen hareketli bir parçacıktır Elektronlar çekirdek etrafında farklı enerji seviyelerinde dolanır Atom çekirdeğinin çapı, atom çapının 100 binde biri kadardır Atom çekirdeğinde yüklü olarak sadece protonlar bulunduğu için, atomun çekirdek yükü daima (+) artıdır 1 Karbon atomunun kütlesinin 1/12’sine, 1 atomik kütle birimi adı verilmiştir Atomik kütle birimi akb ile gösterilir 1 Karbon atomu = 12 akb’dir Kimyasal hesaplamalarda atomların kütleleri gram cinsinden değil, akb cinsinden alınır Atom numarası: Bir element atomunun çekirdeğinde bulunan proton sayılarının toplamına, atom numarası adı verilir Atom numarası Z ile gösterilir Z = p Kütle numarası: Bir atomun çekirdeğindeki proton ve nötron sayılarının toplamı, o atomun kütle numarasını verir Kütle numarası A ile gösterilir Kütle numarası = Proton sayısı + Nötron sayısı A = p + n Nötr ve Yüklü Atom: Bir atomdaki proton ve elektron sayıları birbirine eşitse bu atoma nötr atom denir Nötr atomda (+) ve (–) yükler birbirine eşittir Örneğin nötr karbon atomunda 6 proton 6 elektron vardır Nötr atomda, p = e’dir Atomlar elektron alıp verebilirler Ancak çekirdekte bulunan proton ve nötronu alıp veremezler ÖRNEK: Nötr bir magnezyum atomunda proton sayısı 12, nötron sayısı 13’tür Bu atomun; a Elektron sayısı nedir? b Kütle numarası nedir? Çözüm a Nötr atomda elektron ve proton sayısı birbirine eşittir O hâlde, p = e = 12 dir b Kütle no = A = p + n p = 12, n = 13 olduğuna göre, A = 12 + 13 = 25 (–) yüklü atom Eğer bir atom dışarıdan elektron alırsa, (–) yük sayısı (+) yük sayısından fazla olur Bu durumda atom (–) yüklü olur Örneğin nötr flüor atomunun 9 elektronu, 9 protonu vardır Flüor atomu 1e– alınca 10 elektronlu ve (–) yüklü olur (+) yüklü atom Eğer bir atom bir elektronunu kaybederse, (+) yük sayısı (–) yük sayısından fazla olur Bu durumda atom (+) yüklü olur Örneğin nötr lityum atomunun 3 protonu 3 elektronu vardır Lityum 1e– verirse 2 elektronlu ve (+) yüklü olur Elementlerin Sembollerle Gösterilmesi Kimyasal hesaplamalarda maddelerin Lâtince isimleriyle işlem yapmak zordur Bunun yerine elementlerin Lâtince isimlerinin kısaltmalarından oluşan semboller kullanılır Element sembollerinde ilk harf her zaman büyük, varsa diğerleri daima küçük yazılır Örneğin; Hidrojen H, Helyum He, Karbon C Kalsiyum Ca, Bor B, Berilyum Be Element sembolünün sol üst köşesine atomun kütle numarası, sol alt köşesine ise atom numarası yazılır Elektron Dağılımı Elektronlar çekirdek çevresinde belli enerji seviyelerinde ve belli sayılarda dolanır Enerji seviyeleri çekirdekten dışa doğru, 1 seviye, 2 seviye, 3 seviye şeklinde sıralanır Bazen enerji seviyeleri, K, L,M, N harfleriyle de gösterilir 1 seviyede en fazla 2 elektron bulunur 2 seviyede en fazla 8 elektron bulunur Bir enerji seviyesinde bulunabilecek en fazla elektron sayısı, 2 n2 bağıntısı ile hesaplanır (n, enerji seviyesini gösterir) Atomun en dış enerji seviyesinde en fazla 8 elektron bulunabilir En dış enerji seviyesinde 8 elektron bulunduran elementlere soy gazlar ya da asal gazlar adı verilir Bunun tek istisnası helyumdur Helyum elementi soy gaz olduğu hâlde 2 elektronu vardır Örnek: İlk iki enerji seviyesi dolu olan bir atomun toplam elektron sayısı nedir? Örnek: Atom numarası 13 olan nötr bir atomun elektron dağılımı nasıl olur? Örnek: 18X atomunun elektron dağılımı nasıldır? Örnek: Üçüncü enerji seviyesinde 2 elektron bulunan bir atomun atom numarası kaçtır? A)6 B)10 C) 12 D) 26 __________________ Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır