Cevap : İsmail Bey Gaspıralı (Gasprinskiy) - 1851-1914

**Şengül Şirin** · 10-16-2009

GASPIRALI İSMAİL

Kırım'ın yetiştirdiği en büyük şahsiyetlerden ve aynı zamanda Dünya Türklüğünün milliyetçilik önderlerinden biri olan, gazeteci-yazar Gaspıralı Ismail, 1851'de Bahçesaray yakınlarındaki Avcıköy'de doğdu Babasının doğduğu Gaspıra köyüne izafeten, 'Gaspıralı' olarak tanındı

İlk öğrenimini Bahçesaray'da yaptı Orta tahsiline, Akmescit'teki Rus ortaokulunda ve daha sonra Veronej ve Moskova'daki Rus askerî okullarında devam etti Bu sırada, Batıdaki milliyetçi akımlardan etkilenen ve Panslavizme tepki duyan Gaspıralı İsmail, Türklerin de milliyetçi ruhtan faydalanması gerektiği düşüncesine ulaştı

Böylece, Moskova Askeri İdadisi'nden ayrıldı Fikirlerini kitlelere yayma yolundaki mücadeleye, ilk olarak öğretmenlikle başlayan Gaspıralı İsmail, Bahçesaray ve Yalta'da bir yıl öğretmenlik yaptı 1872'de Paris'e giderek, bir süre orada kaldı Subay olmak amacıyla, 1874'te İstanbul'a geldi Fakat subay olma talebi, dönemin Rusya etkisindeki 'Nedimof' lâkaplı sadrazamı Mahmut Nedim Paşa tarafından reddedilince, 1875'te tekrar Kırım'a dönerek, yazı hayatına başladı

1878'de, Bahçesaray Belediye Başkanlığı'na seçilen Gaspıralı Ismail'in, 1879'daki gazete çıkarma teşebbüsü, Rusya hükümetince engellendi Bunun üzerine, 'Rusya Müslümanları' adlı eserini, Akmescit'te Rusça yayımlanan 'Tavrida' adlı gazetede tefrika etti 1881'de 'Tonguç' isimli bir dergi çıkardı
1883'te, 'Tercümân-ı Ahvâl-i Zaman Gazetesi'ni yayımlamaya başladı Gaspıralı Ismail'in fikrî ve siyasi görüşünün ağırlıklı yönü olan 'dil birliği davası'nı savunan bu gazete, Bolşevikler tarafından kapatıldığı 1918 yılına kadar neşredildi
'Dilde, fikirde, iş de birlik' şiarını ortaya atarak, Rusya bünyesindeki Türklerin millî uyanışına zemin hazırlayan Gaspıralı İsmail, Rusya Türklerinin kolay okuyup yazmalarını sağlamak amacıyla, 'usûl-i cedîd' denilen bir yöntem geliştirdi

Bu arada Türkistan, Mısır ve Hindistan'a giderek, buralardaki Müslümanları uyandırmaya çalıştı 1909'da İstanbul'a geldi Kendisine büyük ilgi gösteren İttihatçıların, âyân âzâlığı teklifini kabul etmedi Hayatının sonuna kadar, gazetesinin başında kaldı Kızı Şefika'nın yönetimi'nde, Âlem-i Nisvân adlı kadın dergisini ve 1906'da Kahkaha adlı mizah dergisini çıkardı Gaspıralı İsmail, 11 Eylül 1914'te Bahçesaray'daki evinde vefat etti

Namık Kemal, Ziya Paşa ve Şinâsi'den etkilenen Gaspıralı'nın ortaya koyduğu millî çizgi, Anadolu'daki Türkçü-Milliyetçi akımlar üzerinde de derin izler oluşturdu Düstur haline getirdiği, 'Dilde, fikirde, iş de birlik' temel görüşü, Rusya Türklerinin, varlıklarını korumaları için, ortak bir yazı diline sahip olmaları ve ortak hareket etmeleri gerektiği tezini içeriyordu

Gaspıralı İsmail'in eserleri, Rusya Müslümanları (1881), Avrupa Medeniyetinde Bir Nazâr-ı Muvâzene (1882), Hâce-i Sıbyân (1893), Atlaslı Cihannümâ (1894), Mektep ve Usûl-i Cedîd Nedir (1894)

10-16-2009	#2
Şengül Şirin	Cevap : İsmail Bey Gaspıralı (Gasprinskiy) - 1851-1914 GASPIRALI İSMAİL Kırım'ın yetiştirdiği en büyük şahsiyetlerden ve aynı zamanda Dünya Türklüğünün milliyetçilik önderlerinden biri olan, gazeteci-yazar Gaspıralı Ismail, 1851'de Bahçesaray yakınlarındaki Avcıköy'de doğdu Babasının doğduğu Gaspıra köyüne izafeten, 'Gaspıralı' olarak tanındı İlk öğrenimini Bahçesaray'da yaptı Orta tahsiline, Akmescit'teki Rus ortaokulunda ve daha sonra Veronej ve Moskova'daki Rus askerî okullarında devam etti Bu sırada, Batıdaki milliyetçi akımlardan etkilenen ve Panslavizme tepki duyan Gaspıralı İsmail, Türklerin de milliyetçi ruhtan faydalanması gerektiği düşüncesine ulaştı Böylece, Moskova Askeri İdadisi'nden ayrıldı Fikirlerini kitlelere yayma yolundaki mücadeleye, ilk olarak öğretmenlikle başlayan Gaspıralı İsmail, Bahçesaray ve Yalta'da bir yıl öğretmenlik yaptı 1872'de Paris'e giderek, bir süre orada kaldı Subay olmak amacıyla, 1874'te İstanbul'a geldi Fakat subay olma talebi, dönemin Rusya etkisindeki 'Nedimof' lâkaplı sadrazamı Mahmut Nedim Paşa tarafından reddedilince, 1875'te tekrar Kırım'a dönerek, yazı hayatına başladı 1878'de, Bahçesaray Belediye Başkanlığı'na seçilen Gaspıralı Ismail'in, 1879'daki gazete çıkarma teşebbüsü, Rusya hükümetince engellendi Bunun üzerine, 'Rusya Müslümanları' adlı eserini, Akmescit'te Rusça yayımlanan 'Tavrida' adlı gazetede tefrika etti 1881'de 'Tonguç' isimli bir dergi çıkardı 1883'te, 'Tercümân-ı Ahvâl-i Zaman Gazetesi'ni yayımlamaya başladı Gaspıralı Ismail'in fikrî ve siyasi görüşünün ağırlıklı yönü olan 'dil birliği davası'nı savunan bu gazete, Bolşevikler tarafından kapatıldığı 1918 yılına kadar neşredildi 'Dilde, fikirde, iş de birlik' şiarını ortaya atarak, Rusya bünyesindeki Türklerin millî uyanışına zemin hazırlayan Gaspıralı İsmail, Rusya Türklerinin kolay okuyup yazmalarını sağlamak amacıyla, 'usûl-i cedîd' denilen bir yöntem geliştirdi Bu arada Türkistan, Mısır ve Hindistan'a giderek, buralardaki Müslümanları uyandırmaya çalıştı 1909'da İstanbul'a geldi Kendisine büyük ilgi gösteren İttihatçıların, âyân âzâlığı teklifini kabul etmedi Hayatının sonuna kadar, gazetesinin başında kaldı Kızı Şefika'nın yönetimi'nde, Âlem-i Nisvân adlı kadın dergisini ve 1906'da Kahkaha adlı mizah dergisini çıkardı Gaspıralı İsmail, 11 Eylül 1914'te Bahçesaray'daki evinde vefat etti Namık Kemal, Ziya Paşa ve Şinâsi'den etkilenen Gaspıralı'nın ortaya koyduğu millî çizgi, Anadolu'daki Türkçü-Milliyetçi akımlar üzerinde de derin izler oluşturdu Düstur haline getirdiği, 'Dilde, fikirde, iş de birlik' temel görüşü, Rusya Türklerinin, varlıklarını korumaları için, ortak bir yazı diline sahip olmaları ve ortak hareket etmeleri gerektiği tezini içeriyordu Gaspıralı İsmail'in eserleri, Rusya Müslümanları (1881), Avrupa Medeniyetinde Bir Nazâr-ı Muvâzene (1882), Hâce-i Sıbyân (1893), Atlaslı Cihannümâ (1894), Mektep ve Usûl-i Cedîd Nedir (1894) __________________ Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır