Eski Mısır'da Edebiyat

Eski Mısır'da Edebiyat

Eski Mısır'da, edebiyat da çok gelişmişti Edebiyat alanında yapılanlar, aşağıdaki gibidir;

Tarih Öncesi

Hiyeroglif yazının bulunması

Eski İmparatorluk:
Öğretici türün doğuşu
İmhotep'in yazdığı ahlak dersleri
Geleneklere ve hiyerarşiye saygıyı amaçlayan Ptahotep'in Bilgeliği
Smith tıp papirüsü
Ölenlerin yaşamlarını parlak bir biçimde sürdürmelerini amaçlayan büyü edebiyatının geliştirilmesi
VI sülale dönemindeki firavunlar için yazılmış piramit metinleri

Birinci Ara dönem ve Orta İmparatorluk:

Kötümser edebiyat
Umutsuzun şiiri
Ahlak dersleri:
Kral Merikare için ders;
Amenemhet I'nin oğlu Sesostris için ders
Taş sanduka metinleri:
Özel kişilerin tabutları üstüne yazılmış ölümle ilgili sözler
Halk masalları

İkinci Ara Dönem Yeni imparatorluk:

Matematik papirüsleri ve bilimsel öğretilerin geliştirilmesi
Ebers tıp papirüsü
Tarihsel edebiyat:
Tutmes III yıllıkları;
Kardeş şiiri
Tanrıların ve kralların onuruna dikme taşlar üzerine yazılmış ilahiler
Ölüler Kitabı:
Taş sandukalardaki metinlerden alınmış sözler derlemesi
Ra'nın her gün yeniden doğuşundaki gizemi açıklayan kozmografi kitapları
Halk masalları
Harris papirüsü

Aşağı Dönem:

Halk masalı:
Unamon'un Byblos'daki yolculuğu
Tarihsel edebiyat:
Plankhy dikme taşı
VI yydan başlayarak Demotikos lehçesiyle yazılmış masallar
Ptolemaios V döneminde yazılmış Menfis kararnamesi (Daha çok "Reşittaşı" adıyla bilinir)

Mısırlılardan günümüze gelen bazı şiir ve sözler vardır Mesela Kral Akhenaton’un bizzat Güneş için yazdığı kaside, Amarna devrinin bir edebi şaheseri olarak anılır Çünkü bu yazılar, sadece dini bir vecdin ifadesi değil, aynı zamanda tabiatın en büyük kudretine karşı duyulan hayranlığın bir örneğidir Mesela Güneş'e hitap ederek söylene su sözlerde, ne kadar içten gelen bir duyuş vardır:

“Göklerin ufkunda belirmen ne kadar güzeldir,
Ey! Hayatın esnasında yaşayan Aton
Sen, doğu semasının ufkundan doğduğun zaman
Bütün memleketi güzelliğinle doldurursun
Uzaklaşsan da, ışıltın dünya üzerindedir
Ne kadar yüksek olursan ol,
Senin adımlarının izleri gündüzdür
Sen, ışıltılarını dağıttığın zaman
Mısır’ın iki ülkesi birden her gün bayram içindedir
Hepsi uyanık ve ayaklarının üzerinde dik durular,
Çünkü sen, onları uyandırmışsındır
Onlar, bütün organlarını Sende yıkarlar, elbiselerini giyerler
Ve kollarını yukarıya kaldırarak Seni şafakta selamlarlar
Sonra tüm dünyada herkes kendi isini yapar
Hayvanlar otlardan zevk alırlar, tüm ağaçlar ve bitkiler çiçeklenirler
Kuşlar, kanatları sana doğru ibadet edercesine kalkık bataklıklarda uçarlar,
Bütün koyunlar ayakları üzerinde oynarlar,
Bütün kanatlı mahluklar uçmaya hazırlanırlar,
Sen üzerlerinde oldukça onlar yasarlar
Gemiler nehirden çıkar ve inerler
Su içindeki balıklar Senin önünde sıçrarlar
Işıltıların büyük deniz ortasında kıvılcımlar saçar,
Kadında çocuğu Sen yaratırsın
Ananın karnında çocuğa Sen hayat verirsin
Ve ağlamaması için o beşiğinde sallanır,
Sen ana rahminde bile bir çocuğu besleyensin
Ne zaman civciv kabuğu içinde bağırırsa,
Sen ona hayat vermek için nefes verirsin
Yumurtayı bütün kuvvetiyle kırarak o hayata çıkar,
Ey Tanrım! Senin ne kadar çok eserlerin vardır
Sen! Ezeliyetin hâkimi! Senin isteklerin hep iyidir,
Sen hayatin ta kendisisin ve hayat sende yasar”

__________________