Cevap : Osmanlıda Taşra Teşkilatı/idari teşkilat

**Şengül Şirin** · 10-09-2009

İDARİ TEŞKİLAT

Acemioğlan

' Osmanlı ülkesi idari bakımdan EYALETLERE, eyaletler SANCAKLARA, Sancaklar KAZALARA, kazalar da TIMARLI NAHİYELERİNE ayrılmıştı

1) EYALETLER (BEYLERBEYİLİK):

Eyaletlerin başında BEYLERBEYİ bulunuyordu Eyalet içinde beylerbeyinin bulunduğu sancak PAŞA SANCAĞI adıyla anılırdı Beylerbeyi Divan-ı Hümayûnun küçük bir kopyesi olan Eyalet divanı''nın başıydı

Eyalet Divanının üyeleri şunlardır:

1-Beylerbeyi: Eyaletin ve eyalet divanının başıydı Hizmetinde KAPU HALKI denilen çok sayıda görevli ve asker bulunurdu Beylerbeyi tayini çıktığında kapuhalkını da beraberinde götürürdü
2-Beylerbeyi Kethüdası: Beylerbeyinin yardımcısıydı
3-Eyalet Defterdarı: Eyaletin mâli işlerinden sorumluydu
4-Eyalet Kadısı: Eyaletin yargı, belediye, noterlik vb işlerinden sorumluydu
5-Eyalet subaşısı: Bugünkü emniyet müdürü gibidir Suçluların takibi ve yakalanmasında, kadı tarafından verilen hükümlerin uygulanmasından ve merkezden gelen emirlerin uygulanmasından sorumludur

KADI

Gündüzleri belediye müfettişliği gibi bir görev yapan Su Başı, geceleri de kol gezerek uygunsuz davranışları denetler, Muhzır Ağa ve Ases Başı ile birlikte kanunları uygulardı
Osmanlı Devletinde eyaletler SALYANELİ ve SALYANESİZ olmak üzere ikiye ayrılıyordu

Salyaneli (Yıllıklı) Eyaletler: Bu eyaletlerde tımar sistemi uygulanma, vergiler yıllık olarak toplanırdı Mısır, Habeş, Bağdat, Basra, Yemen, Tunus, Cezayir, Trablus salyaneli eyaletlerdendi

Salyanesiz (Yıllıksız) Eyaletler: Tımar(dirlik) sisteminin uygulandığı eyaletlerdir Bu eyaletlerdeki topraklar has, zeamet ve tımar olarak ayrılmıştırMerkeze yakın eyaletlerdir

Rumeli, Budin, Anadolu, Karaman, Dulkadir, Sivas, Erzurum, Diyarbakır, Halep, Şam, Trablusşam salyanesiz eyaletlerdendir

2) SANCAKLAR:

Kazaların birleşmesiyle meydana gelmişti En üst dereceli yöneticisi SANCAK BEYİ'dirS ancaklarda asayiş sûbaşı ve Yasakçılar(asesler), kalenin korunması da kale dizdarları tarafından yapılırdı
3) KAZALAR:

Hem adlî hem de idarî birimdir Kazaların başında yönetici olarak kadı bulunurdu

İMTİYAZLI HÜKÜMETLER:

Osmanlı devletinin hakimiyetini tanıyan Kırım Hanlığı, Mekke Emirliği, Eflak, Boğdan ve Erdel Beylikleri,Sakız Cumhuriyeti imtiyazlı yönetimlerdi Bunlar iç işlerinde serbest olup, yöneticileri Osmanlı tarafından kendi soyluları arasından atanırdı Bu hükümetlerden Kırım Hanlığı ve Mekke Emirliği dışındakilerden yıllık belli bir vergi alınırdı

TAŞRA TEŞKİLATINDAKİ DİĞER GÖREVLİLER:

Muhtesib: Çarşı ve pazar denetlemesi yapardı Satılan mal ve fiatları kontrol ederlerdi(zabıta)

Kapan Emirleri: Şehirlere gelen sebze-meyvenin toplandığı yerlere ''kapan'' denirdi Kapan emiri buraya gelen malın vergilendirilmesini sağlardı(Hal müdürü)

Beytülmal Emini:Herhangi bir yerleşim yerinde kamuya ait çıkarları korumakla görevliydi

Gümrük ve Bac Eminleri: Kasaba ve şehirlerde sanat ve ticaretle ilgili vergileri toplarlardı

TAŞRA TEŞKİLATINDA MEYDANA GELEN DEĞİŞMELER:

1864'te yayınlanan ''vilayet nizamnamesi'' ile ülke idarî bakımdan yeniden teşkilatlandırıldı Buna göre taşra yönetimi vilayet, liva(sancak), kaza ve köy birimlerine ayrıldı Livaların yönetimi MUTASARRIF'lara verildi

1871'de kaza ve köy arasına NAHİYELER eklendi, bunların başına nahiye müdürleri seçimle getiriliyordu

MAHALLİ TEŞKİLAT:

Mahalle veya köy cemaatinin önde gelen kişisi İMAM'dır İmam cemaatin isteğiyle belirlenir ve kadı'nın onayıyla göreve başlardı
Mahalle ve köy halkının ortaklaşa karşıladığı giderler şunlardır:

1) Cami, okul, çeşme gibi yapıların onarımı ve ihtiyaçlarının karşılanması,
2) İmam, müezzin, muallim gibi görevlilerin ücretlerinin ödenmesi,
3) Divan-ı Hümayûn tarafından olağanüstü durumlarda konulan AVARIZ adı verilen vergilerin ortaklaşa ödenmesi
'''

10-09-2009	#3
Şengül Şirin	Cevap : Osmanlıda Taşra Teşkilatı/idari teşkilat İDARİ TEŞKİLAT Acemioğlan ' Osmanlı ülkesi idari bakımdan EYALETLERE, eyaletler SANCAKLARA, Sancaklar KAZALARA, kazalar da TIMARLI NAHİYELERİNE ayrılmıştı 1) EYALETLER (BEYLERBEYİLİK): Eyaletlerin başında BEYLERBEYİ bulunuyordu Eyalet içinde beylerbeyinin bulunduğu sancak PAŞA SANCAĞI adıyla anılırdı Beylerbeyi Divan-ı Hümayûnun küçük bir kopyesi olan Eyalet divanı''nın başıydı Eyalet Divanının üyeleri şunlardır: 1-Beylerbeyi: Eyaletin ve eyalet divanının başıydı Hizmetinde KAPU HALKI denilen çok sayıda görevli ve asker bulunurdu Beylerbeyi tayini çıktığında kapuhalkını da beraberinde götürürdü 2-Beylerbeyi Kethüdası: Beylerbeyinin yardımcısıydı 3-Eyalet Defterdarı: Eyaletin mâli işlerinden sorumluydu 4-Eyalet Kadısı: Eyaletin yargı, belediye, noterlik vb işlerinden sorumluydu 5-Eyalet subaşısı: Bugünkü emniyet müdürü gibidir Suçluların takibi ve yakalanmasında, kadı tarafından verilen hükümlerin uygulanmasından ve merkezden gelen emirlerin uygulanmasından sorumludur KADI Gündüzleri belediye müfettişliği gibi bir görev yapan Su Başı, geceleri de kol gezerek uygunsuz davranışları denetler, Muhzır Ağa ve Ases Başı ile birlikte kanunları uygulardı Osmanlı Devletinde eyaletler SALYANELİ ve SALYANESİZ olmak üzere ikiye ayrılıyordu Salyaneli (Yıllıklı) Eyaletler: Bu eyaletlerde tımar sistemi uygulanma, vergiler yıllık olarak toplanırdı Mısır, Habeş, Bağdat, Basra, Yemen, Tunus, Cezayir, Trablus salyaneli eyaletlerdendi Salyanesiz (Yıllıksız) Eyaletler: Tımar(dirlik) sisteminin uygulandığı eyaletlerdir Bu eyaletlerdeki topraklar has, zeamet ve tımar olarak ayrılmıştırMerkeze yakın eyaletlerdir Rumeli, Budin, Anadolu, Karaman, Dulkadir, Sivas, Erzurum, Diyarbakır, Halep, Şam, Trablusşam salyanesiz eyaletlerdendir 2) SANCAKLAR: Kazaların birleşmesiyle meydana gelmişti En üst dereceli yöneticisi SANCAK BEYİ'dirS ancaklarda asayiş sûbaşı ve Yasakçılar(asesler), kalenin korunması da kale dizdarları tarafından yapılırdı 3) KAZALAR: Hem adlî hem de idarî birimdir Kazaların başında yönetici olarak kadı bulunurdu İMTİYAZLI HÜKÜMETLER: Osmanlı devletinin hakimiyetini tanıyan Kırım Hanlığı, Mekke Emirliği, Eflak, Boğdan ve Erdel Beylikleri,Sakız Cumhuriyeti imtiyazlı yönetimlerdi Bunlar iç işlerinde serbest olup, yöneticileri Osmanlı tarafından kendi soyluları arasından atanırdı Bu hükümetlerden Kırım Hanlığı ve Mekke Emirliği dışındakilerden yıllık belli bir vergi alınırdı TAŞRA TEŞKİLATINDAKİ DİĞER GÖREVLİLER: Muhtesib: Çarşı ve pazar denetlemesi yapardı Satılan mal ve fiatları kontrol ederlerdi(zabıta) Kapan Emirleri: Şehirlere gelen sebze-meyvenin toplandığı yerlere ''kapan'' denirdi Kapan emiri buraya gelen malın vergilendirilmesini sağlardı(Hal müdürü) Beytülmal Emini:Herhangi bir yerleşim yerinde kamuya ait çıkarları korumakla görevliydi Gümrük ve Bac Eminleri: Kasaba ve şehirlerde sanat ve ticaretle ilgili vergileri toplarlardı TAŞRA TEŞKİLATINDA MEYDANA GELEN DEĞİŞMELER: 1864'te yayınlanan ''vilayet nizamnamesi'' ile ülke idarî bakımdan yeniden teşkilatlandırıldı Buna göre taşra yönetimi vilayet, liva(sancak), kaza ve köy birimlerine ayrıldı Livaların yönetimi MUTASARRIF'lara verildi 1871'de kaza ve köy arasına NAHİYELER eklendi, bunların başına nahiye müdürleri seçimle getiriliyordu MAHALLİ TEŞKİLAT: Mahalle veya köy cemaatinin önde gelen kişisi İMAM'dır İmam cemaatin isteğiyle belirlenir ve kadı'nın onayıyla göreve başlardı Mahalle ve köy halkının ortaklaşa karşıladığı giderler şunlardır: 1) Cami, okul, çeşme gibi yapıların onarımı ve ihtiyaçlarının karşılanması, 2) İmam, müezzin, muallim gibi görevlilerin ücretlerinin ödenmesi, 3) Divan-ı Hümayûn tarafından olağanüstü durumlarda konulan AVARIZ adı verilen vergilerin ortaklaşa ödenmesi ''' __________________ Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır