Diesel Motor, Iki Zamanlı Dizel Motoru, çalışma Ilkeleri, Kullanıldığı Yerler

**Şengül Şirin** · 10-07-2009

Diesel motor, iki zamanlı dizel motoru, çalışma ilkeleri, kullanıldığı yerler

Dizel (ya da Diesel) motoru, bulucusu Rudolf Diesel'in adını taşır

Diesel, yıllarca süren araştırmalardan sonra, 1897'de ilk dizel motorunu çalıştırmayı başardı

1920'lere kadar dizel motorlarında ki gelişmelerin büyük bir bölümü, Almanya'da gerçekleştirildi

Birinci Dünya savaşı sırasında, denizaltılar için yapılan motorlardan büyük deneyim kazanıldı

Bu motorlarla ilgilenen başlıca şirketler

MAN ve Daimler-Benz'di (Mercedes-Benz arabalarının yapımcısı)

Kara taşımacılığında kullanılabilecek dizel motorları yapmak için, 1898'den sonra birçok girişimde bulunulmuştu; ama ilk başarılı motor 1922'de üretildi

1920'lerde bu tür dizel motorları, iki, dört ya da altı silindirli olabiliyor ve 40-50 beygirgücü üretiyordu

Dizellerden denizcilikte yararlanma çalışmalarına, 1910'da başlandı

Ama ancak 1929'da, A

B

D'nde Cummins ile İngiltere'de Gardner'ın tasarımlarıyla, bu motorlar küçük teknelerin çalıştırılmasında kullanılabilecek duruma getirilebildi

Söz konusu motorlar, daha sonra kara taşıtlarına da uyarlandı

1930'larda motor güçleri sürekli arttı

İkinci Dünya savaşı başladığında, dizel motorları kara taşımacılığında, demiryolu lokomotiflerinde, traktörlerde, inşaatlarda, gemilerde ve endüstride güç kaynağı olarak yaygın bir biçimde kullanılıyordu

Ama otomobillerde, motosikletlerde ve uçaklarda, dizel motoru performans bakımından benzin motorunu geçemedi

Bununla birlikte, dayanıklı ve az masraflı olma özelliğinin performanstan daha büyük önem taşıdığı taksilerde, kullanılmaktadır

Çalışma ilkeleri:

Dizel motoru, benzin motoru gibi, bir tür içten yanmalı motordur

Ortak özelliklerinin çokluğuna karşılık, bu iki motorun çalışma ilkelerinde önemli farklar vardır

Benzin motorunda yakıt ile hava, karbüratörde karışır

Karışım, pistonun aşağı vuruşu sırasında, silindirin üstündeki yanma odasına dolar

Pistonun yukarı çıkışı, karışımı ilk hacminin altı ile onda biri arası bir hacime indirecek derecede sıkıştırır

Piston üst ölü noktaya vardığında, karışım, ateşleme bujisinin çıkardığı bir kıvılcımla ateşlenir

Karışımın yanma sonucu genişlemesi, pistonu yeniden silindir boyunca aşağı iter (güç zamanı)

Oysa bir dizel motorunda, piston aşağı inerken, silindire yalnızca hava dolar

Piston yukarı çıkınca bu hava sıkıştırılır, ama sıkıştırmanın derecesi benzin motorundakinden çok daha yüksek (12:1 ile 25:1 arası) olduğu için, havanın sıcaklığı 500'-'Cin üstüne çıkar

Piston üst ölü noktaya yaklaşırken, silindire, üstteki bir enjektör memesinden biraz yakıt püskürtülür

Yakıt,' sıkıştırılma sonucu ısınmış olan havayla karışınca, kendiliğinden tutuşur

Dizel motorunda silindire dolan havanın hacmi hep aynı olduğu için, motorun hızını, püskürtülen yakıt miktarı belirler

Dizel motoru, bitkisel yağlardan, doğal gaz ve yüksek oktanlı benzinlere kadar hemen her türlü yakıta uyarlanabilir; ama en uygun dizel yakıtı, ham petrolden elde edilir

Gazyağına benzeyen bu yakıt, benzin kadar uçucu değildir

Parlama noktası aşağı yukarı 75°C'tir (ısıtılmış bir petrol ürününün, küçük bir alevin yaklaştırılmasıyla anında parlamasına yetecek kadar buhar oluşturduğu sıcaklık derecesi)

Oysa benzinin parlama noktası, normal hava sıcaklıklarından düşüktür

Yakıt püskürtme:

Yakıt, her enjektöre bir yakıt pompasıyla ulaştırılır

Ya her enjektör için bir pompa ya da bir dağıtma valfı yoluyla her enjektöre sırayla yakıt gönderen tek bir ana pompa vardır

Her enjektör için ayrı bir pompanın bulunduğu durumlarda, pompalar, tek bir birim halinde toplanıp, enjektörlere besleme borularından yakıt gönderebilir

Ya da pompalar ile enjektörler ayrı ayrı birimler halinde birleştirilip, her silindire ayrı bir birim yerleştirilir

Pompaların, motorun çalıştırdığı bir kam milince harekete geçirilen yaylı pistonları (plancır) vardır

Pompa mekanizmasına bağlı olan gaz pedalıyla, enjektörlere giden yakıt tutarı değiştirilerek motor hızı denetlenir

Enjektörlerde, ateşleme çevrimi sırasında pompaların püskürttüğü yakıtın basıncıyla açılan, yaylı iğneli supapcıklar vardır

Yakıt, enjektörün ucundaki deliklerden (memelerden) püskürtülerek, ince bir sis haline gelir ve yanma odası içine gerekli biçimde dağılır (Bk

YAKIT PÜSKÜRTME)

Yanma odaları:

Yakıt-hava karışımının düzenli ve aşamalı olarak yanması gerekir

Çünkü karışımın apansızın patlaması, «dizel vurması Öteki motor tasarımlarında, yanmanın yetkin-leştirilmesi için, girdap odaları ya da ön yanma odaları kullanılır

Girdap odası, ana yanma odasının üstünde ya da kenarında bulunan ve ona bir olukla bağlanan küçük, küresel bir bölmedir

Silindirde sıkıştırılan havanın bir bölümü, girdap odasına girer ve bu odanın küre biçiminde olması nedeniyle bir girdap oluşur

Yakıt, girdap odasına püskürtülür

Böylece hazırlık ateşlemesi gerçekleştirilerek, karışım, ana yanma odasına itilir

Ana yanma odasında, tam yanma ortaya çıkar

Yakıt, ana yanma odasına birkaç ince olukla bağlı olan ön yanma odasına püskürtülür

Ön yanma odasındaki karışımın bir bölümü, tutuşup genleşir ve geri kalan yanmamış yakıtı, bağlantı oluklarından geçmeye zorlar

Bu oluklardan ana odaya ince bir fıskiye halinde geçen yakıt, düzgün bir yanma sağlar

10-07-2009	#1
Şengül Şirin	Diesel Motor, Iki Zamanlı Dizel Motoru, çalışma Ilkeleri, Kullanıldığı Yerler Diesel motor, iki zamanlı dizel motoru, çalışma ilkeleri, kullanıldığı yerler Dizel (ya da Diesel) motoru, bulucusu Rudolf Diesel'in adını taşır Diesel, yıllarca süren araştırmalardan sonra, 1897'de ilk dizel motorunu çalıştırmayı başardı 1920'lere kadar dizel motorlarında ki gelişmelerin büyük bir bölümü, Almanya'da gerçekleştirildi Birinci Dünya savaşı sırasında, denizaltılar için yapılan motorlardan büyük deneyim kazanıldı Bu motorlarla ilgilenen başlıca şirketler MAN ve Daimler-Benz'di (Mercedes-Benz arabalarının yapımcısı) Kara taşımacılığında kullanılabilecek dizel motorları yapmak için, 1898'den sonra birçok girişimde bulunulmuştu; ama ilk başarılı motor 1922'de üretildi 1920'lerde bu tür dizel motorları, iki, dört ya da altı silindirli olabiliyor ve 40-50 beygirgücü üretiyordu Dizellerden denizcilikte yararlanma çalışmalarına, 1910'da başlandı Ama ancak 1929'da, ABD'nde Cummins ile İngiltere'de Gardner'ın tasarımlarıyla, bu motorlar küçük teknelerin çalıştırılmasında kullanılabilecek duruma getirilebildi Söz konusu motorlar, daha sonra kara taşıtlarına da uyarlandı 1930'larda motor güçleri sürekli arttı İkinci Dünya savaşı başladığında, dizel motorları kara taşımacılığında, demiryolu lokomotiflerinde, traktörlerde, inşaatlarda, gemilerde ve endüstride güç kaynağı olarak yaygın bir biçimde kullanılıyordu Ama otomobillerde, motosikletlerde ve uçaklarda, dizel motoru performans bakımından benzin motorunu geçemedi Bununla birlikte, dayanıklı ve az masraflı olma özelliğinin performanstan daha büyük önem taşıdığı taksilerde, kullanılmaktadır Çalışma ilkeleri: Dizel motoru, benzin motoru gibi, bir tür içten yanmalı motordur Ortak özelliklerinin çokluğuna karşılık, bu iki motorun çalışma ilkelerinde önemli farklar vardır Benzin motorunda yakıt ile hava, karbüratörde karışır Karışım, pistonun aşağı vuruşu sırasında, silindirin üstündeki yanma odasına dolar Pistonun yukarı çıkışı, karışımı ilk hacminin altı ile onda biri arası bir hacime indirecek derecede sıkıştırır Piston üst ölü noktaya vardığında, karışım, ateşleme bujisinin çıkardığı bir kıvılcımla ateşlenir Karışımın yanma sonucu genişlemesi, pistonu yeniden silindir boyunca aşağı iter (güç zamanı) Oysa bir dizel motorunda, piston aşağı inerken, silindire yalnızca hava dolar Piston yukarı çıkınca bu hava sıkıştırılır, ama sıkıştırmanın derecesi benzin motorundakinden çok daha yüksek (12:1 ile 25:1 arası) olduğu için, havanın sıcaklığı 500'-'Cin üstüne çıkar Piston üst ölü noktaya yaklaşırken, silindire, üstteki bir enjektör memesinden biraz yakıt püskürtülür Yakıt,' sıkıştırılma sonucu ısınmış olan havayla karışınca, kendiliğinden tutuşur Dizel motorunda silindire dolan havanın hacmi hep aynı olduğu için, motorun hızını, püskürtülen yakıt miktarı belirler Dizel motoru, bitkisel yağlardan, doğal gaz ve yüksek oktanlı benzinlere kadar hemen her türlü yakıta uyarlanabilir; ama en uygun dizel yakıtı, ham petrolden elde edilir Gazyağına benzeyen bu yakıt, benzin kadar uçucu değildir Parlama noktası aşağı yukarı 75°C'tir (ısıtılmış bir petrol ürününün, küçük bir alevin yaklaştırılmasıyla anında parlamasına yetecek kadar buhar oluşturduğu sıcaklık derecesi) Oysa benzinin parlama noktası, normal hava sıcaklıklarından düşüktür Yakıt püskürtme: Yakıt, her enjektöre bir yakıt pompasıyla ulaştırılır Ya her enjektör için bir pompa ya da bir dağıtma valfı yoluyla her enjektöre sırayla yakıt gönderen tek bir ana pompa vardır Her enjektör için ayrı bir pompanın bulunduğu durumlarda, pompalar, tek bir birim halinde toplanıp, enjektörlere besleme borularından yakıt gönderebilir Ya da pompalar ile enjektörler ayrı ayrı birimler halinde birleştirilip, her silindire ayrı bir birim yerleştirilir Pompaların, motorun çalıştırdığı bir kam milince harekete geçirilen yaylı pistonları (plancır) vardır Pompa mekanizmasına bağlı olan gaz pedalıyla, enjektörlere giden yakıt tutarı değiştirilerek motor hızı denetlenir Enjektörlerde, ateşleme çevrimi sırasında pompaların püskürttüğü yakıtın basıncıyla açılan, yaylı iğneli supapcıklar vardır Yakıt, enjektörün ucundaki deliklerden (memelerden) püskürtülerek, ince bir sis haline gelir ve yanma odası içine gerekli biçimde dağılır (Bk YAKIT PÜSKÜRTME) Yanma odaları: Yakıt-hava karışımının düzenli ve aşamalı olarak yanması gerekir Çünkü karışımın apansızın patlaması, «dizel vurması Öteki motor tasarımlarında, yanmanın yetkin-leştirilmesi için, girdap odaları ya da ön yanma odaları kullanılır Girdap odası, ana yanma odasının üstünde ya da kenarında bulunan ve ona bir olukla bağlanan küçük, küresel bir bölmedir Silindirde sıkıştırılan havanın bir bölümü, girdap odasına girer ve bu odanın küre biçiminde olması nedeniyle bir girdap oluşur Yakıt, girdap odasına püskürtülür Böylece hazırlık ateşlemesi gerçekleştirilerek, karışım, ana yanma odasına itilir Ana yanma odasında, tam yanma ortaya çıkar Yakıt, ana yanma odasına birkaç ince olukla bağlı olan ön yanma odasına püskürtülür Ön yanma odasındaki karışımın bir bölümü, tutuşup genleşir ve geri kalan yanmamış yakıtı, bağlantı oluklarından geçmeye zorlar Bu oluklardan ana odaya ince bir fıskiye halinde geçen yakıt, düzgün bir yanma sağlar __________________ Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır