Cevap : Ultrasonik ve Diğer Sivrisinek Kovucular

**Şengül Şirin** · 10-07-2009

1

Ses ve Ultrases Nedir?

20 Hz ( titreşim/s - cycle) ile 16000 Hz arasındaki frekanslarda ses işitilebilen sestir

Frekansı 16 kHz in üzerinde olan seslere ultrases ( ultrasonic- ultrason) denir

İnsanlar tarafından işitilmiyen bu sesler birçok hayvan tarafından işitilebilir

İşitilen ve çıkarılan ses frekansları ile ilgili bir liste Çizelge

1

de verilmiştir

İnsan kulağının en duyarlı olduğu bölge 2-3 kHz frekanslı tiz seslerdir

İnsanlar yaşlandıkça üst sınır 16 kHz den 10 kHz e iner

Orta kulaktaki, çekiç-örs-özengi kemikleri ses şiddetini 3200 kez yükseltebilirler

İç kulaktaki corti organındaki 7500 telcik ( kılcık) , sesi rezonans yolu ile algılar ve elektrik sinyali olarak beyne, işitme merkezine, iletirler (Ertaş, 1993)

Çizelge

1

Üretilen ve işitilen ses frekansları

1

Ses Genliği, Şiddeti ve Ses Seviyesi

Ses şiddeti, I, birim yüzeyden bir saniyede geçen enerjidir

Yani birim yüzeyden geçen güçtür ( I = P/S ) ve birimi watt/m2 dir

Şiddet, sesin genliğinin karesi ile orantılıdır

Ses seviyesi bel in 1/10 olan desibel (dB) ile ifade edilir

Seviye ( b ) = 10 Logjc ( L, /Io )
Io , referans seviyesidir ve işitme sınırıdır

Io = 10-12 watt/m2 = 0 dB dir

Bazı ses seviyeleri Çizelge

2

te listelenmiştir

Disco larda yasal ses seviyesi 90 dB li geçmemelidir

120 dB ses te uzun süre kalınırsa, geçici veya devamlı sağırlık oluşabilir

Çizelge

2

Bazı ses seviyeleri

1

3

Piezoelektrik olay nedir ve ultrases nasıl elde edilir?

Ultrases, piezoelektrik olaydan yararlanarak elde edilir

Kuartz ve bazı seramikler (PZT- lead
Zicronium Titante) pieaoelektrik etki gösterirler

Sıkıştırılır veya gerilirlerse yüzeylerinde elektriksel
yükler oluşur

Bu olaya piezoelektrik olay denir

Bu Şekil

1

de gösterilmiştir

Şekil

1

Kuartz disk ve piezoelektrik olay

Genelde disk şeklinde olan ve yalıtkan olan kuartz veya PZT nin yüzeyleri altın veya gümüşle kaplanır

Bunlar elektrot görevini yapar

Bu disklere (transduser) bir potansiyel farkı- voltaj-uygulanırsa, ters etki olur ve diskin ya boyu çok az uzar veya kısalır

Eğer değişken voltaj- alternatif voltaj- veya yüksek frekansta bir elektrik sinyali uygulanırsa disk titreşir ve frekansına bağlı olarak ses veya ultrases oluşturur

Kuartzda sesin hızı yaklaşık 6000 m/s ( 5740 m/s) dir

1 MHz ( 106 Hz) temel titreşim frekansındaki kuratzın kalınlığı 3 mm dir

Birçok piezoelektrik malzemenin titreşim frekans aralığı geniştir ( Broad-band)

Dolayısıyla daha geniş bir frekans bölgesinde verimli çalışabilir

Bu çalışmada ticari olarak satılan 3 adet farklı ve geniş bandlı piezoelektrik seramik alınmış ve ilgili osilatör devresinde kullanılmıştır

10-07-2009	#2
Şengül Şirin	Cevap : Ultrasonik ve Diğer Sivrisinek Kovucular 1 Ses ve Ultrases Nedir? 20 Hz ( titreşim/s - cycle) ile 16000 Hz arasındaki frekanslarda ses işitilebilen sestir Frekansı 16 kHz in üzerinde olan seslere ultrases ( ultrasonic- ultrason) denir İnsanlar tarafından işitilmiyen bu sesler birçok hayvan tarafından işitilebilir İşitilen ve çıkarılan ses frekansları ile ilgili bir liste Çizelge 1 de verilmiştir İnsan kulağının en duyarlı olduğu bölge 2-3 kHz frekanslı tiz seslerdir İnsanlar yaşlandıkça üst sınır 16 kHz den 10 kHz e iner Orta kulaktaki, çekiç-örs-özengi kemikleri ses şiddetini 3200 kez yükseltebilirler İç kulaktaki corti organındaki 7500 telcik ( kılcık) , sesi rezonans yolu ile algılar ve elektrik sinyali olarak beyne, işitme merkezine, iletirler (Ertaş, 1993) Çizelge1 Üretilen ve işitilen ses frekansları 11 Ses Genliği, Şiddeti ve Ses Seviyesi Ses şiddeti, I, birim yüzeyden bir saniyede geçen enerjidir Yani birim yüzeyden geçen güçtür ( I = P/S ) ve birimi watt/m2 dir Şiddet, sesin genliğinin karesi ile orantılıdır Ses seviyesi bel in 1/10 olan desibel (dB) ile ifade edilir Seviye ( b ) = 10 Logjc ( L, /Io ) Io , referans seviyesidir ve işitme sınırıdır Io = 10-12 watt/m2 = 0 dB dir Bazı ses seviyeleri Çizelge2 te listelenmiştir Disco larda yasal ses seviyesi 90 dB li geçmemelidir 120 dB ses te uzun süre kalınırsa, geçici veya devamlı sağırlık oluşabilir Çizelge2 Bazı ses seviyeleri 13 Piezoelektrik olay nedir ve ultrases nasıl elde edilir? Ultrases, piezoelektrik olaydan yararlanarak elde edilir Kuartz ve bazı seramikler (PZT- lead Zicronium Titante) pieaoelektrik etki gösterirler Sıkıştırılır veya gerilirlerse yüzeylerinde elektriksel yükler oluşur Bu olaya piezoelektrik olay denir Bu Şekil 1 de gösterilmiştir Şekil1 Kuartz disk ve piezoelektrik olay Genelde disk şeklinde olan ve yalıtkan olan kuartz veya PZT nin yüzeyleri altın veya gümüşle kaplanır Bunlar elektrot görevini yapar Bu disklere (transduser) bir potansiyel farkı- voltaj-uygulanırsa, ters etki olur ve diskin ya boyu çok az uzar veya kısalır Eğer değişken voltaj- alternatif voltaj- veya yüksek frekansta bir elektrik sinyali uygulanırsa disk titreşir ve frekansına bağlı olarak ses veya ultrases oluşturur Kuartzda sesin hızı yaklaşık 6000 m/s ( 5740 m/s) dir 1 MHz ( 106 Hz) temel titreşim frekansındaki kuratzın kalınlığı 3 mm dirBirçok piezoelektrik malzemenin titreşim frekans aralığı geniştir ( Broad-band) Dolayısıyla daha geniş bir frekans bölgesinde verimli çalışabilir Bu çalışmada ticari olarak satılan 3 adet farklı ve geniş bandlı piezoelektrik seramik alınmış ve ilgili osilatör devresinde kullanılmıştır __________________ Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır