I.. İnönü Savaşı

IİNÖNÜ SAVAŞI

İsmet İnönü

b) Iİnönü Savaşı (6-10 Ocak 1921)

Nedenleri:

Yunanistan'ın, taarruzu devam ettirerek İngiliz Hükümeti'nden yardım sağlamayı,
Çerkez Ethem Ayaklanması'ndan faydalanmayı,
Eskişehir'i alarak demiryollarının önemli noktalarını kontrol altına almayı,
Sevr Barış Anlaşması'nı TBMM'ye kabul ettirmeyi istemesi
Gelişimi:

Yunanlar, Çerkez Ethem'in isyanından faydalanarak Eskişehir'e ilerlemeye başlamıştır
İsmet Bey, ordusunu Çerkez Ethem'in karşısından çekerek Yunanlar'la çarpışmaya başlamıştır
Yunanistan geri çekilmek zorunda kalmıştır
Sonuçları:

Düzenli Ordu'nun ilk zaferidir
Halkın Düzenli Ordu'ya güveni artmıştır
Milletin zafere olan inancı güç kazanmıştır
İsmet Paşa generalliğe yükselmiştir
Çerkez Ethem İsyanı bastırılmıştır
Zafer sonrası Afganistan Hükümeti ile Dostluk ve Yardımlaşma, Rusya ile de Moskova Antlaşması imzalanmıştır
İlk anayasa olan Teşkilât-ı Esâsiye kabul edilmiştir (20 Ocak 1921)
İstiklâl Marşı kabul edilmiştir (12 Mart 1921)
İtilaf Devletleri yenilgi karşısında, durumu görüşmek üzere Londra'da bir konferans düzenlemişlerdir

Londra Konferansı (23 Şubat-12 Mart 1921)


Nedenleri:

1İngilizler'in, Rusya'nın TBMM ile Moskova'daki görüşmelerinden rahatsız olmaları
2İngilizler'in Musul ve Kerkük'te direnişle karşılaşması
3İngilizler'e karşı Revandiz'de ayaklanma çıkması
4Iİnönü Savaşı sonucunun İtilaf Devletleri arasında görüş ayrılığına neden olması
5Fransızlar'ın Güney Doğu Anadolu'da büyük bir direnişle karşılaşması
6İtalyanlar'ın işgal planlarından memnun olmaması
Gelişimi:

İtilaf Devletleri İstanbul Hükümeti'ni konferansa davet etmiştir
MKemal veya onun gönderdiği birinin İstanbul Hükümeti'nin yanında gelmesini istemişlerdir
İtilaf Devletleri Bu hareketleriyle, TBMM'yi tanımadıklarını göstermişlerdir
İstanbul ve Ankara anlaşamadıklarından Londra Konferansı'na iki ayrı delege göndermişlerdir:
İstanbul Hükümeti adına Sadrazam Tevfik Paşa,
Ankara Hükümeti adına Bekir Sami Bey Londra'ya gönderilmiştir
Londra Konferansı, İstanbul Hükümeti, TBMM Hükümeti, İngiltere, Fransa, İtalya, Yunanistan arasında gerçekleşmiştir
İstanbul Hükümeti'ni temsil eden Tevfik Paşa, söz hakkını TBMM temsilcisine bırakmıştır
İtilaf Devletleri şunları teklif etmiştir:

İzmir Türk Devleti'ne iade edilecek, ancak şehirde Yunan güçleri bulunacak
İzmir'in valisi Hristiyan olacak ve Milletler Cemiyeti tarafından tayin edilecek
Doğu Trakya Yunanlar'a kalacak
Doğu Anadolu'da Ermenistan kurulacak
Ordunun sayısı arttırılacak, fakat kapitülasyonlar devam edecek
Sonuçları:

1İtilaf Devletleri TBMM'yi hukuken tanımıştır
2Avrupa'da 'Türkler barışa yanaşmıyorlar' türünde çıkan propagandalara engel olunmuştur
3Sevr Barış Antlaşması'ndaki bazı maddeler tartışma konusu olmuştur
4Konferans sonunda TBMM temsilcisi İngiltere, Fransa, İtalya ile ikili anlaşmalar yapmıştır
5Konferansın başarısız olması nedeniyle Yunan saldırısı yeniden başlamış, IIİnönü Savaşı gerçekleşmiştir
TBMM-Afganistan Dostluk ve Yardımlaşma Antlaşması (1 Mart 1921)

Afganistan ile TBMM arasında imzalanmıştır Antlaşmaya göre:
TBMM Afganistan'ın bağımsızlığını tanıyacak
İki taraf da birine saldırı yapıldığında kendine saldırı yapılmış sayacak
TBMM, Afganistan'a subay ve öğretmen gönderecek
Önemi :

İlk kez bir İslam devleti TBMM'yi tanımıştır
Moskova Antlaşması (16 Mart 1921)

Rusya'da 1917 Bolşevik İhtilali çıkmıştır
Rusya, imzaladığı Brest-Litowsk Antlaşması ile IDünya Savaşı'ndan çekilmiş ve gizli antlaşmaları açıklamıştır
İtilaf Devletleri Rusya'ya karşı birlik olmuştur
TBMM ile Rusya birbirine yakınlaşmıştır
Antlaşmaya göre:

Sovyet Rusya, Misâk-ı Millî'yi tanıyacak
İki taraftan birinin tanımadığı devletlerarası bir anlaşmayı diğeri de tanımayacak
Sovyet Rusya, kapitülasyonların kaldırıldığını kabul edecek
Batum, Gürcistan'a iade edilecek
İki ülkenin ekonomisini geliştirmek için yeni iktisadî anlaşmalar yapılacak
Karadeniz'e kıyısı olan devletler ile Boğazlar'ın ticaret gemilerine açık kalması için konferans düzenlenecek
Önemi:

Sovyet Rusya, Misâk-ı Millî'yi ve TBMM'yi tanıyan ilk Avrupa devleti olmuştur
İlk kez büyük bir devlet TBMM'yi tanımıştır
Sovyet Rusya, Sevr Barış Anlaşması'nı tanımadığını açıklamıştır
Yeni Türk Devleti'nin diplomasi sahasında kazandığı büyük bir zaferdir
Her iki ülke de kendilerinden önce imzalanan antlaşmaları geçersiz saymıştır
Batum Gürcistan'a, Kars ve çevresi de Türk Devleti'ne ait olmuştur
Doğu sınırımız büyük ölçüde belirlenmiş ve doğu sınırının güvenliği sağlanmıştır
Sakarya Savaşı'ndan sonra Kafkas Cumhuriyetleri ile Kars Antlaşması imzalanmış ve doğu sınırı kesinlik kazanmıştır (13 Ekim 1921)
Not : Batum, Misâk-ı Millî'den verilen ilk tavizdir

__________________