Dünya imparatorluğunun batışı (1800-1899)

**Şengül Şirin** · 09-16-2009

Dünya imparatorluğunun batışı (1800-1899)

Goya'nın Fransızlara karşı savaşan İspanyolları anlatan ünlü eseri19yüzılda İspanya’nın kaybedeceği ilk toprak uçsuz bucaksız Louisiana topraklarıydı Bu topraklar Kanada’ya kadar uzanmaktaydı ve 1763 yılında Fransa’dan devralınmıştı

Fransızlar Napolyon Bonaparte liderliğinde bu toprakları 1800 yılındaki San Ildefonso Antlaşmasıyla geri alacak ve 1803 yılında Birleşik Devletlere satacaklardı Trafalgar Deniz Savaşında ise Fransız donanmasının safında İngilizlere yenilecek olan İspanyol donanması artık denizaşırı kolonileri koruyamayacak düzeye düşecektir

Napolyon ordularının İspanya’yı 1808 yılında işgal etmesiyle çıkan savaş sırasında İspanya’nın kolonilerle bağı tamamen kesilecektir Louisiana’nın el değiştirmesiyle berabe artık ABD ile İspanya sınır komşusu olacak ve sürekli sınır anlaşmazlıkları yaşanacaktır Florida’da yaşanan ayaklanma sayesinde burası da ABD egemenliğine geçecektir

1808 yılında Fransa tarafından işgale uğrayan İspanya, gerilla savaşı vererek uzun ve kanlı bir ayaklanmayla Fransızları ülkeden atacak, izleyen yıllarda yaşanan iktidar boşluğunda iç savaş yaşanacaktır Cumhuriyet yanlıları monarşi yanlılarıyla savaşacaktır Bu yıllarda İspanya tüm kolonilerini kaybedecek sadece Küba, Portoriko ve Asya’da izole olan Filipinler, Guam Adaları ile Afrika’da İspanyol Sahrası, İspanyol Ginesi ve Fas’ın bazı kısımları İspanyol denetiminde kalacaktır

Latin Amerika’daki bağımsızlık savaşları ise bölgenin İngilizler tarafından işgaline karşı yerel halkın verdiği kavganın bağımsızlık savaşına evrilmesiyle başlayacak ve başarıya ulaşacaktır Amerikan Bağımsızlık Savaşından dersler çıkartan Latin Amerika halkları uzun savaşlardan sonra birer birer bağımsız olacaktır: Paraguay (1811), Uruguay (1815), Arjantin (1816), ve Peru (1821) San Martin ve Bolivar gibi komutanlar sayesinde bağımsız olacaktır

Bu ülkeleri Venezuela, Kolombiya, Ekvador ve Bolivya izleyecektir Meksika ise 1821 yılında bağımsızlığın ilan edecektir Santo Domingo da bağımsızlığını ilan edecek ve Bolivar’ın Büyük Kolombiya Cumhuriyetine katılmak istese de kölelerin kurduğu cumhuriyet olan Haiti tarafından ele geçirilecektir Amerika kıtasında İspanya’nın elinde sadece Küba ve Portoriko kalacaktırİspanya’da ise Napolyon savaşlarından sonra ülke egemliğin kimde olduğunun bilinmediği bir geçiş döneminden geçmektedir

1870’lerdeki XII Alfonso yönetimi sayesinde merkezi iktidarda bir toparlanma yaşansa da kralın erken ölümü durumu yine içinden çıkılmaz hale getirecektir Kolonilerdeki milliyetçi ayaklanmalar 1898 yılındaki İspanya-ABD Savaşının çıkasında etken olacak ve yayılmaya başlayan ABD egemenliğinin hedefi Küba olacaktır Küba’nın ABD’ye bağımlı şekilde bağımsızlığını ilan etmesinden sonra İspanya 20 milyon dolar karşılığında Portoriko, Filipinler ve Guam’ı ABD’ye devredecektir Filipinlerdeki askeri üs 1899 yılında boşaltıldığında bölgedeki 400 yıllık İspanyol egemenliği de sona erecektir Pasifik Okyanusunda kalan son ufak adalrını da Almanya’ya satan İspanya’nın sadece Kuzey Afrika’da kolonileri kalacaktır

09-16-2009	#13
Şengül Şirin	Dünya imparatorluğunun batışı (1800-1899) Dünya imparatorluğunun batışı (1800-1899) Goya'nın Fransızlara karşı savaşan İspanyolları anlatan ünlü eseri19yüzılda İspanya’nın kaybedeceği ilk toprak uçsuz bucaksız Louisiana topraklarıydı Bu topraklar Kanada’ya kadar uzanmaktaydı ve 1763 yılında Fransa’dan devralınmıştı Fransızlar Napolyon Bonaparte liderliğinde bu toprakları 1800 yılındaki San Ildefonso Antlaşmasıyla geri alacak ve 1803 yılında Birleşik Devletlere satacaklardı Trafalgar Deniz Savaşında ise Fransız donanmasının safında İngilizlere yenilecek olan İspanyol donanması artık denizaşırı kolonileri koruyamayacak düzeye düşecektir Napolyon ordularının İspanya’yı 1808 yılında işgal etmesiyle çıkan savaş sırasında İspanya’nın kolonilerle bağı tamamen kesilecektir Louisiana’nın el değiştirmesiyle berabe artık ABD ile İspanya sınır komşusu olacak ve sürekli sınır anlaşmazlıkları yaşanacaktır Florida’da yaşanan ayaklanma sayesinde burası da ABD egemenliğine geçecektir 1808 yılında Fransa tarafından işgale uğrayan İspanya, gerilla savaşı vererek uzun ve kanlı bir ayaklanmayla Fransızları ülkeden atacak, izleyen yıllarda yaşanan iktidar boşluğunda iç savaş yaşanacaktır Cumhuriyet yanlıları monarşi yanlılarıyla savaşacaktır Bu yıllarda İspanya tüm kolonilerini kaybedecek sadece Küba, Portoriko ve Asya’da izole olan Filipinler, Guam Adaları ile Afrika’da İspanyol Sahrası, İspanyol Ginesi ve Fas’ın bazı kısımları İspanyol denetiminde kalacaktır Latin Amerika’daki bağımsızlık savaşları ise bölgenin İngilizler tarafından işgaline karşı yerel halkın verdiği kavganın bağımsızlık savaşına evrilmesiyle başlayacak ve başarıya ulaşacaktır Amerikan Bağımsızlık Savaşından dersler çıkartan Latin Amerika halkları uzun savaşlardan sonra birer birer bağımsız olacaktır: Paraguay (1811), Uruguay (1815), Arjantin (1816), ve Peru (1821) San Martin ve Bolivar gibi komutanlar sayesinde bağımsız olacaktır Bu ülkeleri Venezuela, Kolombiya, Ekvador ve Bolivya izleyecektir Meksika ise 1821 yılında bağımsızlığın ilan edecektir Santo Domingo da bağımsızlığını ilan edecek ve Bolivar’ın Büyük Kolombiya Cumhuriyetine katılmak istese de kölelerin kurduğu cumhuriyet olan Haiti tarafından ele geçirilecektir Amerika kıtasında İspanya’nın elinde sadece Küba ve Portoriko kalacaktırİspanya’da ise Napolyon savaşlarından sonra ülke egemliğin kimde olduğunun bilinmediği bir geçiş döneminden geçmektedir 1870’lerdeki XII Alfonso yönetimi sayesinde merkezi iktidarda bir toparlanma yaşansa da kralın erken ölümü durumu yine içinden çıkılmaz hale getirecektir Kolonilerdeki milliyetçi ayaklanmalar 1898 yılındaki İspanya-ABD Savaşının çıkasında etken olacak ve yayılmaya başlayan ABD egemenliğinin hedefi Küba olacaktır Küba’nın ABD’ye bağımlı şekilde bağımsızlığını ilan etmesinden sonra İspanya 20 milyon dolar karşılığında Portoriko, Filipinler ve Guam’ı ABD’ye devredecektir Filipinlerdeki askeri üs 1899 yılında boşaltıldığında bölgedeki 400 yıllık İspanyol egemenliği de sona erecektir Pasifik Okyanusunda kalan son ufak adalrını da Almanya’ya satan İspanya’nın sadece Kuzey Afrika’da kolonileri kalacaktır __________________ Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır