Şengül Şirin
|
Nikaragua Orta Amerika Cumhuriyeti-Tarihi-Ekonomisi
Nikaragua Orta Amerika Cumhuriyeti-Tarihi-Ekonomisi
Orta Amerika cumhuriyetlerinin en büyüğüdür Kuzeyinde Honduras, güneyinde Kosta Rika, batısında Büyük Okyanus, doğusunda da Karayib Denizi bulunur Karayib kıyısının kuzey kesiminde, Mosquito Kıyısı olarak adlandırılan bataklık bir bölge vardır Karayib kıyısından başlayarak batıya gidildikçe yükseltiler artar, kuzeybatı güneydoğu yönünde uzanan bir dağ zincirine dönüşür
Dağlık bölge batıdaki geniş havzaya doğru keskin bir biçimde alçalır Bu havzada, uzunluğu yaklaşık 160 km, ortalama genişliği 70 km olan Nikaragua Gölü ile ondan daha küçük olan Managua Gölü yer alır Bu göllerdeki fazla sular San Juan Irmağı yoluyla Karayib Denizi'ne ulaşır Büyük Okyanus kıyısı ile havza arasında, bazıları hâlâ etkin olan 40 kadar yanardağ vardır
Nikaragua'nın iklimi sıcak ve çoğunlukla nemlidir; özellikle Mosquito Kıyısı bol yağış alır Volkanik bölgelerde sık sık deprem olur Ülkenin büyük bir bölümü maun, gülağacı ve sedir gibi değerli ağaçlan da içeren tropik ormanlarla kaplıdır Bu ormanlarda puma, jaguar, maymun ve karıncayiyen ile çeşitli sürüngenler yaşar
Nikaragua halkının üçte ikisinden fazlasını mestizo adı verilen İspanyolYerli melezleri oluşturur Ülke nüfusunun yüzde 15'e yakını beyazdır Ayrıca Mosquito Kıyısı'nda Yerliler ve Siyahlar yaşar
NİKARAGUA'YA İLİŞKİN BİLGİLER
NİKARAGUA
RESMİ ADI: Nikaragua Cumhuriyeti
YÖNETİM BİÇİMİ: Tek meclisli, çok partili cumhuriyet
YÜZÖLÇÜMÜ: 130682 km2
NÜFUS (1992): 4131000
BAŞKENT: Managua
BAŞLICA KENTLER VE NÜFUSLARI (1985): Managua (682111), Leön (100982), Granada (88636), Masaya (74946), Chinandega (67792)
DOĞAL YAPI: Ülkenin batısı verimli ovaların bulunduğu dağlık bir bölgedir Doğudaki Karayib kıyısında Mosquito Kıyısı adı verilen bataklık bir bölge bulunur
BAŞLICA ÜRÜNLER: Kahve, pamuk, pirinç, şekerkamışı, muz, sığır eti, kereste, kimyasal maddeler
EĞİTİM: 613 yaş arası çocuklar için temel eğitim parasız ve zorunludur
Resmi dili İspanyolca olan Nikaragua'da halkın büyük çoğunluğu Katolik'tir Nikaragua'da son yıllarda eğitime, özellikle de yetişkinlerin eğitimine büyük önem verilmektedir Ülkenin en önemli iki üniversitesi başkent Managua ve Leön'dadır Başkent Managua'nın nüfusu 682111'dir (1985)
Nikaragua halkının başlıca ekonomik uğraşı çiftçiliktir Et ve süt üretimi için büyük sayıda sığır beslenir Dışanya satılan başlıca ürünler kahve, pamuk ve susamdır Öbür önemli ürünler arasında muz, şekerkamışı, kakao ve pirinç sayılabilir İç tüketim için mısır, manyok ve fasulye yetiştirilir Ülkede altın, gümüş ve bakır çıkarılmaktadır Az sayıda fabrikada metal eşya ve kimyasal maddeler üretilir
Balıkçılık önemli bir gelir kaynağıdır
Nikaragua halkının çoğunluğu Nikaragua ve Managua göllerinin batı kıyılarıyla Büyük Okyanus arasındaki bölgede yaşar Başkent Managua ile Leon, Granada, Masaya ve Chinandega kentleri de bu bölgede yer alır Managua 1931'de deprem ve yangından büyük zarar gördü 1972'deki depremden sonra kentin iş merkezi 9 km uzağa taşındı Ülkenin başlıca limanı olan Büyük Okyanus kıyısındaki Corinto'nun Managua'yla demiryolu bağlantısı vardır Panamerikan Karayolu Nikaragua'yı boydan boya geçer; bununla birlikte ülke içi demiryolu ve karayolu taşımacılığı yetersizdir
Tarih
Nikaragua'nın yerli halkı belirsiz bir tarihte Amerika'nın güneyinden gelip batı kıyısına yerleşmiş, 10 yüzyılda Meksika'dan ve Orta Amerika'dan dalgalar halinde yeni bir göç hareketi olmuştu Kristof Kolomb 1502'de,dördüncü seferinde Nikaragua'ya çıktı Granada ve Leön'da ilk yerleşimler 1520'lerde Hernândez de Cördoba tarafından gerçekleştirildi Hıristiyan'laştırma yoluyla İspanyollar Yerli halka kolayca boyun eğdirdi Nikaragua sonraki üç yüzyıl boyunca, Mosquito Kıyısı dışında İspanyol sömürgesi olarak kaldı
Mosquito Kıyısını tutan İngiliz korsanlar 17 ve 18 yüzyıllarda Karayibler'e korku saldılar Bu bölge 1786'ya kadar İngilizler'de kaldı 1821'de Orta Amerika'daki öbür İspanyol sömürgeleri El Salvador, Guatemala, Honduras, Kosta Rika ve Panama ile birlikte Nikaragua da bağımsızlığını kazandı Sonraki yıl yeni kurulan Meksika İmparatorluğu'na katılan Nikaragua, 1823'te imparatorluktan ayrıldı
1826'da Panama dışında kalan beş eski İspanyol sömürgesinin Orta Amerika Birleşik Eyaletleri adıyla kurduğu federasyonun bir parçası oldu 1838'de ise birlikten ayrılarak bağımsız bir cumhuriyet haline geldi Bu tarihten sonra, Leön ve Granada kentlerini merkez edinen karşıt siyasal güçler arasındaki iktidar mücadelesi sürerken, ülkenin doğu kıyısı 184860 arasında yeniden İngiliz egemenliğine girdi 1856'da ABD'li serüvenci William Walker kendisini Nikaragua başkanı ilan etti; ama bir yıl sonra bölgedeki cumhuriyetlerin baskısıyla devrildi 1857'de karşıt siyasal güçler uzlaşarak Managua'yı başkent yaptılar Uzunca bir süre iktidar liberaller ve muhafazakârlar arasında el değiştirdi
Bu dönemde ABD, kendi desteğiyle iktidara gelen muhafazakârları desteklemek için 191233 arasında ülkeyi birkaç kez işgal etti
1925'te bir iç savaş, 1927'de de liberallerin öncülük ettiği bir ayaklanma baş gösterdi ABD kuvvetleri Nikaragua'ya geldi ve silahlı mücadeleyi sürdüren Cesar Augusto Sandino' nun dışındaki liberal önderler ABD denetiminde yapılacak bir seçime katılmayı kabul ettiler 1928 ve 1932'deki iki başkanlık seçimini de liberaller kazandı 1933'te ABD askerlerinin ülkeden ayrılması ve liberal Başkan Juan Bautista Sacasa'nın göreve başlaması üzerine Sandino da silahlı mücadeleyi bıraktı Ama, bir süre önce ABD'li subayların gözetiminde kurulan Nikaragua Ulusal Muhafızları' nın komutanı Anastasio Somoza 1934'te Sandino'yu kaçırtarak öldürttü
Somoza'nın 1936'da kendisini geniş yetkilerle başkan seçtirerek baskıcı bir yönetim kurmasıyla birlikte, Somoza ailesinin 1979'a kadar sürecek olan diktatörlük dönemi başladı Bu dönem boyunca yapılan göstermelik başkan seçimlerini hep Somoza ailesinin üyeleri kazandı Ne var ki, bu süreç içinde ülkede Somoza rejimine karşı muhalefet de güçlendi
1962'de, adını General Cesar Augusto Sandino'dan alan Sandinista Ulusal Kurtuluş Cephesi (FSLN) adlı gerilla örgütü kuruldu Ardından, rejime muhalefetiyle tanınan La Prensa gazetesinin yöneticisi Pedro Joaquın Chamorro'nun kurduğu bir muhalefet örgütü ortaya çıktı Chamorro'nun 1978'de öldürülmesi üzerine ülke çapında grevler ve protesto eylemleri başladı Sonunda, rejime karşı olan bütün toplum kesimlerinin desteğini sağlayan FSLN 17 Temmuz 1979'da diktatörlüğü devirdi Son diktatör Anastasio Somoza Debayle yurtdışına kaçtı
Sandinistalar yönetimi alır almaz ülkenin ekonomik ve sosyal gelişmesi için bir dizi reforma giriştiler 1984'te Daniel Ortega Saavedro başkan seçildi Sosyalist ülkelerle yakın ilişkilere girilen bu dönemde, ABD Nikaragua'ya ekonomik yardımı kesti Bir yandan da Honduras'ta üslenerek Nikaragua'ya karşı silahlı mücadele veren ve Contra\ar adıyla tanınan gerillaları desteklemeye başladı Sandinista yönetimi muhalefetin ve ABD'nin baskısıyla yeni seçimler yapılmasını kabul etti 1990 Şubat'ında yapılan seçimleri Sandinistalar yitirdi Ulusal Muhalefet Birliği'nin (UNO) adayı Violetta Barrios de Chamorro başkan seçildi
Chamorro'nun 25 Nisan 1990'da görevi teslim almasının ardından ABD de Nikaragua'ya ekonomik yardımı yeniden başlattı Mayıs ayında yönetim ve Ccm/ra'lar arasında ateşkes yapıldı ve gerillaların silahlarını 10 Haziran 1990'a kadar Birleşmiş Milletler birliklerine teslim etmesi kararlaştırıldı Gerillaların silah teslimi sürerken ülkede yeni yönetimin ekonomik karar ve uygulamalarına karşı tepkiler de başlamıştı
Chamorro yönetimi 1991'de bazı Contra gruplarının çıkardığı olayları yatıştırıcı bir politikayla önlemeye çalışırken, ekonomik durgunluğa ve yüksek enflasyona karşı bir kemer sıkma programı uygulamaya başladı Temel gıda maddeleri, benzin ve elektrik fiyatlarındaki yükselişe göre ücret artışlarını yetersiz bulan sendikalar birçok işyerinde greve gittiler Ama yeniekonomik politikaların olumlu sonuçlarının görülmeye başlamasıyla hükümet ve sendikalar arasında anlaşma sağlandı Nikaragua gecikmiş borçlarını önemli ölçüde kapatarak güvenilirliğini yeniden kazandı
ABD 1992'de Sandinistler'in ülkeyi hâlâ denetim altında tuttukları gerekçesiyle Nikaragua'ya yardımı durdurdu Bu iddiaya karşı çıkan hükümet, yardımın kesilmesiyle Nikaragua'nın ekonomik hedeflerine ulaşmasının zorlaşacağını ileri sürdü Öte yanda ABD'nin baskısı üzerine, Sandinist yönetim döneminde kamulaştırılmış mülkler için tazminat ödeme yoluna gidildi
__________________
Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır
|