Cevap : Soğuk Acilleri Soğuğa Maruz Kalma

**Şengül Şirin** · 08-27-2009

SOĞUK ACİLLERİ
Vücut başa çıkabileceğinden daha fazla sıcağa maruz kaldığı gibi çok düşük soğuğa maruz kaldığında da olumsuz etkilenerek hastalık belirti ve bulguları gösterir

Ortam vücut ısısından daha soğuksa vücut ısı kaybeder

Soğuğa maruz kalındığında her zaman donma görülmez

Donma oluşması için soğuğun derecesi ve maruz kalınan süre, nem oranı, rüzgar önemlidir

Genellikle soğukta görülen tepkiler iki başlık altında incelenir
• Bölgesel maruz kalma
• Tüm vücudun maruz kalması (Hipotermi/donma)

BÖLGESEL SOĞUK ACİLLERİ
DONMA OLMAYAN SOĞUK ACİLLERİ
• Soğuğa bağlı şişme(Chilblains)
• Gangrenleşen ayak (Trench foot)

DONMA GÖRÜLEN SOĞUK ACİLLERİ
• Don karıncalanması(frostnip)
• Don ısırması (frostbite)

SOĞUĞA BAĞLI ŞİŞME(CHİLBLAİNS):
• Dondurucu olmayan nemli soğuğa uzun süre maruz kalındığında görülür
• En sık ellerde, kulaklarda, alt bacaklarda ve ayaklarda görülür
• Deride ağrılı, yangılı yaralar oluşur; yanma ve duyu kaybı olabilir
• Tekrarlama eğilimi vardır

Acil Bakım
Ø Etkilenen organ sıcak tutulur (kalın giysilerle sarılır, ıslak giysiler mutlaka çıkarılır ve kurulanarak kuru giysi giydirilir), yüksekte tutulur( sarkıtılmaz)

GANGRENLEŞEN AYAK (TRENCH FOOT)
• Derinin nemli soğuğa uzun süre maruz kalması
• Deri soluk, benekli ve uyuşuktur
• Beslenmesi bozulduğundan gangrenleşme başlar

Acil Bakım
ØTemiz, kuru ve sıcak tutulacak şekilde sarılır,
ØAyak yükseğe kaldırılır (sarkıtılmaz): oturuluyorsa tabureye konulur, yatılıyorsa uzatılması yeterlidir

DON KARINCALANMASI(FROSTNİP) VE DON ISIRMASI (FROSTBİTE)
• Dokunun bölgesel olarak donması olayıdır, en sık etkilenen organlar eller, ayaklar, parmaklar, burun, kulaklar
• Donmaya yola açan etkenler:
§İnce giysi
§Açlık
§Diyabet
§Tütün kullanımı, sıkı giysiler nedeniyle doku beslenmesinin bozulması
§Vazodilatasyon (hastalıklara ve kullanılan ilaçlara bağlı)

Patofizyoloji
I

Evre:
• Soğuğa maruz kalma nedeniyle vazokonstriksiyon
• Damarların daralması sonucu uçlara doğru kan akımının azalması
• Hücrelerarası ortamda buz kristallerinin oluşumu ve buna bağlı oluşan iskemi
• Kristalleşme nedeniyle hücrelerde dehidratasyon ve hiperosmolarite

II

Evre:
• Ödem
• Artan basınç nedeniyle kan damarlarında hasar
• İskemi gittikçe kötüleşir
• Hücresel yapılarda harabiyet başlar
• Dokular ısınır, kan akımı başlar
• Zarar gören kapillerlerden sıvı kaçağı başlar ve şişlik oluşur
• Kan göllenir ve trombüs oluşur

DON KARINCALANMASI(FROSTNİP)
• Etkilenen kısım soluktur, sıkıntı vericidir
• Bunda hücrelerarasında buz kristalleri oluşmaz
• Bulguları ısındığında ortaya çıkar
• Doku kaybı yoktur

DON ISIRMASI (FROSTBITE)
Belirti ve Bulguları
1

Derece
• Deride kısmi donma; kızarıklık, hafif ödem
2

Derece
• Donma artmıştır, ödem fazlalaşmıştır, su kabarcıkları oluşmaya başlamıştır
3

Derece
• Derialtı dokularda donma başlamıştır, kanlı kabarcıklar, nekroz ve morumsu renk oluşur
4

Derece
• Hasar(donma) kasları, tendonları, kemikleri etkiler ve ödem oluşur; doku benekli ve siyanotiktir

Cilt kuru, siyah ve mumyalaşmış gibidir

ACİL BAKIM
Kısa süren nakillerde
• Soluk yolu, solunum ve dolaşımın devamlılığını sağlayın
• Etkilenen kısmı koruyun:
–Sıcak tutacak şekilde sarın, sarmalayın
–Tekrar donmasından ve donun çözülmesinden kaçının
• Hipotermiden koruyun varsa hipotermiyi tedavi edin:
–Islak ve sıkan giysileri çıkarın, hastayı kurulayın
–Damar yolundan vereceğiniz sıvıları ılıtın
• Ağrı varsa hafif ağrı kesiciler kullanılabilir

Uzun süren nakillerde
• Hastayı soğuk ortamdan sıcak ortama alın
• Etkilenen kısımdaki giysileri çıkarın
• 35-37°C derecedeki suda donmayı çözmeye çalışın, cilt normal rengine dönene kadar veya ürperme oluşana kadar suda tutun
• Nazikçe kurulayın, sarmalayın
• Hastayı aynı zamanda hipotermiden koruyun ağrısı varsa hafif ağrı kesici kullanın

ASLA;
• Donan kısmın çözüldükten sonra tekrar donmasına fırsat vermeyin
• Donan kısma masaj yapmayın (buz kristallerini hatırlayın)
• Hastanın sigara içmesine müsaade etmeyin
• Su ve kan kabarcıklarını delmeyin veya boşaltmaya çalışmayın

08-27-2009	#2
Şengül Şirin	Cevap : Soğuk Acilleri Soğuğa Maruz Kalma SOĞUK ACİLLERİ Vücut başa çıkabileceğinden daha fazla sıcağa maruz kaldığı gibi çok düşük soğuğa maruz kaldığında da olumsuz etkilenerek hastalık belirti ve bulguları gösterir Ortam vücut ısısından daha soğuksa vücut ısı kaybeder Soğuğa maruz kalındığında her zaman donma görülmez Donma oluşması için soğuğun derecesi ve maruz kalınan süre, nem oranı, rüzgar önemlidir Genellikle soğukta görülen tepkiler iki başlık altında incelenir • Bölgesel maruz kalma • Tüm vücudun maruz kalması (Hipotermi/donma) BÖLGESEL SOĞUK ACİLLERİ DONMA OLMAYAN SOĞUK ACİLLERİ • Soğuğa bağlı şişme(Chilblains) • Gangrenleşen ayak (Trench foot) DONMA GÖRÜLEN SOĞUK ACİLLERİ • Don karıncalanması(frostnip) • Don ısırması (frostbite) SOĞUĞA BAĞLI ŞİŞME(CHİLBLAİNS): • Dondurucu olmayan nemli soğuğa uzun süre maruz kalındığında görülür • En sık ellerde, kulaklarda, alt bacaklarda ve ayaklarda görülür • Deride ağrılı, yangılı yaralar oluşur; yanma ve duyu kaybı olabilir • Tekrarlama eğilimi vardır Acil Bakım Ø Etkilenen organ sıcak tutulur (kalın giysilerle sarılır, ıslak giysiler mutlaka çıkarılır ve kurulanarak kuru giysi giydirilir), yüksekte tutulur( sarkıtılmaz) GANGRENLEŞEN AYAK (TRENCH FOOT) • Derinin nemli soğuğa uzun süre maruz kalması • Deri soluk, benekli ve uyuşuktur • Beslenmesi bozulduğundan gangrenleşme başlar Acil Bakım ØTemiz, kuru ve sıcak tutulacak şekilde sarılır, ØAyak yükseğe kaldırılır (sarkıtılmaz): oturuluyorsa tabureye konulur, yatılıyorsa uzatılması yeterlidir DON KARINCALANMASI(FROSTNİP) VE DON ISIRMASI (FROSTBİTE) • Dokunun bölgesel olarak donması olayıdır, en sık etkilenen organlar eller, ayaklar, parmaklar, burun, kulaklar • Donmaya yola açan etkenler: §İnce giysi §Açlık §Diyabet §Tütün kullanımı, sıkı giysiler nedeniyle doku beslenmesinin bozulması §Vazodilatasyon (hastalıklara ve kullanılan ilaçlara bağlı) Patofizyoloji I Evre: • Soğuğa maruz kalma nedeniyle vazokonstriksiyon • Damarların daralması sonucu uçlara doğru kan akımının azalması • Hücrelerarası ortamda buz kristallerinin oluşumu ve buna bağlı oluşan iskemi • Kristalleşme nedeniyle hücrelerde dehidratasyon ve hiperosmolarite II Evre: • Ödem • Artan basınç nedeniyle kan damarlarında hasar • İskemi gittikçe kötüleşir • Hücresel yapılarda harabiyet başlar • Dokular ısınır, kan akımı başlar • Zarar gören kapillerlerden sıvı kaçağı başlar ve şişlik oluşur • Kan göllenir ve trombüs oluşur DON KARINCALANMASI(FROSTNİP) • Etkilenen kısım soluktur, sıkıntı vericidir • Bunda hücrelerarasında buz kristalleri oluşmaz • Bulguları ısındığında ortaya çıkar • Doku kaybı yoktur DON ISIRMASI (FROSTBITE) Belirti ve Bulguları 1 Derece • Deride kısmi donma; kızarıklık, hafif ödem 2 Derece • Donma artmıştır, ödem fazlalaşmıştır, su kabarcıkları oluşmaya başlamıştır 3 Derece • Derialtı dokularda donma başlamıştır, kanlı kabarcıklar, nekroz ve morumsu renk oluşur 4 Derece • Hasar(donma) kasları, tendonları, kemikleri etkiler ve ödem oluşur; doku benekli ve siyanotiktir Cilt kuru, siyah ve mumyalaşmış gibidir ACİL BAKIM Kısa süren nakillerde • Soluk yolu, solunum ve dolaşımın devamlılığını sağlayın • Etkilenen kısmı koruyun: –Sıcak tutacak şekilde sarın, sarmalayın –Tekrar donmasından ve donun çözülmesinden kaçının • Hipotermiden koruyun varsa hipotermiyi tedavi edin: –Islak ve sıkan giysileri çıkarın, hastayı kurulayın –Damar yolundan vereceğiniz sıvıları ılıtın • Ağrı varsa hafif ağrı kesiciler kullanılabilir Uzun süren nakillerde • Hastayı soğuk ortamdan sıcak ortama alın • Etkilenen kısımdaki giysileri çıkarın • 35-37°C derecedeki suda donmayı çözmeye çalışın, cilt normal rengine dönene kadar veya ürperme oluşana kadar suda tutun • Nazikçe kurulayın, sarmalayın • Hastayı aynı zamanda hipotermiden koruyun ağrısı varsa hafif ağrı kesici kullanın ASLA; • Donan kısmın çözüldükten sonra tekrar donmasına fırsat vermeyin • Donan kısma masaj yapmayın (buz kristallerini hatırlayın) • Hastanın sigara içmesine müsaade etmeyin • Su ve kan kabarcıklarını delmeyin veya boşaltmaya çalışmayın __________________ Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır