Bel Ağrısında Tanı ve Tedavi

Bel Ağrısında Tanı ve Tedavi



İnsanların % 70-85' i yaşamlarının bir döneminde bel ağrısı çekerler İş günü kaybı açısından üst solunum yolu şikâyetlerinden sonra ikinci sırayı alan bel ağrıları, sık hekime başvuru nedenidir Ağrının nedeni basit kas spazmı olabileceği gibi tümör veya ciddi disk hernisi de olabilir Maliyetli tetkiklerin gerekliliğine ancak iyi bir sorgulama ve fizik muayene sonrası karar verilebilir

Bel ağrılı hastada; ağrının ne zaman ve nasıl başladığı (yavaş, ani), arttıran ve azaltan nedenler-postür durumu, şiddet ve özelliği, öksürme ve hapşırma ile artıp artmadığı, gece ve uykuda ağrı, ağrının tipi ve yayılımı, beraberinde duyusal ve motor kayıp veya sistemik pozitif bulgu mutlaka araştırılmalıdır Örneğin sürekli ve geceleri devam eden ağrıya ateş, halsizlik, kilo kaybının eşlik etmesi maliniteyi akla getirmelidir

Yapılabilecek en büyük hata hastayı radyolojik tetkik sonucuna göre tedavi etmektir Asemptomatik kişilerde disk herniasyonu, spinal osteoartrit, spondilolizis, spindilolistezis gibi anomalilerolabildiği gibi şiddetli ağrısı ve fonksiyonel yetmezliği olan kişilerde hiçbir anomali olmayabilir Ayrıca semptomatik hastalarda bu anomalilerin gösterilmesine karşın, ağrı gösterilemeyen başka bir kaynaktan da gelebilir

Mekanik bel ağrısı fiziksel aktivite ile uyarılır ve istirahatta hafifler Mekanik olmayan bel ağrısı ise istirahatta artan, fiziksel aktivite ile azalan özelliktedir Bel ağrısını mekanik bel ağrısı olarak tanımlayabilmek için inflamatuar, infeksiyöz, tümöral, metabolik nedenler, fraktür ve iç organlardan yansıyan ağrılar gibi tüm organik nedenler ekarte edilmelidir Bu; ayrıntılı bir sorgulama, fizik muayene ve laboratuar yöntemlerin ve gerektiğinde görüntüleme yöntemlerinin yardımı ile mümkündür

Bel bölgesinde ağrının kaynaklanabileceği başlıca 5 ana yapı vardır:
1 Posterior longitudinal ligaman,
2 Interspinöz ligamanlar,
3 Sinir kökleri ve dural kılıfları,
4 Faset eklemler,
5 Derin kaslar
İnnervasyonu tam olarak bilinmeyen ligamentum flavum ve internal venöz pleksuslar dışında tüm bel bölgesi yapılarının bel ağrısı oluşum mekanizması ile ilişkisi gösterilmiştir Bel Ağrılarının Sınıflaması Bel ağrıları değişik biçimlerde sınıflandırılabilir aTutulan organ ve sistemlere göre
■ Musküloskletal
■ Nöropatik
■Yansıyan
■ Psikojenik
bNosiseptörve ağrının dağılımına göre
1 Primer
■ Spinadaki yapılardan
■ Eklem ve ligamanlardan
■ Meningeal yapılardan
■ Kas ve deriden
2 Sekonder
■ Dejeneratif
■ Kompresyon
■Yansıyan
3Psikojenik
cTopografiye göre
1 Ventral kompartıman
■ Vertebra
■ Disk
■ Ön ve arka posterior longitudinal ligamanlar
■ Ön dura
■ Paravertebral kaslar
2 Dorsal kompartıman
■ Faset eklemler
■ Duranın arka kısmı
■ Arka bel kasları
■ Ligamanlar
Klinikteki değerlendirmede ise bel ağrıları aşağıdaki biçimde sınıflandırılabilir: Mekanik bel ağrısı nedenleri
■ Segmental veya disk dejenerasyonu
■ Miyofasyal ağrılar ya da yumuşak doku travması
■ Disk hernisi ve radikülopati
■ Spondilolistezis veya fraktüre bağlı omurga instabilitesi
■Vertebra kırığı
■ Spinal kanal veya lateral reses stenozu
■ Araknoidit ve postoperatif skar (failed back sendromu)
Sistemik bozukluklar
■ Primer veya metastatik tümörler
■ Kemik doku, disk ya da epidural enfeksiyon
■ İnfeksiyöz spondilartropati
■ Osteoporoz dahil metabolik kemik hastalıkları
■ Ateroskleroz veya vaskülit gibi vasküler bozukluklar
Nörolojik bozukluklar
■ İç veya dış süreçlere bağlı miyelopati
■ Lumbosakral pleksopati (örn diabete bağlı)
■ İnflamatuar demiyelinizanlar da dahil olmak üzere (guillian barre) nöropati
■ Mononöropati
■ Miyozit ve metabolik nedenlere bağlı miyopati Yansıyan ağrı
■ Gastrointestinal sistem bozuklukları
■ Genitoürinersistem bozuklukları; böbrek taşı, prostat, pyelonefrit
■Jinekolojik bozukluklar; ektopikgebelik, pelvik inflamatuar hastalık
■ Abdominal aort anevrizması
■ Kalça eklemi bozuklukları
■ Psikososyal nedenler
■ Somatoform ağrı bozukluğu
Ayırıcı tanıda ağrının yeri, yayılımı, eşlik eden özel durumlar belirlenmelidir:

Makale yazarı
Dr İsmail GÖKYAR
Bayındır Hastanesi Anesteziyoloji Bölümü, Ankara

__________________