Lozan Barış Antlaşması Ne Zaman ve Kimler Arasında İmzalandı

**Şengül Şirin** · 08-12-2009

Lozan Barış Antlaşması Ne Zaman ve Kimler Arasında İmzalandı

Lozan Barış Antlaşması (24 Temmuz 1923), yeni Türk Devleti'nin uluslararası alanda tanındığını belgeleyen önemli bir antlaşmadır

i

Dünya Savaşı'ndan zaferle çıkan ABD, İngiltere, Fransa ve italya, savaşta yenilen Almanya'ya, AvusturyaMacaristan İmparatorluğu'na ve Osmanlı Devleti'ne ağır koşullar içeren barış antlaşmaları önermişlerdi

Yenik devletlerden ilk ikisi 1919'da bu antlaşmaları imzalamak zorunda kalmış, Osmanlı Devleti de 1920'de Sevr Antlaşması'na boyun eğmişti {bak BİRİNCİ Dünya Savaşı, Sevr Antlaşması)

Ama Sevr Antlaşması'nın öngördüğü düzen Kurtuluş Savaşı'yla altüst oldu ve Anadolu'da güçlü bir Türk Devleti doğdu

Bu değişen koşullar karşısında galip devletler 27 Ekim 1922'de Ankara hükümetini yeni bir barış antlaşması için görüşmeye çağırdılar

Ne var ki, aynı çağrı İstanbul hükümetine de yapıldığı için Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) 1 Kasım 1922'de saltanatı kaldırarak Osmanlı Devleti'ne son verdi

Böylece Türkiye'yi temsil edecek tek güç Ankara hükümeti oluyordu

İsviçre'nin Lozan kentinde toplanması kararlaştırılan barış konferansına Türkiye'nin yanı sıra İngiltere, Fransa, İtalya, Japonya, Yunanistan, Romanya ve Yugoslavya katılıyordu

Konferansta ABD gözlemci olarak bulunacak, SSCB boğazlar sorununun, Bulgaristan ise Ege Denizi kıyısındaki topraklar

la ilgili sorunların görüşüleceği oturumlarda yer alacaktı

Türkiye'yi, dışişleri bakanlığına getirilen İsmet Paşa (İnönü) başkanlığındaki bir kurulun temsil ettiği konferans 20 Kasım 1922'de başladı

Konferansın ana konuları sınırlar, boğazlar, kapitülasyonlar, azınlıklar ve Osmanlı Devleti'nin borçları olarak saptanmıştı

Savaş tazminatı da önemli bir sorun olarak gündemdeydi

Başta İngiltere ve Fransa olmak üzere galip devletlerin Sevr Antlaşması'nın koşullarını biraz hafifleterek Türkiye'ye kabul ettirmeye çalışmaları nedeniyle oturumlar sert tartışmalarla geçtj

Özellikle İngiltere'nin ödün vermeyen tutumu yüzünden konferans çıkmaza girdi ve görüşmeler 4 Şubat 1923'te kesildi

Yoğun diplomatik çabalar sonucunda taraflar 23 Nisan 1923'te yeniden bir araya geldiler

Bu kez İngiltere'nin tutumu daha yumuşamıştı

Nitekim görüşmeler olumlu sonuçlandı ve üzerinde anlaşmaya varılan metin 24 Temmuz 1923'te imzalandı

Beş bölümde toplanmış 143 maddeden oluşan Lozan Barış Antlaşmasının temel hükümlerine göre, doğu sının SSCB ile daha önce imzalanmış olan antlaşmadaki biçimiyle kabul ediliyordu

Suriye sının için de Fransa ile yapılan eski antlaşma geçerliydi

Buna karşılık Irak sının konusunda İngiltere ile anlaşmaya vanlamadığından bu sorun ancak 1926'da iki ülke arasında yapılan yeni bir antlaşmayla çözüldü

Lozan'da Trakya sının yeniden çiziliyor, ayrıca savaş tazminatından vazgeçmesi karşılığında Karaağaç yöresi Türkiye'ye bırakılıyordu

Ege Denizi'ndeki İmroz Adası (Gökçeada) ile Bozcaada da Türkiye'ye veriliyordu

Banş zamanında İstanbul ve Çanakkale boğazlanndan sivil gemilere geçiş serbestliği tanıyan taraflar, askeri gemilere kısıtlama getirmişlerdi

Savaş durumunda ise Türkiye savaşta taraf olup olmamasına göre davranacaktı

Boğazlann iki yakasının askersizleştirilmesi ve geçişlerin uluslararası bir kurulun denetimine bırakılması gibi kararlar sonradan, 1936'da imzalanan Montrö (Montreux) Sözleşmesi'yle Türkiye lehine değiştirildi {bak Boğazlar Sorunu)

Türk hükümetinin ısrarla üzerinde durduğu konulardan biri olan kapitülasyonlar, Lozan Banş Antlaşması'nın hükümlerine göre tümüyle kaldınlıyordu {bak KAPİTÜLASYON)

Azınhklann Türk yurttaşı olması benimseniyor, ancak Anadolu ve Doğu Trakya'daki Rumlar ile Yunanistan'daki Türkler'in karşılıklı göç ettirilmesi kararlaştınlıyordu

Batı Trakya Türkleri ile İstanbul'da yaşayan Rumlar bu göçün dışında kalacaklardı

Gene antlaşma hükümlerine göre, Osmanlı Devleti' nin borçlan, imparatorluğun parçalanmasıyla oluşan yeni devletlere gelirleri oranında bölüştürülecekti

Türkiye de kendi payına düşen miktan taksitlerle ödemeyi kabul ediyordu {bak DÜYUNI UMUMİYE)

Galip devletler, I

Dünya Savaşı'ndaki kayıplarına karşılık Türkiye'den istedikleri savaş tazminatından vazgeçiyorlar, Türkiye de Yunanistan' dan istediği tazminata karşılık Karaağaç'ı alıyordu

TBMM'nin 23 Ağustos 1923'te onayladığı Lozan Barış Antlaşması, öbür ülkelerin de onaylamasıyla 6 Haziran 1924'te yürürlüğe girdi

Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşunda önemli bir adım olan bu antlaşma, aynı
zamanda I

Dünya Savaşı'nı sona erdiren antlaşmalar içinde tek onurlu belgedir

08-12-2009	#1
Şengül Şirin	Lozan Barış Antlaşması Ne Zaman ve Kimler Arasında İmzalandı Lozan Barış Antlaşması Ne Zaman ve Kimler Arasında İmzalandı Lozan Barış Antlaşması (24 Temmuz 1923), yeni Türk Devleti'nin uluslararası alanda tanındığını belgeleyen önemli bir antlaşmadır i Dünya Savaşı'ndan zaferle çıkan ABD, İngiltere, Fransa ve italya, savaşta yenilen Almanya'ya, AvusturyaMacaristan İmparatorluğu'na ve Osmanlı Devleti'ne ağır koşullar içeren barış antlaşmaları önermişlerdi Yenik devletlerden ilk ikisi 1919'da bu antlaşmaları imzalamak zorunda kalmış, Osmanlı Devleti de 1920'de Sevr Antlaşması'na boyun eğmişti {bak BİRİNCİ Dünya Savaşı, Sevr Antlaşması) Ama Sevr Antlaşması'nın öngördüğü düzen Kurtuluş Savaşı'yla altüst oldu ve Anadolu'da güçlü bir Türk Devleti doğdu Bu değişen koşullar karşısında galip devletler 27 Ekim 1922'de Ankara hükümetini yeni bir barış antlaşması için görüşmeye çağırdılar Ne var ki, aynı çağrı İstanbul hükümetine de yapıldığı için Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) 1 Kasım 1922'de saltanatı kaldırarak Osmanlı Devleti'ne son verdi Böylece Türkiye'yi temsil edecek tek güç Ankara hükümeti oluyordu İsviçre'nin Lozan kentinde toplanması kararlaştırılan barış konferansına Türkiye'nin yanı sıra İngiltere, Fransa, İtalya, Japonya, Yunanistan, Romanya ve Yugoslavya katılıyordu Konferansta ABD gözlemci olarak bulunacak, SSCB boğazlar sorununun, Bulgaristan ise Ege Denizi kıyısındaki topraklar la ilgili sorunların görüşüleceği oturumlarda yer alacaktı Türkiye'yi, dışişleri bakanlığına getirilen İsmet Paşa (İnönü) başkanlığındaki bir kurulun temsil ettiği konferans 20 Kasım 1922'de başladı Konferansın ana konuları sınırlar, boğazlar, kapitülasyonlar, azınlıklar ve Osmanlı Devleti'nin borçları olarak saptanmıştı Savaş tazminatı da önemli bir sorun olarak gündemdeydi Başta İngiltere ve Fransa olmak üzere galip devletlerin Sevr Antlaşması'nın koşullarını biraz hafifleterek Türkiye'ye kabul ettirmeye çalışmaları nedeniyle oturumlar sert tartışmalarla geçtj Özellikle İngiltere'nin ödün vermeyen tutumu yüzünden konferans çıkmaza girdi ve görüşmeler 4 Şubat 1923'te kesildi Yoğun diplomatik çabalar sonucunda taraflar 23 Nisan 1923'te yeniden bir araya geldiler Bu kez İngiltere'nin tutumu daha yumuşamıştı Nitekim görüşmeler olumlu sonuçlandı ve üzerinde anlaşmaya varılan metin 24 Temmuz 1923'te imzalandı Beş bölümde toplanmış 143 maddeden oluşan Lozan Barış Antlaşmasının temel hükümlerine göre, doğu sının SSCB ile daha önce imzalanmış olan antlaşmadaki biçimiyle kabul ediliyordu Suriye sının için de Fransa ile yapılan eski antlaşma geçerliydi Buna karşılık Irak sının konusunda İngiltere ile anlaşmaya vanlamadığından bu sorun ancak 1926'da iki ülke arasında yapılan yeni bir antlaşmayla çözüldü Lozan'da Trakya sının yeniden çiziliyor, ayrıca savaş tazminatından vazgeçmesi karşılığında Karaağaç yöresi Türkiye'ye bırakılıyordu Ege Denizi'ndeki İmroz Adası (Gökçeada) ile Bozcaada da Türkiye'ye veriliyordu Banş zamanında İstanbul ve Çanakkale boğazlanndan sivil gemilere geçiş serbestliği tanıyan taraflar, askeri gemilere kısıtlama getirmişlerdi Savaş durumunda ise Türkiye savaşta taraf olup olmamasına göre davranacaktı Boğazlann iki yakasının askersizleştirilmesi ve geçişlerin uluslararası bir kurulun denetimine bırakılması gibi kararlar sonradan, 1936'da imzalanan Montrö (Montreux) Sözleşmesi'yle Türkiye lehine değiştirildi {bak Boğazlar Sorunu) Türk hükümetinin ısrarla üzerinde durduğu konulardan biri olan kapitülasyonlar, Lozan Banş Antlaşması'nın hükümlerine göre tümüyle kaldınlıyordu {bak KAPİTÜLASYON) Azınhklann Türk yurttaşı olması benimseniyor, ancak Anadolu ve Doğu Trakya'daki Rumlar ile Yunanistan'daki Türkler'in karşılıklı göç ettirilmesi kararlaştınlıyordu Batı Trakya Türkleri ile İstanbul'da yaşayan Rumlar bu göçün dışında kalacaklardı Gene antlaşma hükümlerine göre, Osmanlı Devleti' nin borçlan, imparatorluğun parçalanmasıyla oluşan yeni devletlere gelirleri oranında bölüştürülecekti Türkiye de kendi payına düşen miktan taksitlerle ödemeyi kabul ediyordu {bak DÜYUNI UMUMİYE) Galip devletler, I Dünya Savaşı'ndaki kayıplarına karşılık Türkiye'den istedikleri savaş tazminatından vazgeçiyorlar, Türkiye de Yunanistan' dan istediği tazminata karşılık Karaağaç'ı alıyordu TBMM'nin 23 Ağustos 1923'te onayladığı Lozan Barış Antlaşması, öbür ülkelerin de onaylamasıyla 6 Haziran 1924'te yürürlüğe girdi Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşunda önemli bir adım olan bu antlaşma, aynı zamanda I Dünya Savaşı'nı sona erdiren antlaşmalar içinde tek onurlu belgedir __________________ Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır