Cevap : Karahanlılar (840-1212)

**Şengül Şirin** · 08-10-2009

Doğu ve Batı Türkistan'da egemenlik kurmuş olan Karahanlılar (8401212) aynı zamanda İslam dinini kabul eden ilk Türk hanedanıdır

Karahanhlar aslında Karluk soyundandır

Kırgızlar'ın 840'ta Uygur Devleti'ni ortadan kaldırmaları üzerine Türkistan'ı elinde tutan Karluklar bağımsızlıklarını ilan etmişlerdi

Karluk hükümdarlarına güçlü anlamına gelen "kara" sıfatı verildiğinden tarihçiler bu hanedanı Karahanhlar olarak anmışlardır

Karahanhlar ülkelerini başlangıçtan beri eski Türk devlet anlayışına göre doğu ve batı olmak üzere ikiye ayırarak yönetmişlerdir

Doğu bölgesi hükümdarı büyük hakan sayılmış, batı bölgesi hükümdarı ona bağlı olarak hüküm sürmüştür

Karahanhlar tarihinin başlangıç dönemi oldukça karanlıktır

Bu dönemde Karahanhlar daha çok güçlü komşuları Samaniler'le mücadele etmişlerdi

Söylenceye göre 10

yüzyılın ortalarında Karahanlı Hükümdarı Satuk Buğra Han Samaniler'den etkilenerek İslam dinini kabul etmiş, ondan sonra bu yeni din Türkistan'da hızla yayılmıştır

Karahanhlar 11

yüzyılın başlarında Samani egemenliğine son vererek güneye doğru yayılmaya başlamış ve Gazneliler'le komşu olmuşlardır

İki devlet arasında Ceyhun (Amu Derya) Irmağı sınır kabul edilince Karahanhlar topraklarını kuzeye ve doğuya doğru genişletmeye çalışmışlardır

Ama topraklar genişledikçe doğu ve batı hakanlıkları arasındaki çekişme de artmıştır

Taht kavgasına dönüşen bu çekişme sonunda Karahanlı Devleti 1041'de doğu ve batı olarak ikiye bölünmüştür

Bu dönemde Doğu Karahanlılar'ın merkezi Balasagun, Batı Karahanhlar'ın merkezi de Buhara olmuştur

Doğu Karahanhlar bundan sonraki tarihleri boyunca Karahitaylar'm baskısına karşı direnmişler ama 1211'de onlara boyun eğmek zorunda kalmışlardır

Batı Karahanlılar ise egemenliklerini Büyük Selçuklular'a karşı korumak durumunda kalmışlardır

Alp Arslan döneminde (106372) başlayan SelçukluKarahanlı mücadelesi Sencer döneminin (111857) sonuna kadar sürmüştür

Selçuklular'ın dağılmasından sonra Batı Karahanlılar Oğuzlar, Karahitaylar ve Harezmşahlar'la mücadele etmişler, son Batı Karahanlı Hükümdarı Osman'ın 1212'de öldürülmesiyle Harezmşahlar yöreye egemen olmuşlardır

Karahanlılar, Türk tarihinde daha çok kültür alanında bıraktıkları yapıtlar dolayısıyla anılırlar

Bunların başında Kâşgarlı Mahmud'un {bak KÂŞGARLI MAHMUD) kaleme aldığı Divanü Lügati'tTürk adlı sözlük ile Yusuf Has Hacib'in Kutadgu Bilig adlı yapıtı gelir

Türk dilinin bilinen en eski yazılı yapıtları olan bu ürünler o dönemin Türk dünyasını tarih, coğrafya, toplumsal yapı, dil ve daha birçok bakımdan aydınlatan bilgilerle doludur

Karahanlılar İslami Türk mimarlığının da ilk örneklerini vermişler, bu alanda Arap ve İran mimarlık gelenekleriyle Orta Asya Türk mimarlığını birleştirerek yeni bir üslup yaratmışlardır

Karahanlı mimarlığının izleri daha sonraki bütün Türk devletlerinde açıkça görülür

08-10-2009	#2
Şengül Şirin	Cevap : Karahanlılar (840-1212) Doğu ve Batı Türkistan'da egemenlik kurmuş olan Karahanlılar (8401212) aynı zamanda İslam dinini kabul eden ilk Türk hanedanıdır Karahanhlar aslında Karluk soyundandır Kırgızlar'ın 840'ta Uygur Devleti'ni ortadan kaldırmaları üzerine Türkistan'ı elinde tutan Karluklar bağımsızlıklarını ilan etmişlerdi Karluk hükümdarlarına güçlü anlamına gelen "kara" sıfatı verildiğinden tarihçiler bu hanedanı Karahanhlar olarak anmışlardır Karahanhlar ülkelerini başlangıçtan beri eski Türk devlet anlayışına göre doğu ve batı olmak üzere ikiye ayırarak yönetmişlerdir Doğu bölgesi hükümdarı büyük hakan sayılmış, batı bölgesi hükümdarı ona bağlı olarak hüküm sürmüştür Karahanhlar tarihinin başlangıç dönemi oldukça karanlıktır Bu dönemde Karahanhlar daha çok güçlü komşuları Samaniler'le mücadele etmişlerdi Söylenceye göre 10 yüzyılın ortalarında Karahanlı Hükümdarı Satuk Buğra Han Samaniler'den etkilenerek İslam dinini kabul etmiş, ondan sonra bu yeni din Türkistan'da hızla yayılmıştır Karahanhlar 11 yüzyılın başlarında Samani egemenliğine son vererek güneye doğru yayılmaya başlamış ve Gazneliler'le komşu olmuşlardır İki devlet arasında Ceyhun (Amu Derya) Irmağı sınır kabul edilince Karahanhlar topraklarını kuzeye ve doğuya doğru genişletmeye çalışmışlardır Ama topraklar genişledikçe doğu ve batı hakanlıkları arasındaki çekişme de artmıştır Taht kavgasına dönüşen bu çekişme sonunda Karahanlı Devleti 1041'de doğu ve batı olarak ikiye bölünmüştür Bu dönemde Doğu Karahanlılar'ın merkezi Balasagun, Batı Karahanhlar'ın merkezi de Buhara olmuştur Doğu Karahanhlar bundan sonraki tarihleri boyunca Karahitaylar'm baskısına karşı direnmişler ama 1211'de onlara boyun eğmek zorunda kalmışlardır Batı Karahanlılar ise egemenliklerini Büyük Selçuklular'a karşı korumak durumunda kalmışlardır Alp Arslan döneminde (106372) başlayan SelçukluKarahanlı mücadelesi Sencer döneminin (111857) sonuna kadar sürmüştür Selçuklular'ın dağılmasından sonra Batı Karahanlılar Oğuzlar, Karahitaylar ve Harezmşahlar'la mücadele etmişler, son Batı Karahanlı Hükümdarı Osman'ın 1212'de öldürülmesiyle Harezmşahlar yöreye egemen olmuşlardır Karahanlılar, Türk tarihinde daha çok kültür alanında bıraktıkları yapıtlar dolayısıyla anılırlar Bunların başında Kâşgarlı Mahmud'un {bak KÂŞGARLI MAHMUD) kaleme aldığı Divanü Lügati'tTürk adlı sözlük ile Yusuf Has Hacib'in Kutadgu Bilig adlı yapıtı gelir Türk dilinin bilinen en eski yazılı yapıtları olan bu ürünler o dönemin Türk dünyasını tarih, coğrafya, toplumsal yapı, dil ve daha birçok bakımdan aydınlatan bilgilerle doludur Karahanlılar İslami Türk mimarlığının da ilk örneklerini vermişler, bu alanda Arap ve İran mimarlık gelenekleriyle Orta Asya Türk mimarlığını birleştirerek yeni bir üslup yaratmışlardır Karahanlı mimarlığının izleri daha sonraki bütün Türk devletlerinde açıkça görülür __________________ Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır