Cevap : Türk Musikisinde Makamlar

**Şengül Şirin** · 07-15-2009

3) RAST MAKAMI

a Durak : Rast perdesidir
b Seyir : Çikicidir
c Dizi : Yerinde Rast Beslisine, Neva perdesi üzerinde bir Rast dörtlüsünün eklenmesiyle meydana gelir
d Güçlü : Neva perdesidir
e Yeden : Irak perdesidir
f Donanim : Si koma bemol, fa bakiye diyez

Tam - Büyük Mücennep - Küçük Mücennep - Tam - Tam - Büyük Mücennep - Küçük Mücennep

Dizinin Seyri : Çikici seyre sahip olan Rast Makaminin seyrine durak sesi civarindan baslanir Dizi alt taraftan genislemistir Bir çok kere bu genisleme seslerinden seyre baslanir Rast beslisinin sesleri kullanilarak güçlü sesi olan Neva perdesinde kalis yapilir Daha sonra dizinin üst tarafinda bulunan Rast dörtlüsünün seslerine geçilir Ancak çogunlukla çikista kullanilan Evç perdesi, inici nagmelerde Acem perdesi haline dönüsür Tekrar Neva’da kalis yapilir Yerinde Rast beslisinin seslerine geçilerek çesitli seslerde (özellikle Segah perdesinde) asma kalislar yapilabilir Karar, Rast beslisinin sesleriyle Rast perdesinde ve genellikle yedenli olarak yapilir

Makamin Özelligi: Rast Makami dizisindeki yedinci ses Evç perdesidir Bu perde seyir yapilirken çikista kullanilir Fakat inici seyirlerde genellikle bu perde kullanilmaz Dolayisiyla Rast dörtlüsü bozularak, Neva’da Buselik dörtlüsü meydana gelir Bu sekilde karara kadar inildiginde meydana gelen diziye Acemli Rast dizisi denir

Bu Makamdaki Bazı Şarkılar:
* Açılan bir gül gibi, gir kalbe gönül gibi (Dramalı Hasan)
* Ay gülsün ufuktan sana, sen bak ona gül de (İsmail Baha Sürelsan)
* Aylar geçiyor, sen bana hala geleceksin (Selahattin Pınar)
* Belki bir sabah geleceksin, lakin vakit geçmiş olacak (Şekip Ayhan Özışık)
* Bilmem ki nedendir bana sen hor bakıyorsun (Selanik'li Ahmet Efendi)
* Bir gönül vardı bende, henüz aşkı tatmamış (Ferit Sıdal)
* Gelse o şuh meclise, naz ü tegafül eylese (Hafız Post)
* Gönlümün ezhar içinde gül gibi dildarı var (Fehmi Tokay)
* Ne sevincin ömrü varmış, ne gün gören çok yaşarmış (Mehmet Ilgın)
* Nihansın dideden ey mest-i nazım (Hacı Faik Bey)
* Yine bir gül-nihal, aldı bu gönlümü (Dede Efendi)

4) UŞŞAK MAKAMI

a Durak : Dügah perdesidir
b Seyir : Çikicidir
c Dizi : Yerinde Ussak dörtlüsüne, Neva perdesi üzerinde Buselik beslisinin eklenmesiyle meydana gelir
d Güçlü : Neva perdesidir
e Yeden : Rast perdesidir
f Donanim : Si koma bemol

Büyük Mücennep - Küçük Mücennep - Tam - Tam - Bakiye - Tam - Tam

Dizinin Seyri : Çikici diziye sahip oldugundan seyre durak perdesi civarindan baslanir Ussak dörtlüsünün seslerinde dolasilarak güçlü sesi olan Neva perdesinde asma kalis yapilir Ussak Makami dizisi, Yegah perdesindeki Rast beslisiyle genisleme yapar Dizinin seslerinde gezindikten sonra Neva’da asma kalis yapilir Karara gidilirken özellikle Segah perdesinde kalis gösterilir Ussak dörtlüsünün sesleri kullanilarak Dügah perdesinde karar verilir

Makamin Özelligi: Ussak Makami dizisinin ikinci sesi olan Segah perdesi, donanimda gösterildigi gibi bir koma olarak icra edilmez Daima 2 – 3 koma pes icra edilir Ussak Makamina bu perde ayri bir özellik verir Bu ses, isaret olarak sekillendirilmediginden donanimda koma bemol olarak gösteriliyor

Bu Makamdaki Bazı Şarkılar:
* Akşam oldu hüzünlendim ben yine (Semahat Özdenses)
* Anar ömrümce gönül, giden sevgilileri (Şükrü Yunar)
* Bir çapkın elinde oyuncak oldum (Yesari Asım Arsoy)
* Bir gönül hikayesi anlatırdı gözlerin (Zeki Müren)
* Bir güneş bahtıma birgün doğacaktır sanırım (Osman Nihat Akın)
* Bir tatlı tebessümün bin vuslata bedeldir (Zeki Müren)
* Cana rakibi handan edersin (Giriftzen Asım Bey)
* Dalında solarken akşamın gülü (Arif Sami Toker)
* Gamzedeyim deva bulmam (Kemani Tatyos Efendi)
* Mehtaplı gecelerde hep seni andım (Sevim Şengül)
* Sönmez artık yüreğimde yanan bu sonsuz ateş (Kadri Şençalar)

) HİCAZ MAKAMI

“Hicaz” denince dört ayri isimde, ortak özellikleri çok olan dört ayri basit makam anlasilir Bu dört basit makamin yapilari birbirine çok yakin oldugundan hepsine birden “Hicaz Ailesi” denir Bu makamlar, “Hicaz, Hümayun, Uzzal ve Zirgüleli Hicaz” dir Simdi Hicaz Makamini inceleyelim

a Durak : Dügah perdesidir
b Seyir : Inici – çikicidir
c Dizi : Yerinde Hicaz dörtlüsüne, Neva perdesinde Rast beslisinin eklenmesiyle meydana gelir
d Güçlü : Neva perdesidir
e Yeden : Rast perdesidir
f Donanim : Si bakiye bemol, Fa bakiye diyez, Do bakiye diyez

Dizinin Seyri : Inici – çikici seyre sahip olan Hicaz Makaminin seyrine genellikle güçlü sesi olan Neva perdesinden baslanir Bazen dizinin alt ve üst tarafindan baslayan eserler yapilmissa da, bu diziler de hemen orta seslere geçmislerdir Hicaz dörtlüsünün sesleri verilerek güçlü sesi olan Neva perdesinde kalis yapilir Sonra dizinin üst tarafinda bulunan Rast beslisinin seslerine geçilir Tiz duraktan güçlüye dogru inilirken genellikle Evç perdesi (Fa bakiye diyez) bekar yapilarak Acem perdesi haline getirilir Bu sekilde inici olarak Neva’da bir Buselik beslisi meydana gelmis olur Güçlü sesi olan Neva perdesinde kalis gösterilerek, Hicaz dörtlüsünde gezinilir Dügah perdesinde karar verilir

Makamin Özelligi: Hicaz Makami dizisi, alt ve üst taraftan genisleme yapar Durak perdesinin alt tarafina Yegah perdesine kadar inen Rast beslisi halinde, Tiz durak üzerinde ise, Muhayyer’de Buselik dörtlüsü halinde genisleme yapar

Bu Makamdaki Bazı Şarkılar:
* Acaba şen misin, kederin var mı (Bimen Şen)
* Açık bırak pencereyi, örtme perdeyi bu gece (Şekip Ayhan Özışık)
* Adalardan bir yar gelir bizlere (Yesari Asım Arsoy)
* Ağlar gezerim sahili, sanki benimlesin (Alaeddin Yavaşça)
* Anladım sevmeyeceksin beni sen nazlı çiçek (Selahattin Pınar)
* Artık bu solan bahçede bülbüllere yer yok (Alaeddin Yavaşça)
* Ben gamlı hazan sense bahar (Melahat Pars)
* Bir bahar akşamı rastladım size (Selahattin Pınar)
* Bir gün karşılaşırsak ayrıldığımız yerde (Yusuf Nalkesen)
* Çatılmış kaşlarınla kime düşman gibisin (Yusuf Nalkesen)
* Değdi saçlarıma bahar gülleri (Azeri Bekirof)
* Dilşad olacak diye kaç yıl avuttu felek (Avni Anıl)
* Enginde yavaş yavaş (Sadettin Kaynak)
* Gittin de bıraktın beni aylarca kederde (Münir Nurettin Selçuk)
* Gönül penceresinden ansızın bakıp geçtin (Muzaffer İlkar)
* Gülünce gözlerinin içi gülüyor (İrfan Özbakır)
* Kader, kime şikayet edeyim seni, bilemem (Avni Anıl)
* Madem ki gidiyorsun bırakıp burda beni (Muzaffer İlkar)
* Söyleyemem derdimi kimseye, derman olmasın diye (Şükrü Tunar)
* Yalancının birine kapıldı kaldı gönül (Necdet Tokatlıoğlu)

07-15-2009	#2
Şengül Şirin	Cevap : Türk Musikisinde Makamlar 3) RAST MAKAMI a Durak : Rast perdesidir b Seyir : Çikicidir c Dizi : Yerinde Rast Beslisine, Neva perdesi üzerinde bir Rast dörtlüsünün eklenmesiyle meydana gelir d Güçlü : Neva perdesidir e Yeden : Irak perdesidir f Donanim : Si koma bemol, fa bakiye diyez Tam - Büyük Mücennep - Küçük Mücennep - Tam - Tam - Büyük Mücennep - Küçük Mücennep Dizinin Seyri : Çikici seyre sahip olan Rast Makaminin seyrine durak sesi civarindan baslanir Dizi alt taraftan genislemistir Bir çok kere bu genisleme seslerinden seyre baslanir Rast beslisinin sesleri kullanilarak güçlü sesi olan Neva perdesinde kalis yapilir Daha sonra dizinin üst tarafinda bulunan Rast dörtlüsünün seslerine geçilir Ancak çogunlukla çikista kullanilan Evç perdesi, inici nagmelerde Acem perdesi haline dönüsür Tekrar Neva’da kalis yapilir Yerinde Rast beslisinin seslerine geçilerek çesitli seslerde (özellikle Segah perdesinde) asma kalislar yapilabilir Karar, Rast beslisinin sesleriyle Rast perdesinde ve genellikle yedenli olarak yapilir Makamin Özelligi: Rast Makami dizisindeki yedinci ses Evç perdesidir Bu perde seyir yapilirken çikista kullanilir Fakat inici seyirlerde genellikle bu perde kullanilmaz Dolayisiyla Rast dörtlüsü bozularak, Neva’da Buselik dörtlüsü meydana gelir Bu sekilde karara kadar inildiginde meydana gelen diziye Acemli Rast dizisi denir Bu Makamdaki Bazı Şarkılar: * Açılan bir gül gibi, gir kalbe gönül gibi (Dramalı Hasan) * Ay gülsün ufuktan sana, sen bak ona gül de (İsmail Baha Sürelsan) * Aylar geçiyor, sen bana hala geleceksin (Selahattin Pınar) * Belki bir sabah geleceksin, lakin vakit geçmiş olacak (Şekip Ayhan Özışık) * Bilmem ki nedendir bana sen hor bakıyorsun (Selanik'li Ahmet Efendi) * Bir gönül vardı bende, henüz aşkı tatmamış (Ferit Sıdal) * Gelse o şuh meclise, naz ü tegafül eylese (Hafız Post) * Gönlümün ezhar içinde gül gibi dildarı var (Fehmi Tokay) * Ne sevincin ömrü varmış, ne gün gören çok yaşarmış (Mehmet Ilgın) * Nihansın dideden ey mest-i nazım (Hacı Faik Bey) * Yine bir gül-nihal, aldı bu gönlümü (Dede Efendi) 4) UŞŞAK MAKAMI a Durak : Dügah perdesidir b Seyir : Çikicidir c Dizi : Yerinde Ussak dörtlüsüne, Neva perdesi üzerinde Buselik beslisinin eklenmesiyle meydana gelir d Güçlü : Neva perdesidir e Yeden : Rast perdesidir f Donanim : Si koma bemol Büyük Mücennep - Küçük Mücennep - Tam - Tam - Bakiye - Tam - Tam Dizinin Seyri : Çikici diziye sahip oldugundan seyre durak perdesi civarindan baslanir Ussak dörtlüsünün seslerinde dolasilarak güçlü sesi olan Neva perdesinde asma kalis yapilir Ussak Makami dizisi, Yegah perdesindeki Rast beslisiyle genisleme yapar Dizinin seslerinde gezindikten sonra Neva’da asma kalis yapilir Karara gidilirken özellikle Segah perdesinde kalis gösterilir Ussak dörtlüsünün sesleri kullanilarak Dügah perdesinde karar verilir Makamin Özelligi: Ussak Makami dizisinin ikinci sesi olan Segah perdesi, donanimda gösterildigi gibi bir koma olarak icra edilmez Daima 2 – 3 koma pes icra edilir Ussak Makamina bu perde ayri bir özellik verir Bu ses, isaret olarak sekillendirilmediginden donanimda koma bemol olarak gösteriliyor Bu Makamdaki Bazı Şarkılar: * Akşam oldu hüzünlendim ben yine (Semahat Özdenses) * Anar ömrümce gönül, giden sevgilileri (Şükrü Yunar) * Bir çapkın elinde oyuncak oldum (Yesari Asım Arsoy) * Bir gönül hikayesi anlatırdı gözlerin (Zeki Müren) * Bir güneş bahtıma birgün doğacaktır sanırım (Osman Nihat Akın) * Bir tatlı tebessümün bin vuslata bedeldir (Zeki Müren) * Cana rakibi handan edersin (Giriftzen Asım Bey) * Dalında solarken akşamın gülü (Arif Sami Toker) * Gamzedeyim deva bulmam (Kemani Tatyos Efendi) * Mehtaplı gecelerde hep seni andım (Sevim Şengül) * Sönmez artık yüreğimde yanan bu sonsuz ateş (Kadri Şençalar) ) HİCAZ MAKAMI “Hicaz” denince dört ayri isimde, ortak özellikleri çok olan dört ayri basit makam anlasilir Bu dört basit makamin yapilari birbirine çok yakin oldugundan hepsine birden “Hicaz Ailesi” denir Bu makamlar, “Hicaz, Hümayun, Uzzal ve Zirgüleli Hicaz” dir Simdi Hicaz Makamini inceleyelim a Durak : Dügah perdesidir b Seyir : Inici – çikicidir c Dizi : Yerinde Hicaz dörtlüsüne, Neva perdesinde Rast beslisinin eklenmesiyle meydana gelir d Güçlü : Neva perdesidir e Yeden : Rast perdesidir f Donanim : Si bakiye bemol, Fa bakiye diyez, Do bakiye diyez Dizinin Seyri : Inici – çikici seyre sahip olan Hicaz Makaminin seyrine genellikle güçlü sesi olan Neva perdesinden baslanir Bazen dizinin alt ve üst tarafindan baslayan eserler yapilmissa da, bu diziler de hemen orta seslere geçmislerdir Hicaz dörtlüsünün sesleri verilerek güçlü sesi olan Neva perdesinde kalis yapilir Sonra dizinin üst tarafinda bulunan Rast beslisinin seslerine geçilir Tiz duraktan güçlüye dogru inilirken genellikle Evç perdesi (Fa bakiye diyez) bekar yapilarak Acem perdesi haline getirilir Bu sekilde inici olarak Neva’da bir Buselik beslisi meydana gelmis olur Güçlü sesi olan Neva perdesinde kalis gösterilerek, Hicaz dörtlüsünde gezinilir Dügah perdesinde karar verilir Makamin Özelligi: Hicaz Makami dizisi, alt ve üst taraftan genisleme yapar Durak perdesinin alt tarafina Yegah perdesine kadar inen Rast beslisi halinde, Tiz durak üzerinde ise, Muhayyer’de Buselik dörtlüsü halinde genisleme yapar Bu Makamdaki Bazı Şarkılar: * Acaba şen misin, kederin var mı (Bimen Şen) * Açık bırak pencereyi, örtme perdeyi bu gece (Şekip Ayhan Özışık) * Adalardan bir yar gelir bizlere (Yesari Asım Arsoy) * Ağlar gezerim sahili, sanki benimlesin (Alaeddin Yavaşça) * Anladım sevmeyeceksin beni sen nazlı çiçek (Selahattin Pınar) * Artık bu solan bahçede bülbüllere yer yok (Alaeddin Yavaşça) * Ben gamlı hazan sense bahar (Melahat Pars) * Bir bahar akşamı rastladım size (Selahattin Pınar) * Bir gün karşılaşırsak ayrıldığımız yerde (Yusuf Nalkesen) * Çatılmış kaşlarınla kime düşman gibisin (Yusuf Nalkesen) * Değdi saçlarıma bahar gülleri (Azeri Bekirof) * Dilşad olacak diye kaç yıl avuttu felek (Avni Anıl) * Enginde yavaş yavaş (Sadettin Kaynak) * Gittin de bıraktın beni aylarca kederde (Münir Nurettin Selçuk) * Gönül penceresinden ansızın bakıp geçtin (Muzaffer İlkar) * Gülünce gözlerinin içi gülüyor (İrfan Özbakır) * Kader, kime şikayet edeyim seni, bilemem (Avni Anıl) * Madem ki gidiyorsun bırakıp burda beni (Muzaffer İlkar) * Söyleyemem derdimi kimseye, derman olmasın diye (Şükrü Tunar) * Yalancının birine kapıldı kaldı gönül (Necdet Tokatlıoğlu) __________________ Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır