Türk Musikisinde Makamlar

Türk Musikisinde Makamlar




Musıkimizde 500 civarında makam yapılmış olup ancak bunlardan pek azı günümüzde kullanılmaktadır Bazı makamlarımız çok az işlendiğinden, bazıları da yapılarının ağırlığından dolayı günümüze kadar ulaşamamıştır
Burada 54 adet makamı anlatmadan önce makamların nasıl sınıflandırıldığını göstermeye çalışacağım Daha sonra da Türk Musıkisinde kullandığımız bazı terimlerin anlamlarını yer yer grafiklerle, bazen de anlatımlarla sizlerle paylaşmayı umuyorum Dilerim sıkılmazsınız


Türk Musıkisinde kullanılan makamlar 3 ana başlıkta toplanır
A) Basit Makamlar
B) Göçürülmüş Makamlar ( Şed Makamlar )
C) Birleşik Makamlar ( Mürekkep Makamlar )







A) Basit Makamlar;


Bir tam dörtlü ve bir tam beşliden meydana gelen dizileri vardır Bu makamlarda güçlü, dörtlü ve beşlinin birleştiği yerde bulunur 13 tane Basit Makam vardır Bunlar;

1) Çargah Makamı
2) Buselik Makamı
3) Rast Makamı
4) Uşşak Makamı
5) Hicaz Makamı
6) Uzzal Makamı
7) Hümayun Makamı
8) Zirgüleli Hicaz Makamı
9) Neva Makamı
10) Hüseyni Makamı
11) Karcığar Makamı
12) Basit Suzinak Makamı
13) Kürdi Makamı

--------------------------------------------------------------------------------

1) ÇARGAH MAKAMI

a Durak : Çargah perdesidir
b Seyir : Çikicidir
c Dizi : Yerinde bir Çargah Beslisine, Gerdaniye üzerinde bir Çargah dörtlüsünün eklenmesiyle meydana gelir
d Güçlü : Gerdaniye perdesidir
e Yeden : Buselik perdesidir
f Donanim : Donanima hiçbir isaret konulmaz


Tam - Tam - Bakiye - Tam - Tam - Tam - Bakiye

Dizinin Seyri : Çargah Makami, çikici bir diziye sahip oldugundan, seyre genellikle durak sesi civarindan baslanir Çargah beslisinin seslerinde dolasilarak güçlü olan Gerdaniye perdesinde kalis yapilir Güçlü üzerinde bulunan Çargah dörtlüsünün seslerine geçilerek tiz duraga kadar çikilir Tekrar güçlü perdesine inilerek asma karar gösterilir Yerinde Çargah beslisinin sesleri kullanilarak Çargah perdesinde karar verilir

Makamin Özelligi: Agir yapili bir makam oldugundan fazla kullanilmamistir Ancak genellikle bu makamda yapilan eserlere dikkat edilecek olursa, seyir sirasinda sik sik Hicaz ve Nikriz geçkiler yapildigi görülür

2) BUSELİK MAKAMI

a Durak : Dügah perdesidir
b Seyir : Inici – çikicidir
c Dizi : Yerinde bir Buselik Beslisine, Hüseyni perdesi üzerinde Kürdi veya Hicaz Dörtlüsünün eklenmesiyle meydana gelir
d Güçlü : Hüseyni perdesidir
e Yeden : Nim Zirgüle perdesidir
f Donanim : Donanima hiçbir isaret konulmaz


Tam - Bakiye - Tam - Tam - Bakiye - Tam - Tam
Buselik beşlisine Kürdi dörtlüsü eklenirse dizi yukarıdaki gibi olur


Tam - Bakiye - Tam - Tam - Bakiye - Artık İkili - Küçük Mücennep
Buselik beşlisine Hicaz dörtlüsü eklenirse dizi yukarıdaki gibi olur


Dizinin Seyri : Inici – çikici seyre sahip olan makam dizileri genellikle güçlü sesi civarindan seyre baslar Buselik Makaminin seyrine de orta seslerden baslanir Yerinde Buselik beslisinin seslerinde dolasilarak güçlü sesi olan Hüseyni perdesinde kalis yapilir Güçlü üzerinde bulunan Kürdi veya Hicaz dörtlüsünün seslerinde dolasilir Tekrar Hüseyni perdesinde asma karar gösterilir Çargah perdesi üzerinde Nikriz’li olarak da kalis yapilabilir Tekrar Buselik beslisinin seslerine dönülür Yedeni olan Nim Zürgüle perdesi de gösterilerek Dügah perdesinde karar verilir

Makamin Özelligi: Buselik Makami da Çargah Makami gibi donanimda hiçbir ariza almaz Çargah Makamindan farki, duraginin, güçlüsünün ve seyrinin degisik olmasidir

Bu Makamdaki Bazı Şarkılar:
* Bana bir aşk masalından şarkılar söyle (Erol Sayan)
* Bir akşam son defa seni görmeden (Mustafa Seyran)
* Geceleyin bir ses böler uykumu (Şekip Ayhan Özışık)
* Gözümde özleyiş, gönlümde acı (Selahattin İnal)
* Saçlarıma ak düştü, sana ad bulamadım (Sadettin Kaynak)

__________________