Şengül Şirin
|
Hawaii-Tarihi-Ekonomisi-Doğal Yapısı
Hawaii-Tarihi-Ekonomisi-Doğal Yapısı
ABD'nin 50 eyaletidir Kuzey Amerika kıtasında yer almayan tek eyalet olan Hawaii'nin tümü adalardan oluşur Avrupa kökenli ABD'lilerin egemen olmadığı Hawaii'de bütün etnik gruplar birer azınlık durumundadır Japonlar ise ikinci büyük etnik grubu oluşturur Adalarda yaklaşık 40 dil ya da lehçe konuşulur İklimin sürekli olarak çok güzel olması nedeniyle Hawaii Yerli dilinde "hava durumu" sözcükleri yoktur
Hawaii sekiz büyük ada ile 124 adacıktan oluşur ABD'nin batı kıyısından yaklaşık olarak 3862 km uzaklıktadır Adalar zincirinin uzunluğu 2575 km kadardır
Hawaii Adaları milyonlarca yılda oluşmuş
Hawaii'ye İlişkin Bilgiler
YÜZÖLÇÜMÜ: 16760 km2
NÜFUS: 1062000 (1986)
DAĞLAR: Waianae ve Koolau sıradağları En yüksek doruklar, Hawaii'deki Mauna Kea, 4202 metre; Hawaii'deki Mauna Loa, 4169 metre; Maui'deki Haleakala, 3056 metre; Hawaii'deki Hualalai, 2521 metre
AKARSULAR: Kauai'deki Wailua ve Hanalei; Hawaii'deki Wailuku ve Wailoa
volkanik adalardır Büyük Okyanus'un tabanından 5486 metreye kadar yükselen bir denizaltı dağ sırasının güney bölümüdür Dünyadaki etkin ya da sönmüş yanardağların en büyükleri Hawaii'dedir Bunlardan etkin bir yanardağ olan Mauna Loa Hawaii Adası'nda yaşayanlar için ciddi bir tehlike oluşturmaktadır Dünyanın en büyük sönmüş yanardağı Haleakala Maui'dedir ve kraterinin genişliği 85 knr'dir
Doğal Yapı
Adalar zincirindeki başlıca sekiz ada şunlardır: Hawaii, Maui, Molokai, Lanai, Kahoolavve, Oahu, Kauai ve Niihau
En büyük ada olan Hawaii adaların en güneyindedir 10458 knr'lik yüzölçümüyle eyalet topraklarının yüzde 63'ünü kaplar Adanın alanı, volkanik hareketlilik sonucu sürekli olarak genişlemektedir Hawaii üç dağ kütlesinden oluşmuştur Kilauea dünyadaki en büyük etkin yanardağ dır 4202 metre ile bu üçlünün en yükseği olan Mauna Kea'da, doruğa yerleştirilmiş çok sayıda teleskopun yanı sıra bir gözlemevi bulunmaktadır Hawaii' nin kıyıları engebelidir Adada lav çölleri, vadiler ve küçük derin dereler vardır Bol yağış ve nem nedeniyle, adanın güneydoğu bölümü sık bir bitki örtüsüyle kaplıdır Güneybatısı ise kurak ve sıcaktır
Adalar topluluğunun ikinci büyük adası olan Maui'ye Vadi Adası da denir Yüzölçümü 1888 kırr'dir Ada bir kıstakla birbirine bağlanan iki dağ kütlesinden oluşmuştur Kumsallarda volkanik kaynaklı kara kuma rastlanır
Molokai, Maui'nin kuzeybatısındaki en yakın komşusudur ve 675 km2'lik yüzölçümüyle beşinci büyük adadır Adanın geri kalan bölümünden 600 metre yükseklikteki kayalarla ayrılan, cüzamlılar kolonisi olarak anılan Kalaupapa 1866'da Kral V Kamehameha tarafından kurulmuştur Cüzam kurbanlarının bazıları hâlâ orada yaşar
Ananas Adası da denilen Lanai tek bir dağ kütlesinden oluşmuştur En yüksek doruğu Palawai Dağı'dır Tüm ada Dole Ananas Şirketi'nin malıdır ve adada yaşayanların hemen hemen tümü bu şirkette çalışır Lanai Adası'nda her yıl 120 milyon ananas toplanır
Adaların en küçüğü olan Kahoolawe'de yerleşim yoktur; ABD donanmasının topçu eğitimi için kullanılır
Oahu ya da Başkent Adası 1574 km2'lik yüzölçümü ile üçüncü büyük adadır Koolau
ve Waianae sıradağlarının derin vadilerle kesildiği Oahu'da dünyaca ünlü birkaç sönmüş yanardağ vardır Hawaii Adalan'nın içinde en gelişkin ve nüfusu en yoğun olan adadır Bu gelişmenin nedeni Hawaii Adalan'ndaki limanlardan yalnızca Pearl Harbor ve Honolulu limanlarının derin su limanlan oluşudur
Adanın takma adı Honolulu, başkent Honolulu'dan gelir Hawaii'nin son kralı Kalakaua'nın 1822'de yaptırmış olduğu saray kentin merkezine yakındır Başkentin nüfusu 805266'dır Hawaii turizminin odağı buradaki Waikiki kumsalıdır
Kauai Adası'nın okyanustan yükselen ilk ada olduğuna inanılır Kauai'de verimli vadiler, derin yarıklar, mağaralar, sivri tepeler ve çağlayanlar vardır Olağanüstü güzelliği nedeniyle bu adaya, Bahçe Adası da denir Kauai' nin ortaya çıkışından bu yana geçen milyonlarca yılda lavlar, tarım için çok elverişli, zengin ve verimli bir toprağa dönüşmüştür Kauai'de yıllık yağışın 15 metreyi geçtiği Waialeale Dağı yeryüzünün en çok yağış alan noktasıdır
Niihau Adası olağanüstü tarihi nedeniyle Eski Zaman Adası olarak da anılır 1863'te Kral IV Kamehameha bu adayı İskoç Elizabeth Sinclair'e sattıktan sonra, onun soyundan gelen Robinson ailesi adanın yerel kültürünü titizlikle korumaya çalıştı Yalnızca Yerli Hawaiililer'in yaşadığı adada turistik etkinliklere yer verilmediği gibi, ziyaretçilerin de adada bir günden fazla kalmalarına izin verilmez Hükümet görevlileri bile gün batarken adadan ayrılmak zorundadır 1959'da ABD' nin eyaleti olmaya karşı oy veren tek ada Niihau'ydu ingilizce'nin yanı sıra eski Hawaii dili de konuşulur
Ekonomi
Hawaii'nin başlıca gelir kaynağı turizmdir Bunu askeri kuruluşların sağladığı gelir, tarım ve sanayi izler Besin, petrol, taşıt araçları gibi gereksinimler için Hawaii ABD'ye bağımlıdır Başka ülkelere ve ABD'ye sattığı malların başlıcaları şeker, taze ve konserve ananas, giysi, çiçek ve konserve balıktır
1901'de ilk otel yapıldı ve Hawaii'de turizm yavaş yavaş gelişmeye başladı Ama, turizmdeki asıl gelişme II Dünya Savaşı sonrasında, özellikle de havayolu bağlantısının kurulduğu 1960'tan sonra görüldü 196080 arasında Hawaii'nin nüfusu yüzde 50 arttı ve yapılaşma patlaması günümüze kadar sürdü
Tarih
İlk Hawaiililer'in yaklaşık İS 400'de Polinezya'dan geldikleri sanılmaktadır 1778'de Kauai Adası'na gelen İngiliz kâşifi Cook, takımadaya Sandvvich Adaları adını vermişti O zaman adaların her biri ayrı bir şefin yönetimindeydi 1810'da Kral I Kamehameha tümünü yönetimi altında birleştirdi
İlk misyonerler 1820'de ABD'den geldiler Çok geçmeden Avrupa'dan da başka misyonerler geldi Balina avcı gemileri bu adalarda kışlamaya başladı Tüccarlar, kâşifler ve serüven meraklıları Hawaii'yi uğrak yeri yaptı
1820'lerin başlarında, adaların ekonomisini günümüze kadar ellerinde tutacak olan aileler buraya yerleşmeye başladı Şeker ve ananas plantasyonları adaların ekonomisine egemen oldu Hawaii topraklarının yüzde 50'si hâlâ bu ailelerin soyundan gelenlerin elindedir
Hawaii 1858'de ABD'ye katılmak için başvurdu; ne var ki reddedildi 1893'te Kraliçe Liliuokalani anayasayı ortadan kaldırmak istedi Bu tutumu monarşinin yıkıldığı bir devrime yol açtı 1894'te cumhuriyet kuruldu 1898"de ABD ile bir birleşme anlaşmasına varıldı 1900'de Hawaii bir bölge olarak ABD'ye katıldı ABD 1959'da Hawaii'yi 50 eyaleti olarak kabul etti
__________________
Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır
|