Gaziantep-Tarihi-Ekonomisi-Toplum Ve Kültürü-Doğal Yapısı

**Şengül Şirin** · 07-06-2009

Gaziantep-Tarihi-Ekonomisi-Toplum Ve Kültürü-Doğal Yapısı

Güneydoğu Anadolu Bölgesi ile Akdeniz Bölgesi'nin komşu olduğu yörede yer alır

Doğuda kalan büyük kesimi Güneydoğu Anadolu, batıda kalan daha küçük kesimi Akdeniz bölgesinde bulunan ilin doğal sınırlarını doğuda Fırat Irmağı, batıda da Amanos Dağları oluşturur

TürkiyeSuriye sınırının bir kesimi aynı zamanda ilin de güney sınırıdır

Bu sınırın Çobanbey ile Kargamış Demiryolu Köprüsü arasındaki bölümü Bağdat Demiryolu'nu Türkiye topraklarında bırakacak biçimde, bu demiryolu hattının hemen güneyinden geçer

Ortadoğu'nun en eski yerleşme alanlarından olan Gaziantep topraklarında pek çok eski uygarlığın izlerine rastlanır

Buradaki tarihsel yapı kalıntılarından en ilginç olanı, İslâhiye ilçesinin güney kesiminde yer alan Yesemek köyü yakınında geniş bir alana yayılmış durumda bulunan bitirilmemiş yüzlerce heykeldir

Bu alanın çevreye yayılmış bulunan ilkçağ yerleşim yerlerindeki istekleri karşılamak amacıyla oluşturulan bir açık hava heykel atölyesi olduğu ve daha sonra bilinmeyen bir nedenle terk edildiği sanılmaktadır

Kendi adıyla anılan baklava ve fıstığıyla {bak ANTEPFISTIĞi) ünlü Gaziantep Anadolu'nun güneydoğu kesimindeki en gelişmiş ilimizdir

Gaziantep iline ilişkin bilgiler

YÜZÖLÇÜMÜ: 7

642 km2

NÜFUSU (1990): 1

140

594

İL MERKEZİ: Gaziantep

İLÇELER VE NÜFUSLARI (1990): Gaziantep Büyükşehir Belediyesi'ne bağlı ilçeler Şahinbey (422

671), Şehitkamil (267

177)

Öbür ilçeler Araban (36

773), İslâhiye (72

235), Kargamış (15

380), Kilis (121752), Nizip (106

381), Nurdağı (31

609), Oğuzeli (42

661), Yavuzeli (23

955)

BAŞLICA KENTLER VE NÜFUSLARI (1990): Gaziantep (603

434), Kilis (82

882), Nizip (58

604)

BAŞLICA YÜKSELTİLER: Büyük Sof Tepesi (1

496metre)

SICAKLIK: Gaziantep kentinde en düşük 17,5°C (15

1

1950), en yüksek 42,8°C (2

8

1957), ortalama 14,5°C

YAĞiŞ MİKTARI: Gaziantep kentinde yıllık ortalama 533,7 mm

İL TRAFİK NO: 27

İLGİ ÇEKİCİ YERLER: Düllükbaba orman içi dinlenme yeri; Zincirli, Gedikli, Tümen, Kırışkal ve Sakçagözü (Sakçagöze) höyükleri; Dolikhe (Dülük), Kuzeyne, Korus, Belkıs ve Karkamış (Kargamış) ilkçağ kent kalıntıları; Yesemek heykelleri; Gaziantep, Jilbaşar, Rumkale, Karacaören ve Ravanda kaleleri; Ömeriye, Boyacı (Kadı Kemaleddin), Eyüpoğlu, Esenbek (İhsan Bey), Ali Nacar (Annacar), Ali Dola (Ala'üdDevle), Tahtalı, Ağa, Handaliye, Alaybey, Şeyh Fethullah, Şirvani (İki Şerefeli), Akcurun, Canbolat Bey, Şeyh, Şeyhler, Hindioğlu ve Çalık camileri; Kilis Ulucamisi, Ramazaniye (Ahmed Çelebi) Medresesi; Şeker, Paşa, Hışva, Emir Ali, Millet, Kürkçü ve Belediye hanları; Zincirli ve Kemikli bedestenleri; Eski, Paşa, Şıh, Pazar, Naip, Tabak, Hoca, Hasan Bey ve Tuğlu hamamları; Kilis Mevlevihanesi; Şeyh Abdullah Efendi Tekkesi; Debbağhane, Aynülleben, Yazıcık, Babilke ve IV

Murad köprüleri; Gaziantep Müzesi

Doğal Yapı

Orta yükseklikteki dağlardan, yaylalardan ve ovalardan oluşan il topraklan dalgalı bir görünümdedir

Doğuya, güneye ve batıya doğru gidildikçe yüksekliği azalan bu topraklardaki başlıca yükselti, Gaziantep kentinin kuzeybatısında 1

496 metreye ulaşan Sof
(Kartal) Dağı'dır

Bu dağlık alan, ilin ortasından kuzeydoğuya doğru yayılan Gaziantep Yaylasfnı ilin en önemli tarım alanlarından biri olan İslâhiye çukurluğundan ayırır

Batıdaki Amanos Dağlan ise il topraklarıyla Adana ili arasında doğal sınır oluşturur

İlin doğuya doğru alçalan kesimlerindeki başlıca düzlükler Araban, Yavuzeli ve Barak ovalarıdır

Tilbaşar Ovası ise ilin Suriye'deki düzlüklere doğru alçalan güney kesiminde yer alır

İlin doğu kesiminden kaynaklanan sular Fırat Irmağı aracılığıyla Basra Körfezi'ne, güney kesiminden kaynaklanan sular Suriye'deki bir kapalı havzaya, batı ve güneybatı kesiminden kaynaklanarak Asi Irmağı'na katılan sular da Akdeniz'e gider

İl sınırları içindeki başlıca göl, Asi Irmağı'nın kollarından Karasu Çayı üzerinde kurulan Tahtaköprü Barajı'nın ardında suların birikmesiyle oluşan yapay göldür

Fırat Irmağı ile kolları üzerinde sulama amacıyla bazı barajlar kurulmakta, bazılarının yapımı ise planlanmaktadır

Batı kesimi Akdeniz ikliminin, güney ve doğu kesimleri ise kara ikliminin etkisinde olan Gaziantep'te bir geçiş iklimi özelliği görülür

Kışları soğuk ve yağışlı geçen ilin yazları sıcak ve kuraktır

Dağlık kesimlerinde kızıl çamlar ile az miktarda sedir, kayın ve meşeye rastlanırken güney ve doğu kesimlerde doğal bitki örtüsü bozkır (step) görünümündedir

Gaziantep Yaylası'nın fazla yüksek olmayan kesimleri ise zeytinlikler ve antepfıstığı ağaçlarıyla kaplıdır

Tarih

Gaziantep ilinin çeşitli yörelerinde yapılan araştırmalar, insanların bu topraklarda bıraktığı ilk izlerin Taş Devri'nden kalma olduğunu ortaya çıkarmıştır

Sakçagözü (Sakçagöze) bucak merkezi ile Zincirli, Gedikli, Kırışkal köyleri yakınlannda ve Tilmen Höyüğü'nde yapılan kazılarda, günümüzden 10

0007

500 yıl önce kurulduğu sanılan yerleşim yerlerine rastlanmıştır

Mezopotamya'yı Anadolu'ya bağlayan yolların geçtiği bu yöre Erken Tunç Çağı'ndan sonra sürekli bir yerleşim alanı haline geldi

İÖ 3000'lerde nüfusu artan yörede aralarında siyasal birlik olmayan birçok küçük kent devleti vardı

İçişlerinde bağımsız, dışişlerinde Babil'e bağlı olan bu devletler bir Babil elçisi bulundurmak zorundaydılar

Daha sonra Hititler'in, ardından HurriMitanni Devleti'nin ve Mısırlılar'ın eline geçen bu kentler İÖ 14

yüzyılda yeniden Hitit egemenliğine girdi

İÖ 12

yüzyılda Hititler'in yıkılmasından sonra Güney Anadolu'da Geç Hitit Prenslikleri adı verilen birtakım kent devletleri kuruldu

Bunlardan Sam'al (Zincirli), Sakçagözü ve Karkamış bugünkü Gaziantep il sınırları içinde yer almaktaydı

İÖ 8

yüzyılda yöreyi işgal eden ve Sam'al ile Karkamış'a kendi halkını yerleştiren Asurlular buradaki Hititler'i Asur'a sürdü

İÖ 6

yüzyılda Persler'e bağlanan bu topraklar daha sonra

Makedonya, Selevkos ve Kommagene krallıklarının eline geçti

İÖ 1

yüzyılda Roma yönetimine giren yöredeki Rumkale, Hz

İsa'nın havarilerinden Aziz Yuhanna'nın yerleşerek Hıristiyanlık'ı yaymak için çalışmalarını yürüttüğü bir merkezdi

Bizans döneminde Sasaniler, Araplar ve Bizans arasında el değiştiren yöreye 11

yüzyılda, Malazgirt Savaşı'ndan (1071) önce Türkmenler yerleşmeye başladı

Daha sonra Anadolu Selçukluları, Eyyubiler, İlhanlılar, Memlûklar ve Dulkadıroğulları yönetimlerinde kalan yöre, Yavuz Sultan Selim'in 1517'de Memlûk Devleti'ni ortadan kaldırmasıyla Osmanlı topraklarına katıldı

I

Dünya Savaşı'ndan sonra İngiliz, ardından Fransız işgaline uğrayan il topraklarında Kurtuluş Savaşı'mızın en yiğit ve destansı direnişi gerçekleştirildi

İngilizler 6 Aralık 1918'de Kilis'i, 17 Aralık'ta ise, o zamanki adıyla, Antep'i işgal ettiler

Bir olupbittiyle gerçekleşen bu işgal bir yıl sürdü

İngilizler ile anlaşan Fransızlar 29 Ekim 1919'da Kilis'e, 5 Kasım'da da Antep'e girdiler

Yöre halkı işgalci güçleri tepkiyle karşıladı

Artan baskılar ve onur kinci hareketler karşısında halk direniş için örgütlenmeye başladı

Hemen hemen her köy ve semtte bir direniş birimi kuruldu

Ocak 1920'de direnişçiler Antep Kuvayı Milliye'sinin çağrısıyla işgalcilerin yiyecek ve cephane konvoylarına baskınlar düzenlemeye başladı

Antepliler direnişi kırmak üzere harekete geçen üstün Fransız kuwetlerinin kuşatmasına karşı kentlerini sokak sokak, ev ev savaşarak 10 ay savundular

Türkiye Büyük Millet Meclisi 10 ay boyunca Fransızlar'a karşı salt kendi olanaklarıyla direnen Antep'e 6 Şubat 1921'de "Gazi" unvanını verdi

Gaziantep 1924'te il yapıldı

Ekonomi

Nüfusunun yüzde 65'ten çoğu ilçe merkezi kasaba ve kentlerde yaşayan il halkı geçimini tarım, sanayi ve ticaretten sağlar

Türkiye'de nüfus yoğunluğu bakımından sekizinci sırada yer alan Gaziantep Anadolu'nun güneydoğu kesimindeki en gelişmiş ildir

Verimli topraklara ve yeterli su kaynaklarına sahip olan ilin tarım alanlarında, Güneydoğu Anadolu Projesi'nin (bakGüneydoğu Anadolu Bölgesi) gerçekleşmesinden sonra önemli ölçüde verim artışı olması beklenmektedir

İlde yetiştirilen başlıca bitkisel ürünler üzüm, buğday, arpa, karpuz, kırmızı mercimek, zeytin, domates, soğan, kavun, fasulye, pamuk, patlıcan ve antepfıstığıdır

1986'da Türkiye antepfıstığı üretiminin üçte birini Gaziantep ili sağlamıştır

Koyun ve kıl keçisi yetiştirilen Gaziantep ilinden Arap ülkelerine önemli ölçüde canlı hayvan satışı yapılır

Eskiden beri önemli ticaret yollarının geçtiği Gaziantep ilinde ticari ilişkiler çok gelişmiş düzeydedir

Yakın zamana kadar sınır kaçakçılığına dayanan bu ilişkiler sonucunda Kilis ve Gaziantep gelişmiş ticaret merkezleri haline gelmiştir

Bir sınır ili olan, kara, demir, havayoluyla ulaşım olanaklarına sahip Gaziantep'te Öncüpmar ve Çobanbey sınır kapıları vardır

Türkiye'de küçük sanayinin en gelişmiş olduğu illerden biri olan Gaziantep'te sanayi etkinlikleri eskiden tümüyle tarımla ilişkiliydi

Günümüzde daha çeşitlenmiş olan sanayi kuruluşlarının başlıcalan un ve unlu ürünler, içki, zeytinyağı, sabun, iplik, pamuklu dokuma, pamuk, hazır giyim, plastik, deterjan, çimento, metalürji, metal eşya ve çeşitli makineler üreten fabrikalardır

İlin hayvansal ürünleri de et kombinası, süt ürünleri fabrikaları, tabakhaneler ile yünlü dokuma işletmelerinde değerlendirilir

Yeraltı kaynakları açısından zengin olmayan Gaziantep ili topraklarında fosfat, manganez ve boksit yatakları vardır

Toplum ve Kültür

Gaziantep ilinin topraklan Anadolu ve Mezopotamya'nın en önemli uygarlıklannın kurulduğu bölgede yer alır

Ayrıca Anadolu, Mezopotamya ve Mısır'ı birbirine bağlayan anayollar üzerinde bulunması yöreyi önemli bir ticaret ve konaklama merkezi yapmıştır

İl topraklarının bu konumu yörenin ilkçağlardan beri önemli bir yerleşim alanı olmasına yol açmıştır

İl sınırlan içinde yüzlerce höyük bulunmaktadır

Gaziantep ilinde geçmişte dericilik, bakırcılık, yemenicilik, kuyumculuk, kilimcilik, el işlemeciliği gelişmiş el sanatlarıydı

Bunlardan el işlemeciliği, kilimcilik ve bakırcılık önemini günümüzde de korumaktadır

Antepişi adı verilen ve çeşitli motiflerle yapılan bir tür hesap işi eskiden giyim eşyalarında kullanılırdı

Günümüzde bu el işi sanatı çocuklara giydirilen terliklere uygulanmakta, yelek ve entariler susma, kesme, ciğerdeldi gibi çeşitli motiflerle süslenmektedir

İlde çok eskilere uzanan kilim dokumacılığı bugün eski önemini yitirmişse de varlığını sürdürmektedir

Çözgüsü pamuklu, atkısı yün ya da kıl olan kilimlerde kuş, deve, at gibi hayvan; dağ, ağaç gibi doğa motifleri ile geometrik desenler kullanılmaktadır

İlde kökleri çok eskilere dayanan bakırcılık da yaşayan el sanatlarındandır

Günümüzde daha çok turistik eşya olarak pazarlanmak üzere vazo, biblo, mangal, saksı gibi eşyalar yapılmaktadır

Bakır eşyalann bezenmesinde oyma, kakma, kazıma teknikleri kullanılır

Gaziantep'te tatil günlerinde ailece ya da tanıdıklarla toplanarak eğlenmek eski bir gelenektir

İl halkının bağ ve bahçelerde yaptıkları bu tür kır gezilerine ve eğlentilere "sahre" adı verilir

Sahreye çıkanlar elbirliğiyle çiğ köfte yoğurur, kebap pişirir ve birlikte eğlenirler

İl Merkezi: Gaziantep

Gaziantep kenti yakınındaki en eski yerleşim yeri, Dülük köyünde bulunan Dolikhe'dir

Roma döneminde "Toroslar'ın karşısındaki Antakya" anlamında Antiochia ad Taurum olarak da adlandırılan Dolikhe, yöreye Türkmenlerin gelişine kadar önemli bir yerleşme merkeziydi

Daha sonra, bugün Gaziantep Kalesi'nin içinde bulunan ve Araplar'ın Ayntab adıyla andığı yerleşme önem kazanmaya başlayınca, Dolikhe giderek boşaldı

19

yüzyılda Ayıntap adıyla da anılmaya başlayan kente, Kurtuluş Savaşı sırasında işgale karşı direniş sürerken Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin aldığı bir kararla Gazi Ayıntap adı verildi

Bu ad zamanla Gaziantep'e dönüştü

Eskiden İpek Yolu'nun geçtiği bir yörede kurulmuş olan Gaziantep, Türkiye'nin altıncı, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin ise en büyük kentidir

Ulaşım ve iş olanaklarının 1970'lerde gelişmesinden sonra, kırsal kesimlerden ve çevre illerden gelen pek çok aile kente yerleşti

Kent bölgenin başlıca sanayi, ticaret, hizmet ve kültür merkezidir

NarlıKargamış Demiryolu ile E24 Karayolu'nun geçtiği Gaziantep, güneydoğusundaki havaalanından yapılan uçak seferleriyle ülkenin öteki merkezlerine bağlanır

19

yüzyıl sonlarında 20 kadar medrese, birçok Ermeni okulu ile bir Amerikan koleji bulunan kentte günümüzde başlıca eğitim ve kültür kurumu, 1987'de kurulan Gaziantep Üniversitesi'dir

Kentin nüfusu 478

635'tir (1985)

07-06-2009	#2
Şengül Şirin	Gaziantep-Tarihi-Ekonomisi-Toplum Ve Kültürü-Doğal Yapısı Gaziantep-Tarihi-Ekonomisi-Toplum Ve Kültürü-Doğal Yapısı Güneydoğu Anadolu Bölgesi ile Akdeniz Bölgesi'nin komşu olduğu yörede yer alır Doğuda kalan büyük kesimi Güneydoğu Anadolu, batıda kalan daha küçük kesimi Akdeniz bölgesinde bulunan ilin doğal sınırlarını doğuda Fırat Irmağı, batıda da Amanos Dağları oluşturur TürkiyeSuriye sınırının bir kesimi aynı zamanda ilin de güney sınırıdır Bu sınırın Çobanbey ile Kargamış Demiryolu Köprüsü arasındaki bölümü Bağdat Demiryolu'nu Türkiye topraklarında bırakacak biçimde, bu demiryolu hattının hemen güneyinden geçer Ortadoğu'nun en eski yerleşme alanlarından olan Gaziantep topraklarında pek çok eski uygarlığın izlerine rastlanır Buradaki tarihsel yapı kalıntılarından en ilginç olanı, İslâhiye ilçesinin güney kesiminde yer alan Yesemek köyü yakınında geniş bir alana yayılmış durumda bulunan bitirilmemiş yüzlerce heykeldir Bu alanın çevreye yayılmış bulunan ilkçağ yerleşim yerlerindeki istekleri karşılamak amacıyla oluşturulan bir açık hava heykel atölyesi olduğu ve daha sonra bilinmeyen bir nedenle terk edildiği sanılmaktadır Kendi adıyla anılan baklava ve fıstığıyla {bak ANTEPFISTIĞi) ünlü Gaziantep Anadolu'nun güneydoğu kesimindeki en gelişmiş ilimizdir Gaziantep iline ilişkin bilgiler YÜZÖLÇÜMÜ: 7642 km2 NÜFUSU (1990): 1140594 İL MERKEZİ: Gaziantep İLÇELER VE NÜFUSLARI (1990): Gaziantep Büyükşehir Belediyesi'ne bağlı ilçeler Şahinbey (422671), Şehitkamil (267177) Öbür ilçeler Araban (36773), İslâhiye (72235), Kargamış (15380), Kilis (121752), Nizip (106381), Nurdağı (31609), Oğuzeli (42661), Yavuzeli (23955) BAŞLICA KENTLER VE NÜFUSLARI (1990): Gaziantep (603434), Kilis (82882), Nizip (58604) BAŞLICA YÜKSELTİLER: Büyük Sof Tepesi (1496metre) SICAKLIK: Gaziantep kentinde en düşük 17,5°C (1511950), en yüksek 42,8°C (281957), ortalama 14,5°C YAĞiŞ MİKTARI: Gaziantep kentinde yıllık ortalama 533,7 mm İL TRAFİK NO: 27 İLGİ ÇEKİCİ YERLER: Düllükbaba orman içi dinlenme yeri; Zincirli, Gedikli, Tümen, Kırışkal ve Sakçagözü (Sakçagöze) höyükleri; Dolikhe (Dülük), Kuzeyne, Korus, Belkıs ve Karkamış (Kargamış) ilkçağ kent kalıntıları; Yesemek heykelleri; Gaziantep, Jilbaşar, Rumkale, Karacaören ve Ravanda kaleleri; Ömeriye, Boyacı (Kadı Kemaleddin), Eyüpoğlu, Esenbek (İhsan Bey), Ali Nacar (Annacar), Ali Dola (Ala'üdDevle), Tahtalı, Ağa, Handaliye, Alaybey, Şeyh Fethullah, Şirvani (İki Şerefeli), Akcurun, Canbolat Bey, Şeyh, Şeyhler, Hindioğlu ve Çalık camileri; Kilis Ulucamisi, Ramazaniye (Ahmed Çelebi) Medresesi; Şeker, Paşa, Hışva, Emir Ali, Millet, Kürkçü ve Belediye hanları; Zincirli ve Kemikli bedestenleri; Eski, Paşa, Şıh, Pazar, Naip, Tabak, Hoca, Hasan Bey ve Tuğlu hamamları; Kilis Mevlevihanesi; Şeyh Abdullah Efendi Tekkesi; Debbağhane, Aynülleben, Yazıcık, Babilke ve IV Murad köprüleri; Gaziantep Müzesi Doğal Yapı Orta yükseklikteki dağlardan, yaylalardan ve ovalardan oluşan il topraklan dalgalı bir görünümdedir Doğuya, güneye ve batıya doğru gidildikçe yüksekliği azalan bu topraklardaki başlıca yükselti, Gaziantep kentinin kuzeybatısında 1496 metreye ulaşan Sof (Kartal) Dağı'dır Bu dağlık alan, ilin ortasından kuzeydoğuya doğru yayılan Gaziantep Yaylasfnı ilin en önemli tarım alanlarından biri olan İslâhiye çukurluğundan ayırır Batıdaki Amanos Dağlan ise il topraklarıyla Adana ili arasında doğal sınır oluşturur İlin doğuya doğru alçalan kesimlerindeki başlıca düzlükler Araban, Yavuzeli ve Barak ovalarıdır Tilbaşar Ovası ise ilin Suriye'deki düzlüklere doğru alçalan güney kesiminde yer alır İlin doğu kesiminden kaynaklanan sular Fırat Irmağı aracılığıyla Basra Körfezi'ne, güney kesiminden kaynaklanan sular Suriye'deki bir kapalı havzaya, batı ve güneybatı kesiminden kaynaklanarak Asi Irmağı'na katılan sular da Akdeniz'e gider İl sınırları içindeki başlıca göl, Asi Irmağı'nın kollarından Karasu Çayı üzerinde kurulan Tahtaköprü Barajı'nın ardında suların birikmesiyle oluşan yapay göldür Fırat Irmağı ile kolları üzerinde sulama amacıyla bazı barajlar kurulmakta, bazılarının yapımı ise planlanmaktadır Batı kesimi Akdeniz ikliminin, güney ve doğu kesimleri ise kara ikliminin etkisinde olan Gaziantep'te bir geçiş iklimi özelliği görülür Kışları soğuk ve yağışlı geçen ilin yazları sıcak ve kuraktır Dağlık kesimlerinde kızıl çamlar ile az miktarda sedir, kayın ve meşeye rastlanırken güney ve doğu kesimlerde doğal bitki örtüsü bozkır (step) görünümündedir Gaziantep Yaylası'nın fazla yüksek olmayan kesimleri ise zeytinlikler ve antepfıstığı ağaçlarıyla kaplıdır Tarih Gaziantep ilinin çeşitli yörelerinde yapılan araştırmalar, insanların bu topraklarda bıraktığı ilk izlerin Taş Devri'nden kalma olduğunu ortaya çıkarmıştır Sakçagözü (Sakçagöze) bucak merkezi ile Zincirli, Gedikli, Kırışkal köyleri yakınlannda ve Tilmen Höyüğü'nde yapılan kazılarda, günümüzden 100007500 yıl önce kurulduğu sanılan yerleşim yerlerine rastlanmıştır Mezopotamya'yı Anadolu'ya bağlayan yolların geçtiği bu yöre Erken Tunç Çağı'ndan sonra sürekli bir yerleşim alanı haline geldi İÖ 3000'lerde nüfusu artan yörede aralarında siyasal birlik olmayan birçok küçük kent devleti vardı İçişlerinde bağımsız, dışişlerinde Babil'e bağlı olan bu devletler bir Babil elçisi bulundurmak zorundaydılar Daha sonra Hititler'in, ardından HurriMitanni Devleti'nin ve Mısırlılar'ın eline geçen bu kentler İÖ 14 yüzyılda yeniden Hitit egemenliğine girdi İÖ 12 yüzyılda Hititler'in yıkılmasından sonra Güney Anadolu'da Geç Hitit Prenslikleri adı verilen birtakım kent devletleri kuruldu Bunlardan Sam'al (Zincirli), Sakçagözü ve Karkamış bugünkü Gaziantep il sınırları içinde yer almaktaydı İÖ 8 yüzyılda yöreyi işgal eden ve Sam'al ile Karkamış'a kendi halkını yerleştiren Asurlular buradaki Hititler'i Asur'a sürdü İÖ 6 yüzyılda Persler'e bağlanan bu topraklar daha sonra Makedonya, Selevkos ve Kommagene krallıklarının eline geçti İÖ 1 yüzyılda Roma yönetimine giren yöredeki Rumkale, Hz İsa'nın havarilerinden Aziz Yuhanna'nın yerleşerek Hıristiyanlık'ı yaymak için çalışmalarını yürüttüğü bir merkezdi Bizans döneminde Sasaniler, Araplar ve Bizans arasında el değiştiren yöreye 11 yüzyılda, Malazgirt Savaşı'ndan (1071) önce Türkmenler yerleşmeye başladı Daha sonra Anadolu Selçukluları, Eyyubiler, İlhanlılar, Memlûklar ve Dulkadıroğulları yönetimlerinde kalan yöre, Yavuz Sultan Selim'in 1517'de Memlûk Devleti'ni ortadan kaldırmasıyla Osmanlı topraklarına katıldı I Dünya Savaşı'ndan sonra İngiliz, ardından Fransız işgaline uğrayan il topraklarında Kurtuluş Savaşı'mızın en yiğit ve destansı direnişi gerçekleştirildi İngilizler 6 Aralık 1918'de Kilis'i, 17 Aralık'ta ise, o zamanki adıyla, Antep'i işgal ettiler Bir olupbittiyle gerçekleşen bu işgal bir yıl sürdü İngilizler ile anlaşan Fransızlar 29 Ekim 1919'da Kilis'e, 5 Kasım'da da Antep'e girdiler Yöre halkı işgalci güçleri tepkiyle karşıladı Artan baskılar ve onur kinci hareketler karşısında halk direniş için örgütlenmeye başladı Hemen hemen her köy ve semtte bir direniş birimi kuruldu Ocak 1920'de direnişçiler Antep Kuvayı Milliye'sinin çağrısıyla işgalcilerin yiyecek ve cephane konvoylarına baskınlar düzenlemeye başladı Antepliler direnişi kırmak üzere harekete geçen üstün Fransız kuwetlerinin kuşatmasına karşı kentlerini sokak sokak, ev ev savaşarak 10 ay savundular Türkiye Büyük Millet Meclisi 10 ay boyunca Fransızlar'a karşı salt kendi olanaklarıyla direnen Antep'e 6 Şubat 1921'de "Gazi" unvanını verdi Gaziantep 1924'te il yapıldı Ekonomi Nüfusunun yüzde 65'ten çoğu ilçe merkezi kasaba ve kentlerde yaşayan il halkı geçimini tarım, sanayi ve ticaretten sağlar Türkiye'de nüfus yoğunluğu bakımından sekizinci sırada yer alan Gaziantep Anadolu'nun güneydoğu kesimindeki en gelişmiş ildir Verimli topraklara ve yeterli su kaynaklarına sahip olan ilin tarım alanlarında, Güneydoğu Anadolu Projesi'nin (bakGüneydoğu Anadolu Bölgesi) gerçekleşmesinden sonra önemli ölçüde verim artışı olması beklenmektedir İlde yetiştirilen başlıca bitkisel ürünler üzüm, buğday, arpa, karpuz, kırmızı mercimek, zeytin, domates, soğan, kavun, fasulye, pamuk, patlıcan ve antepfıstığıdır 1986'da Türkiye antepfıstığı üretiminin üçte birini Gaziantep ili sağlamıştır Koyun ve kıl keçisi yetiştirilen Gaziantep ilinden Arap ülkelerine önemli ölçüde canlı hayvan satışı yapılır Eskiden beri önemli ticaret yollarının geçtiği Gaziantep ilinde ticari ilişkiler çok gelişmiş düzeydedir Yakın zamana kadar sınır kaçakçılığına dayanan bu ilişkiler sonucunda Kilis ve Gaziantep gelişmiş ticaret merkezleri haline gelmiştir Bir sınır ili olan, kara, demir, havayoluyla ulaşım olanaklarına sahip Gaziantep'te Öncüpmar ve Çobanbey sınır kapıları vardır Türkiye'de küçük sanayinin en gelişmiş olduğu illerden biri olan Gaziantep'te sanayi etkinlikleri eskiden tümüyle tarımla ilişkiliydi Günümüzde daha çeşitlenmiş olan sanayi kuruluşlarının başlıcalan un ve unlu ürünler, içki, zeytinyağı, sabun, iplik, pamuklu dokuma, pamuk, hazır giyim, plastik, deterjan, çimento, metalürji, metal eşya ve çeşitli makineler üreten fabrikalardır İlin hayvansal ürünleri de et kombinası, süt ürünleri fabrikaları, tabakhaneler ile yünlü dokuma işletmelerinde değerlendirilir Yeraltı kaynakları açısından zengin olmayan Gaziantep ili topraklarında fosfat, manganez ve boksit yatakları vardır Toplum ve Kültür Gaziantep ilinin topraklan Anadolu ve Mezopotamya'nın en önemli uygarlıklannın kurulduğu bölgede yer alır Ayrıca Anadolu, Mezopotamya ve Mısır'ı birbirine bağlayan anayollar üzerinde bulunması yöreyi önemli bir ticaret ve konaklama merkezi yapmıştır İl topraklarının bu konumu yörenin ilkçağlardan beri önemli bir yerleşim alanı olmasına yol açmıştır İl sınırlan içinde yüzlerce höyük bulunmaktadır Gaziantep ilinde geçmişte dericilik, bakırcılık, yemenicilik, kuyumculuk, kilimcilik, el işlemeciliği gelişmiş el sanatlarıydı Bunlardan el işlemeciliği, kilimcilik ve bakırcılık önemini günümüzde de korumaktadır Antepişi adı verilen ve çeşitli motiflerle yapılan bir tür hesap işi eskiden giyim eşyalarında kullanılırdı Günümüzde bu el işi sanatı çocuklara giydirilen terliklere uygulanmakta, yelek ve entariler susma, kesme, ciğerdeldi gibi çeşitli motiflerle süslenmektedir İlde çok eskilere uzanan kilim dokumacılığı bugün eski önemini yitirmişse de varlığını sürdürmektedir Çözgüsü pamuklu, atkısı yün ya da kıl olan kilimlerde kuş, deve, at gibi hayvan; dağ, ağaç gibi doğa motifleri ile geometrik desenler kullanılmaktadır İlde kökleri çok eskilere dayanan bakırcılık da yaşayan el sanatlarındandır Günümüzde daha çok turistik eşya olarak pazarlanmak üzere vazo, biblo, mangal, saksı gibi eşyalar yapılmaktadır Bakır eşyalann bezenmesinde oyma, kakma, kazıma teknikleri kullanılır Gaziantep'te tatil günlerinde ailece ya da tanıdıklarla toplanarak eğlenmek eski bir gelenektir İl halkının bağ ve bahçelerde yaptıkları bu tür kır gezilerine ve eğlentilere "sahre" adı verilir Sahreye çıkanlar elbirliğiyle çiğ köfte yoğurur, kebap pişirir ve birlikte eğlenirler İl Merkezi: Gaziantep Gaziantep kenti yakınındaki en eski yerleşim yeri, Dülük köyünde bulunan Dolikhe'dir Roma döneminde "Toroslar'ın karşısındaki Antakya" anlamında Antiochia ad Taurum olarak da adlandırılan Dolikhe, yöreye Türkmenlerin gelişine kadar önemli bir yerleşme merkeziydi Daha sonra, bugün Gaziantep Kalesi'nin içinde bulunan ve Araplar'ın Ayntab adıyla andığı yerleşme önem kazanmaya başlayınca, Dolikhe giderek boşaldı 19 yüzyılda Ayıntap adıyla da anılmaya başlayan kente, Kurtuluş Savaşı sırasında işgale karşı direniş sürerken Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin aldığı bir kararla Gazi Ayıntap adı verildi Bu ad zamanla Gaziantep'e dönüştü Eskiden İpek Yolu'nun geçtiği bir yörede kurulmuş olan Gaziantep, Türkiye'nin altıncı, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin ise en büyük kentidir Ulaşım ve iş olanaklarının 1970'lerde gelişmesinden sonra, kırsal kesimlerden ve çevre illerden gelen pek çok aile kente yerleşti Kent bölgenin başlıca sanayi, ticaret, hizmet ve kültür merkezidir NarlıKargamış Demiryolu ile E24 Karayolu'nun geçtiği Gaziantep, güneydoğusundaki havaalanından yapılan uçak seferleriyle ülkenin öteki merkezlerine bağlanır 19 yüzyıl sonlarında 20 kadar medrese, birçok Ermeni okulu ile bir Amerikan koleji bulunan kentte günümüzde başlıca eğitim ve kültür kurumu, 1987'de kurulan Gaziantep Üniversitesi'dir Kentin nüfusu 478635'tir (1985) __________________ Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır