Şengül Şirin
|
Gana-Tarihi-Ekonomisi-Tarım Ve Sanayi
Gana-Tarihi-Ekonomisi-Tarım Ve Sanayi
Batı Afrika'da, Atlas Okyanusu'na kıyısı olan bir ülkedir Batıda Fildişi Kıyısı, kuzeyde Burkina Faso ve doğuda Togo'yla çevrilidir Genellikle düz olan Gana'nın en yüksek noktası 889 metre yüksekliğindeki Afadjato Tepesi'dir Çok sayıda lagün bulunan kıyılar kumluktur Altın kıyısı denen ve dar bir şerit biçiminde uzanan kıyı ovası 5080 km genişliğindedir Gana'nın güneyi tropik yağmur ormanlarıyla kaplıdır ve bu ormanların büyük bir bölümü tarım alanları yaratmak için kesilmiştir Kuzeyde savanlar yer alır Güneydoğudaki kıyı savan kuşağı ise karışık çalı ve uzun otlardan oluşur
Ülke için yaşamsal önemi olan Volta Irmağı Gana'yı kuzeyden güneye doğru baştan başa geçer Volta Irmağı üzerinde baraj sularının toplandığı ve dünyanın en büyük yapay göllerinden biri olan Volta Gölü vardır Volta Irmağı havzası Gana topraklarının yüzde 60'ını kaplar Havzanın kuzeybatısında yer alan Asanti Yaylası'nda Gana'nın en önemli ürünü olan kakao yetiştirilir
Gana'nın yüzölçümü nerdeyse İngiltere kadardır Ülke, Sahra Çölü'nden güneydoğuya doğru esen sıcak ve kuru rüzgârların etkisi altındadır Atlas Okyanusu'ndan kuzeye doğ
ru esen serin ve nemli rüzgârla karşılaşan bu sıcak rüzgârlar güçlü fırtınaların kopmasına neden olur Kuzeyde yağışsız mevsim kasımdan marta kadar sürer Ülkenin güneyi daha yağışlıdır ve yağmur mevsimi ağustos ile eylül ayları arasındadır
Gana antilop, manda, fil, şempanze, yaban domuzu, sırtlan, pars, aslan ve maymunlarıyla çok zengin bir yabanıl yaşama sahiptir Irmaklarda timsah ve suaygırları, ormanlarda değişik tür böcekler, yılanlar ve çok büyük kara kurbağaları yaşar Savanlarda koni biçiminde dev termit (beyaz karınca) yuvaları vardır
Nüfusun üçte ikisi güneyde, Kumasi ile kıyı bölgesi arasındadır Afrika'nın en kalabalık ülkelerinden biri olan Gana'da yerleşim, özellikle başkent Accra (bak Accra) çevresinde çok yoğundur
Gana'da birbirinden değişik diller konuşulur ve çeşitli etnik gruplar vardır En büyük grup olan Akanlar ülkenin güneyinde, Guanglar merkezde, Dagombalar, Mamprussiler, Sisalalar ve Walalar ise kuzeyde yaşarlar
Halkın yarıdan fazlası Hıristiyan ve yaklaşık sekizde biri Müslüman'sa da Ganalılar'ın çoğu geleneksel dinleri ile alışkanlıklarını bugün de sürdürmektedirler Resmi dil olan İngilizce'nin yanı sıra, yaygın olarak konuşulan diller arasında Fanti, Tvi, Hausa ve Zema dilleri sayılabilir
1990'ların başlarında Gana'da çok partili demokrasiye geçiş yolunda önemli adımlar atıldı Ağustos 1990'da Özgürlük ve Adalet Hareketi (ÖAH) adıyla bir muhalefet grubu kuruldu 1991'de, demokrasiye geçiş için bir anayasa taslağı hazırlama çalışmaları başlatıldı 1981'deki askeri darbeyle başa geçen Geçici Ulusal Savunma Konseyi Başkanı Jerry John Rawlings Mart 1992'de demokrasiye geçiş takvimini açıkladı Bu takvim uyarınca nisanda yapılan halkoylamasında yeni anayasa katılanların yüzde 90'ının oylarıyla kabul edildi Mayıs ayında da yeni partilerin kurulmasına izin verildi Ama bazı muhalefet grupları parti kurulması ve yönetimine ilişkin kurallara karşı çıktılar Ayrıca seçmen listelerinin yeniden gözden geçirilmesi isteniyordu Rawlings'in takvimi 1993 başında sivil yönetime dönülmesini öngörüyordu
Gana'ya ilişkin bilgiler
RESMİ ADI: Gana Cumhuriyeti
YÖNETİM BİÇİMİ: Askeri yönetim
YÜZÖLÇÜMÜ: 238533 km2
NÜFUS (1992): 15237000
BAŞKENT: Accra
BAŞLICA KENTLER VE NÜFUSLARI (1988): Accra (949100), Kumasi (385200), Tamale (151100), Tema (110000), SekondiTakoradi (103600)
DOĞAL YAPI: Kıyı ovasının gerisinde tropik ormanlar ve savan otlakları bulunur
DIŞARIYA SATILAN BAŞLICA ÜRÜNLER: Kakao, kereste, altın, elmas
EĞİTİM: İlk ve ortaokula gitmek zorunludur
Tarım ve Sanayi
Gana çok zengin bir ülkedir Tarıma elverişli, verimli toprakları vardır ve yapacağı üretimle kendi nüfusunu besleyebileceği gibi, fazlasını öbür ülkelere de satabilir Ne var ki, 1957'de bağımsızlığını kazandıktan sonra geçirdiği siyasal çalkantılar yüzünden ekonomik durumunu bir türlü düzeltememiştir
Gana yıllarca dünya kakao üretiminde önde gelen bir ülke oldu Çok yaşlı kakao ağaçlarının yenilenmeyişi yüzünden 1980'lerin başında kakao sanayisi geriledi ve Gana bu alanda üçüncülüğe düştü Buna karşın, kakao hâlâ ülkenin en önemli dış ticaret ürünüdür
İkinci temel dış ticaret ürünü kerestedir Öbür önemli ürünleri arasında kahve, muz, palmiye yağı, kauçuk, tütün ve turunçgiller yer almaktadır Atlas Okyanusu kıyılarında, ırmaklarda ve Volta Gölü'nde balıkçılık önemli bir yer tutmakta, kuzeydeki otlaklarda da çiftlik hayvanları yetiştirilmektedir 1964'te tamamlanan büyük Akosombo Barajı sanayi için elektrik üretmektedir Gana sanayisi, Afrika'nın öbür birçok bölgesine göre daha ileri ve daha çeşitlidir Gana, dünyada sanayi elması {bak Elmas), manganez ve boksit üretiminde önde gelir
Gana'da gelişmiş bir kâra ve demiryolu ağı vardır Demiryolları Accra'yı iki ana liman olan Takoradi ile Tema'ya bağlar ve dış ticaretin önemli bir bölümü bu limanlardan yapılır Accra'daki uluslararası havaalanından başka, öteki önemli kentlerinde de havaalanları vardır Bilim ve Teknoloji, Gana ve Cape Coast üniversiteleri ülkenin başlıca yükseköğrenim kuruluşlarıdır
Tarih
Gana adını, 712 yüzyıllar arasında Afrika' da yaşayan eski bir imparatorluktan almıştır Bugünkü Gana, 8 yüzyılda gücünün doruğuna ulaşan bu imparatorluğun yaşadığı bölgenin güney kesiminde yer alır, Gana'nın Avrupa'yla ilk ilişkisi, Portekizliler'in 15 yüzyılda ticaret için bu bölgeye gelmeleriyle başlar 17 yüzyılda altın, fildişi ve baharat ticareti için birbirleriyle yarışan Hollandalı, Danimarkalı, İsveçli, İngiliz, Fransız tüccar ve kâşifler ülkeye akın ettiler Başlıca çekim gücünü oluşturan altından ötürü Portekizliler bu topraklan Altın Kıyısı olarak adlandırdılar 17 yüzyıldan başlayarak Ganalı kölelerin Yenidünya'ya satılması ise en kârlı iş durumuna geldi (bak Kölelik)
Ülkenin iç kesimindeki Kumasi çevresinde kurulan Asanti İmparatorluğu 17 yüzyılda büyük bir güç durumundaydı 1800'e gelindiğinde İngilizler, Hollandalılar ve Danimarkalılar 40 kadar kaleyle kıyıları ellerinde tutuyorlardı Asanti İmparatorluğu, 19 yüzyılda İngilizler'in saldırılarıyla yıkılıncaya kadar Batı Afrika'da önemli bir güç olarak varlığını sürdürdü
1872'de Hollandalıların bölgeden çekilmesinden sonra 1874'te Asanti başkentini yıkan İngilizler, 1902'de bu toprakları resmen sömürgeleştirdiler İngiliz egemenliği altındaki Altın Kıyısı kakao plantasyonu olarak geliştirildi
1940'ların sonlarına doğru, Altın Kıyısı'nda bağımsızlık hareketleri başladı Büyük kentlerde sömürge yönetimine karşı tepkiler yoğunlaştı Afrikalılar ülkelerinin yönetiminde söz sahibi olmak istiyorlardı Kwame Nkrumah'ın başbakan olmasından sonra yönetimde Siyahlar'ın ağırlığı arttı 1951'de, İngilizler Afrikalılar'a içişlerinde özerklik sağlayan yeni bir anayasayı kabul etmek zorunda kaldılar Daha sonra, 1957'de Altın Kıyısı, Gana adıyla özgür oldu Dr Kwame Nkrumah 1960'ta cumhuriyet olan Gana'nın ilk cumhurbaşkanı ilan edildi Nkrumah ömür boyu devlet başkanlığını meclise kabul ettirerek elinde geniş yetkiler topladı 1966'da, ordu Nkrumah'ın diktatörce tutumunu öne sürerek yönetime el koydu 1969'da sivil yönetime geçildiyse de, 1972'de gerçekleştirilen bir askeri darbeden sonra, anayasal yönetime yeniden son verildi 1981'de yeni bir darbe sonucu Nkrumah'ın ulusal bağımsızlıkçı düşüncelerini benimseyen Jerry John Rawlings yönetime el koydu Parlamento ve siyasal partiler kapatıldı 1980'lerin sonlarına doğru, öğrenci gösterilerinin ardından bir süre üniversiteler kapatıldı ve yönetim karşıtları tutuklandı Siyasal partiler üzerindeki yasaklar bugün de sürmektedir
__________________
Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır
|