Etiyopya-Tarihi-Ekonomisi

Etiyopya-Tarihi-Ekonomisi

Afrika'nın doğusunda yer alan bir ülkedir Resmi adı Etiyopya Demokratik Halk Cumhuriyeti, eski adı Habeşistan'dır Kuzeyde Kızıldeniz ve Cibuti, batıda Sudan, doğuda ve güneyde Kenya ve Somali ile çevrilidir

RESMİ ADI: Etiyopya Geçici Hükümeti

YÖNETİM BİÇİMİ: Tek meclisli geçici yönetim

YÜZÖLÇÜMÜ: 1223500 km2

NÜFUS (1991): 51617000

BAŞKENT: Addis Ababa

BAŞLICA KENTLER VE NÜFUSLARI (1985): Addis Ababa (1495266), Asmara (295689), Dire Dava (107287), Gondar (88344), Dese (77459)

DOĞAL YAPI: Dağlık bir ülkedir En yüksek dağı Daşan, 4620 metre yüksekliğindedir En büyük gölü Tana; en uzun ırmağı Mavi Nil'dir (Bahrülazrak)

DIŞARIYA SATILAN ÜRÜNLER: Kahve, deri, tahıl, baklagiller ve yağlı tohumlar

Etiyopya yüzey şekilleri bakımından engebeli bir ülkedir Batısında, deniz düzeyinden yüksekliği 15002500 metreyi bulan geniş yaylalar yer alır Bu yaylalar kuzeyden güneye doğru uzanan sıradağlar, derin boğaz ve kanyonlarla kesilir Engebeli bölge doğuya doğru gidildikçe yerini alçak düzlüklere bırakır Kuzeyde Kızıldeniz kıyısında ve güneydoğuda çöl görünümlü alçak düzlükler yer alır 4620 metre yüksekliğindeki Daşan Dağı ülkenin en yüksek dağıdır

Etiyopya'nın batısında Atbara Mavi Nil (Bahrülazrak) ve Sobat ırmakları kuzeybatı ve batı yönünde uzanan derin vadiler boyunca akarak Nil Irmağı'yla birleşirler Her yıl mayıs ile eylül ayları arasındaki bol yağışlı dönemde kabarıp taşan bu ırmaklar alüvyonlu toprakları batıdaki Nil vadisine sürükler Doğu yönünde akan Ağuaş İrmağı çöl bölgesindeki bataklık ve tuz göllerine karışarak Kızıldeniz'e ulaşamadan yok olur Etiyopya' nın en büyük gölü olan Tana kuzeybatıdadır Öteki göller Rift vadisi boyunca uzanır

Güneybatıdaki yağış alan alçak bölgelerde ve serin yaylalarda ormanlar ve koruluklar yer alır Ormanlarda 100'ü aşkın ağaç çeşidi vardır Çöl ve yarı çöl alanlar dikenli çalılıklar ve fundalıklarla kaplıdır Bu kesimler yağışlardan hemen sonra yeşerse de birkaç hafta sonra kuruyarak yeniden eski durumuna döner

Etiyopya hayvan varlığı bakımından oldukça zengindir Yoğun yerleşim alanlarının dışındaki bölgelerde aslan, zebra, devekuşu, maymun, fil ve antilop; ırmak ve göl alanlarında ise suaygırları ve timsahlar yaşar
Etiyopya'nın kuzeydoğusunda yer alan Eritre önceleri bir İtalyan sömürgesiyken daha sonra Etiyopya'nın bir eyaleti olmuştur Eritre'nin Kızıldeniz üzerinde Babülmendep Boğazı'nın kuzey kıyılarında, oldukça yoğun bir yerleşim bölgesi vardır Yağış miktarlarındaki büyük farklılıklar ve çekirge sürülerinin saldırıları tarımın gelişmesini engellediği için yoksul bir yöredir

Eritreliler'in yaklaşık yüzde 70'i Müslüman'dır Halkın çoğunluğu dağlık bölgelerde yaşar Buradaki tek büyük yerleşim bölgesi, aynı zamanda yönetim merkezi de olan Asmara'dır Asmara, 64 km uzaklıkta olan Kızıldeniz'deki Massava limanına demiryoluyla bağlanır Kıyıdaki ovaların sulanabilir yerlerinde az miktarda pamuk ve tahıl üretilir Halkın çoğunluğu göçebedir Bir bölümü ise zamk ve reçine toplayarak geçinir Otlakların az olmasına karşın sığır, koyun ve keçi beslenir Eritre 1980'lerden beri Kuzey Afrika'nın açlıktan en fazla etkilenen bölgelerinden biridir

Eritre'nin toplam nüfusu 2704000, yüzölçümü 47400 km'dirEtiyopya "yanık tenli insanlar ülkesi" anlamına gelir Ne var ki Etiyopya'nın yerli halkı olarak kabul edilen Amharalar ülkenin kuzey kesiminde yaşarlar Orta kesimlerde, kalabalık bir grup olan ve Amharalar'dan daha siyah tenli olan Gallalar yaşar Bunlardan başka Somaliler, Afarlar ve Tigreler ve Tigrinyalar ülkede yaşayan belli başlı topluluklardır

Etiyopya'ya Hıristiyanlık Mısır yoluyla girmiş ve 4 yüzyılda resmi din olarak benimsenmiştir Günümüzde Hıristiyanlar çoğunluktadır Müslümanlar Kızıldeniz kıyılarında, güneydoğudaki çöllerde ve batıdaki sınır boylarında, Yahudiler ise kuzeybatıda Gondar yöresinde toplanmışlardı Büyük bir açlığın yaşandığı 1985 yılında bu yöredeki Yahudiler İsrail'e göçtüler
Resmi dil Amhara dilidir Amhara'ya benzeyen Tigrinya'dan başka, Arapça da içinde olmak üzere çeşitli diller konuşulur

Şiddetli ısı değişikliklerinin olmadığı, bol yağışlı ve ekime elverişli yüksek yaylalarda yaşayan halk tarım ve hayvancılıkla geçinir Başlıca tarım ürünleri darı, arpa, mısır, buğday, baklagiller ve yağlı tohumlardır Etiyopya'nın dışarıya sattığı en önemli ürün kahvedir Meyvecilik daha çok alçak bölgelerde yaygındır Koyun, keçi, sığır ve develerden elde edilen yün ve derinin büyük bir bölümü dışarıya satılır
Ülke ekonomisinde önemli bir yer tutmayan sanayi, dokumacılık, besin, tütün ve şeker işlemeciliğinden oluşur Etiyopya'nın ulaşım sistemi gelişmemiştir Başkent Addis Ababa Cibuti'ye karayoluyla Massava da Asmara'ya demiryoluyla bağlanır (bak ADDİS Ababa) Addis Ababa ve Asmara'da uluslararası havaalanları vardır

1987'de yeni anayasanın halkoylamasıyla kabul edilmesinin ardından, Askeri Yönetim Konseyi Başkanı Mengistu Haile Mariam devlet başkanlığına seçilmişti Mariam'ın karşı karşıya olduğu sorunların başında Eritre ve Tigre'de yönetime karşı silahlı mücadele yürüten ayrılıkçı güçler geliyordu Eritre Halk Kurtuluş Cephesi (EHKC) ve Tigre Halk Kurtuluş Cephesi'ne (THKC) bağlı gerillalar ile hükümet kuvvetleri arasındaki silahlı çatışmalar 1990'da başkent Addis Ababa yakınlarına kadar yayıldı Bu arada, kuraklıktan kaynaklanan kıtlık ve açlık da ciddi bir sorun olarak ortaya çıktı
Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin desteğini de yitiren Mariam yönetimi hızla zayıfladı Mariam'ın Mayıs 1991'de ülke dışına kaçmasının ardından, THKC önderliğindeki

Etiyopya Devrimci Demokratik Halk Cephesi'ne (EDDHC) bağlı kuvvetler başkent Addis Ababa'yı ele geçirdi EDDHC'nin ağırlıkta olduğu bir geçici hükümet kuruldu ve devlet başkanlığına Meles Zenavvi getirildi EDDHC, devlet denetimine ağırlık veren bir karma ekonomi anlayışını savunuyordu Eritre'de yönetimi ele geçiren EHKC, bölgenin özerkliğini ilan etti ve Issayas Afvverke'nin başkanlığında geçici bir hükümet kurdu Eritre'nin bağımsızlığı konusunda iki yıl sonra bir referandum düzenlenmesi konusunda Addis Ababa yönetimi ile anlaşmaya varıldı

Temmuz 1991'de düzenlenen ulusal konferansta, çok sayıda etnik ve bölgesel grubun temsilcilerinden oluşan bir yönetim konseyi kuruldu Etiyopya'daki ilk demokratik genel seçimler Haziran 1992'de yapıldı Ama EDDHC'yi oluşturan örgütler arasındaki anlaşmazlıklar bazı grupların seçimleri boykot etmesine yol açtı

Tarih

Etiyopya Afrika'nın en eski uygarlık merkezlerinden biridir İÖ llOO'lerden beri krallıkla yönetilmiştir İS 2 yüzyılda Hz Süleyman ve Sabâ Melikesinin soyundan geldiğine inanılan I Menelik Aksum Krallıgfnı kurdu Komşu ülkeleri de fethederek topraklarını genişleten I Menelik krallığı güçlü bir imparatorluğa dönüştürdü İS 6 yüzyılda Pers ve Arap saldırılarının ardından İS 7 yüzyılda Müslümanlar hemen hemen tüm Afrika'yı ele geçirdiler Böylece l000 yıl kadar Etiyopya nın Hıristiyan dünyasıyla ilişkisi kesildi Batıyla olan ilişkiler 16 yüzyılda Portekizlilerin Ümit Burnu'nu dolaşarak Hindistan'a ulaşan yolu keşfetmesiyle yeniden canlandı Etiyopya'ya misyonerler göndererek orada kiliseler, saraylar ve köprüler yaptıran Portekizliler, bir yandan da ülkeyi işgal eden Arap ordularına karşı Etiyopyalılar ile birlikte savaştılar

Batılı devletlerin bölgede üstünlük kurma mücadelesi 17 ve 18 yüzyıl boyunca sürdü 1869'da açılan Süveyş Kanalı Avrupa ile Etiyopya arasındaki ulaşımı büyük ölçüde kolaylaştırdı 1885'te Massava'yı işgal eden İtalyanlar 1889'da Eritre'nin tümünü ele geçirdiler 1896'da Etiyopya'nın içlerine doğru yayılan İtalyanlar ağır bir yenilgiye uğradılar Ama 1931'de büyük bir orduyla yeniden saldırarak Etiyopya'nın tümünü ele geçirdiler Sürgüne gönderilen İmparator Haile Selasiye 1941'de, II Dünya Savaşı'nda İtalya' nın müttefik güçler tarafından yenilgiye uğratılmasından sonra ülkesine geri döndü {bak
HAİLE SELASİYE)

Eritre'nin Etiyopya'dan ayrılmasını isteyen bağımsızlık yanlıları ile yönetim arasında 1960'lardaki kıtlık ve açlık döneminde başlayan çatışma uzun bir iç savaşa dönüştü Haile Selasiye 1974'te düzenlenen bir askeri darbeyle tahttan indirildi; bir yıl sonra da öldü 1977'de Yarbay Mengistu Haile Mariam ülkede denetimi ele geçirdi
198385 yıllarında Kuzey Afrika'da baş gösteren açlıktan en çok etkilenen ülke Etiyopya oldu
1987'de hazırlanan bir anayasa taslağı halkoylamasıyla kabul edildi; kurulan Ulusal Meclis Mengistu'yu devlet başkanlığına atadı
Etiyopya'da siyasal ve ekonomik dengeyi sağlama çabaları bugün de sürmektedir

__________________