Doğalcılık-Natüralizm-Edebiyat Ve Sanatta Doğalcılık

**Şengül Şirin** · 07-01-2009

Doğalcılık-Natüralizm-Edebiyat Ve Sanatta Doğalcılık

Doğalcılık doğadan başka gerçeklik olmadığını savunan felsefe öğretilerinin genel adıdır

Natüralizm olarak da bilinir

Doğalcılara göre doğaüstü gerçekler ya da güçler yoktur

Doğada, nesnel yasalar uyarınca işleyen bir düzen vardır

İşte bu yasalar sayesinde, gözlem ve deneye dayalı bilimler, doğa ile ilgili her alanda sağlam, kesin bilgilere ulaşabilir

Edebiyat ve Sanatta Doğalcılık

Doğalcı anlayışına göre gerçeğin güzel gösterilmesi için zorlama yapılmamalıdır

Başka bir deyişle gerçek olduğu gibi yansıtılmalı, idealleştirilmemelidir; yaşamın, kaba ve bayağı sayılarak ele alınmayan yönleri de işlenirleridir

Doğa bilimlerinin, özellikle de Darwin'in doğa tasarımına Özgü ilke ve yöntemlerin sanata ve edebiyata uygulanmasıyla ortaya çıkan Doğalcılık Akımı'na göre bireyi, kalıtım, içinde yetiştiği toplumsal ve doğal çevre biçimlendirir

Ekonomik ve toplumsal baskılar altında ezilen bireyler, içlerinden gelen güçlü dürtülerle hareket ederler

Alınyazılarını belirleyebilirle gücünden uzak olduklarından davranışlarından sorumlu tutulamazlar

Kuramsal temelini Fransız Hippolyte Taine' in oluşturduğu Doğalcılık Akımı, 19

yüzyılın ikinci yansında Fransa'da doğdu

Taine' in, "

hırs, cesaret ve gerçek, tıpkı sindirim, kasların işleyişi ve vücut ısısı gibi bir nedene bağlıdır

Kötülük ve erdem, sülfürik asit ve şeker gibi birer üründür" yolundaki düşüncelerinden etkilenen Goncourt Kardeşler, bu düşün ilkelerini uygulayarak ilk romanı yazdılar: Germinle Lacerteux (1864)

Ama, edebiyatta Doğalcılık Akımı, anlatımını, Emile Zola'nın Le Roman experimental (1880; "Deneysel Roman") başlığı altında topladığı deneme yazılarında buldu

Zola'ya göre romancı, olguları yalnızca saptayarak yazmakla yetinen bir gözlemci değil, roman kişilerinin ruhsal yapılarını, kişiliklerini ve onların iç dünyalarını bir dizi deneyden geçiren, duygusal ve toplumsal olguları, bir kimyacının maddeyi işlediği gibi işleyen bir deneycidir

Doğalcılık'ın öngördüğü yöntemlere sıkı sıkıya bağlı kalma konusunda pek az Doğalcı yazar Zola'ya yaklaşabildi

Ama bir süre sonra, dönemin hemen hemen tüm ünlü yazarları, az ya da çok bu akımdan etkilendi

Zola başta olmak üzere, belli başlı Doğalcı yazarlar arasında, ünlü öykücü Guy de Maupassant, romancı JorisKarl Huysmans, Alman oyun yazarı Gerhart Hauptmann, Portekizli romancı Jose Maria Eça de Ojueirös anılabilir

Andre Antoine'ın Paris'te kurduğu Theatre Libre ("Özgür Tiyatro"), Otto Brahm' m Berlin'de kurduğu Freie Bühne ("Özgür Sahne"), Doğalcı anlayışla yazılmış oyunları, Doğalcı üslupla sahneleme amacına yönelikti

Eksiksiz bir nesnelliği amaçlamış olmakla birlikte, Doğalcı yazarlar, belirlenimci kuramlara bağlı oldukları için, gerçekliği, belli yargıların etkisi altında ele aldılar

Doğanın çoğunlukla acımasız ve zorlu yanlarını yansıttılar

Kalıtımla ilgili görüşleri dolayısıyla, güçlü tutkuların pençesinde kıvranan basit tipleri ele alarak işlediler

Çevrenin birey üzerindeki ezici etkisine inandıklarından, daha çok en iç karartıcı mekânları, gecekondu semtlerini, yeraltı dünyasını seçtiler

Bu boğuntulu ya da yoksul ortamları, bir belgesel diliyle anlattılar

Avrupa edebiyatında Doğalcılık'ın etkileri zayıflamaya başladığı bir dönemde ABD'de, Stepnen Crane, Frank Norris ve Jack London, Doğalcı anlayışla yapıtlar verdiler

Theodore Dreiser, ABD'de Doğalcıhk'ı doruğa ulaştırdı

Son Doğalcı yapıtlar, James T

Farrell'ın Studs Lonigan (193235) başlıklı üçlemesi oldu

Türkiye'ye Doğalcılık, deneye dayalı bilimlerin ateşli savunucusu Beşir Fuad tarafından tanıtıldı

Kendisi roman ya da öykü yazmamakla birlikte, bazı yapıtlarında Doğalcı estetiğin temel ilke ve yöntemlerini savunarak dönemin romancı ve öykücülerini etkiledi

Türk edebiyatının ilk Doğalcı romanını 1891'de Ahmed Midhat Efendi yazdı: Müşahedat ("Gözlemler")

Ama bu yazar, kitabının önsözünde, Zola ve arkadaşlarını, toplumun ve insanlığın en iğrenç, en kötü yanlarını yansıttıkları için eleştirmiş, gerçeğin eksiksiz olarak gösterilebilmesi için iyilik ve güzelliğin de anlatılması gerektiğini savunmuştur

Bu akımın Türkiye'deki ilk önemli temsilcisi ise Hüseyin Rahmi Gürpınar oldu {bak GÜRPINAR, HÜSEYİN RAHMİ)

Yazar, Mürebbiye (1899) adlı romanında,

kahramanlardan birinin ağzından Doğalcılık'ın ne olduğunu anlattı

Ben Deli miyim? (1925) adlı romanı müstehcen bulunarak dava açılan Hüseyin Rah
mi, duruşmada yapıtını savunurken "gerçek öykücülük, tüm bilimleri, fenleri kapsayan, her kötülüğü, her hastalığı, her gizli fesadı, yarayı aydınlığa çıkaran yüce bir güçtür" demiştir

Görsel sanatlarda Doğalcılık, her şeyin olduğu gibi betimlenmesi biçiminde ortaya çıktı

Gerçekte ilk Doğalcı yapıtları, Eski Yunanistan'da, klasik dönem sanatçıları verdiler

Rönesans döneminde, bu tutum yeniden canlandırıldı

Rönesans sanatçıları, yapıtlarının ancak, güzel nesneleri ya da modelleri betimlediklerinde güzel olacağına inanıyorlardı

Doğalcı terimi ilk kez 17

yüzyılda kullanıldı

Bu yüzyılda yaşayan Doğalcı ressamlar doğayı, güzelliği ve çirkinliğiyle olduğu gibi yansıtmakta birleşiyorlardı

1830'larda, doğanın tüm yönleriyle, olduğu gibi betimlenmesi gerektiğini savunan ingiliz John Constable, Fransa'daki Barbizon Okulu üzerinde etkili oldu

Barbizon ressamları, yeni Avrupa Doğalcılık'ınıri manzara resmindeki temsilcileriydi

Bu yıllarda JeanBaptiste Camille Corot ve İzlenimci dönemleri öncesinde Aifred Sisley, Camille Pissarro ve Claude Monet de Doğalcı yapıtlar verdiler

19

yüzyılın sonuna doğru Doğalcılık Almanya'ya sıçradı

ABD'de ise 19

yüzyılda, Gerçekçilik ve Doğalcılık iç içe gelişti

Doğalcılık, kısa ömürlü bir akım olmakla birlikte Gerçekçilik'in zenginleşmesini, yeni konuların bulunmasını, biçime öncelik tanımayan ve yaşama yakın olan bir anlatımın gelişmesini sağladı

07-01-2009	#1
Şengül Şirin	Doğalcılık-Natüralizm-Edebiyat Ve Sanatta Doğalcılık Doğalcılık-Natüralizm-Edebiyat Ve Sanatta Doğalcılık Doğalcılık doğadan başka gerçeklik olmadığını savunan felsefe öğretilerinin genel adıdır Natüralizm olarak da bilinir Doğalcılara göre doğaüstü gerçekler ya da güçler yoktur Doğada, nesnel yasalar uyarınca işleyen bir düzen vardır İşte bu yasalar sayesinde, gözlem ve deneye dayalı bilimler, doğa ile ilgili her alanda sağlam, kesin bilgilere ulaşabilir Edebiyat ve Sanatta Doğalcılık Doğalcı anlayışına göre gerçeğin güzel gösterilmesi için zorlama yapılmamalıdır Başka bir deyişle gerçek olduğu gibi yansıtılmalı, idealleştirilmemelidir; yaşamın, kaba ve bayağı sayılarak ele alınmayan yönleri de işlenirleridir Doğa bilimlerinin, özellikle de Darwin'in doğa tasarımına Özgü ilke ve yöntemlerin sanata ve edebiyata uygulanmasıyla ortaya çıkan Doğalcılık Akımı'na göre bireyi, kalıtım, içinde yetiştiği toplumsal ve doğal çevre biçimlendirir Ekonomik ve toplumsal baskılar altında ezilen bireyler, içlerinden gelen güçlü dürtülerle hareket ederler Alınyazılarını belirleyebilirle gücünden uzak olduklarından davranışlarından sorumlu tutulamazlar Kuramsal temelini Fransız Hippolyte Taine' in oluşturduğu Doğalcılık Akımı, 19 yüzyılın ikinci yansında Fransa'da doğdu Taine' in, " hırs, cesaret ve gerçek, tıpkı sindirim, kasların işleyişi ve vücut ısısı gibi bir nedene bağlıdır Kötülük ve erdem, sülfürik asit ve şeker gibi birer üründür" yolundaki düşüncelerinden etkilenen Goncourt Kardeşler, bu düşün ilkelerini uygulayarak ilk romanı yazdılar: Germinle Lacerteux (1864) Ama, edebiyatta Doğalcılık Akımı, anlatımını, Emile Zola'nın Le Roman experimental (1880; "Deneysel Roman") başlığı altında topladığı deneme yazılarında buldu Zola'ya göre romancı, olguları yalnızca saptayarak yazmakla yetinen bir gözlemci değil, roman kişilerinin ruhsal yapılarını, kişiliklerini ve onların iç dünyalarını bir dizi deneyden geçiren, duygusal ve toplumsal olguları, bir kimyacının maddeyi işlediği gibi işleyen bir deneycidir Doğalcılık'ın öngördüğü yöntemlere sıkı sıkıya bağlı kalma konusunda pek az Doğalcı yazar Zola'ya yaklaşabildi Ama bir süre sonra, dönemin hemen hemen tüm ünlü yazarları, az ya da çok bu akımdan etkilendi Zola başta olmak üzere, belli başlı Doğalcı yazarlar arasında, ünlü öykücü Guy de Maupassant, romancı JorisKarl Huysmans, Alman oyun yazarı Gerhart Hauptmann, Portekizli romancı Jose Maria Eça de Ojueirös anılabilir Andre Antoine'ın Paris'te kurduğu Theatre Libre ("Özgür Tiyatro"), Otto Brahm' m Berlin'de kurduğu Freie Bühne ("Özgür Sahne"), Doğalcı anlayışla yazılmış oyunları, Doğalcı üslupla sahneleme amacına yönelikti Eksiksiz bir nesnelliği amaçlamış olmakla birlikte, Doğalcı yazarlar, belirlenimci kuramlara bağlı oldukları için, gerçekliği, belli yargıların etkisi altında ele aldılar Doğanın çoğunlukla acımasız ve zorlu yanlarını yansıttılar Kalıtımla ilgili görüşleri dolayısıyla, güçlü tutkuların pençesinde kıvranan basit tipleri ele alarak işlediler Çevrenin birey üzerindeki ezici etkisine inandıklarından, daha çok en iç karartıcı mekânları, gecekondu semtlerini, yeraltı dünyasını seçtiler Bu boğuntulu ya da yoksul ortamları, bir belgesel diliyle anlattılar Avrupa edebiyatında Doğalcılık'ın etkileri zayıflamaya başladığı bir dönemde ABD'de, Stepnen Crane, Frank Norris ve Jack London, Doğalcı anlayışla yapıtlar verdiler Theodore Dreiser, ABD'de Doğalcıhk'ı doruğa ulaştırdı Son Doğalcı yapıtlar, James T Farrell'ın Studs Lonigan (193235) başlıklı üçlemesi oldu Türkiye'ye Doğalcılık, deneye dayalı bilimlerin ateşli savunucusu Beşir Fuad tarafından tanıtıldı Kendisi roman ya da öykü yazmamakla birlikte, bazı yapıtlarında Doğalcı estetiğin temel ilke ve yöntemlerini savunarak dönemin romancı ve öykücülerini etkiledi Türk edebiyatının ilk Doğalcı romanını 1891'de Ahmed Midhat Efendi yazdı: Müşahedat ("Gözlemler") Ama bu yazar, kitabının önsözünde, Zola ve arkadaşlarını, toplumun ve insanlığın en iğrenç, en kötü yanlarını yansıttıkları için eleştirmiş, gerçeğin eksiksiz olarak gösterilebilmesi için iyilik ve güzelliğin de anlatılması gerektiğini savunmuştur Bu akımın Türkiye'deki ilk önemli temsilcisi ise Hüseyin Rahmi Gürpınar oldu {bak GÜRPINAR, HÜSEYİN RAHMİ) Yazar, Mürebbiye (1899) adlı romanında, kahramanlardan birinin ağzından Doğalcılık'ın ne olduğunu anlattı Ben Deli miyim? (1925) adlı romanı müstehcen bulunarak dava açılan Hüseyin Rah mi, duruşmada yapıtını savunurken "gerçek öykücülük, tüm bilimleri, fenleri kapsayan, her kötülüğü, her hastalığı, her gizli fesadı, yarayı aydınlığa çıkaran yüce bir güçtür" demiştir Görsel sanatlarda Doğalcılık, her şeyin olduğu gibi betimlenmesi biçiminde ortaya çıktı Gerçekte ilk Doğalcı yapıtları, Eski Yunanistan'da, klasik dönem sanatçıları verdiler Rönesans döneminde, bu tutum yeniden canlandırıldı Rönesans sanatçıları, yapıtlarının ancak, güzel nesneleri ya da modelleri betimlediklerinde güzel olacağına inanıyorlardı Doğalcı terimi ilk kez 17 yüzyılda kullanıldı Bu yüzyılda yaşayan Doğalcı ressamlar doğayı, güzelliği ve çirkinliğiyle olduğu gibi yansıtmakta birleşiyorlardı 1830'larda, doğanın tüm yönleriyle, olduğu gibi betimlenmesi gerektiğini savunan ingiliz John Constable, Fransa'daki Barbizon Okulu üzerinde etkili oldu Barbizon ressamları, yeni Avrupa Doğalcılık'ınıri manzara resmindeki temsilcileriydi Bu yıllarda JeanBaptiste Camille Corot ve İzlenimci dönemleri öncesinde Aifred Sisley, Camille Pissarro ve Claude Monet de Doğalcı yapıtlar verdiler 19 yüzyılın sonuna doğru Doğalcılık Almanya'ya sıçradı ABD'de ise 19 yüzyılda, Gerçekçilik ve Doğalcılık iç içe gelişti Doğalcılık, kısa ömürlü bir akım olmakla birlikte Gerçekçilik'in zenginleşmesini, yeni konuların bulunmasını, biçime öncelik tanımayan ve yaşama yakın olan bir anlatımın gelişmesini sağladı __________________ Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır