Deniz Taşımacılığı-Türk Deniz Taşımacılığı

**Şengül Şirin** · 07-01-2009

Deniz Taşımacılığı-Türk Deniz Taşımacılığı

Deniz taşımacılığı denizyoluyla yük ve yolcu taşınması anlamına gelir; genellikle bütün ticaret gemilerini kapsar

Günümüzde yük taşımacılığının üçte biri denizyoluyla yapılmaktadır

17

yüzyıla kadar, birçok mal yalnızca denizyoluyla taşınıyordu

Sanayi Devrimi (bak SANAYİ DEVRİMİ) ile birlikte üretim teknikleri hızla geliştiği için dünya pazarlarına yönelik üretime başlandı

Bu da büyük gemilerin yapılmasını gerektirdi

Ticaret filoları genişletildi

Et ve meyve gibi malların bozulmadan taşınabileceği özel soğutucu bölmeleri olan yeni tür gemiler yapıldı (bak SoGutma)

Günümüzde gemiler bazen yük, bazen yolcu, bazen de hem yolcu, hem de yük taşıyabilecek biçimde tasarlanmaktadır

İki çeşit yük gemisi vardır: Tankerler ve kuru yük taşıyan gemiler

Çok büyük olan tankerler petrol ve sıvılaştırılmış doğal gaz gibi sıvı yükler taşır

Tankerlerin birçok deposu vardır

Kuru yük taşıyıcı gemilerse tahıl, kömür, demir, tuğla gibi malları taşır

Yük taşımaya elverişli, konteyner adı verilen büyük metal kasaların yüklendiği gemilerle yapılan deniz taşımacılığı 1951'de başladı

Günümüzde her çeşit yük bu yöntemle kolaylıkla taşınabümektedir

Taşınacak yükler metal kasalara yerleştirilir

Kara ya da demiryoluyla limana taşınan yükler, özel olarak bu amaçla yapılmış gemilere yüklenir

1968'de bu yöntemle yük taşıyan üç gemi varken, 1980'lerde bu sayı 30()'ü aşmıştır

Bu gemilerin çoğu deniz taşımacılığında kullanılan ilk deniz gemilerinin iki katı

büyüklüğündedir

Yük taşıyan kamyonları da bir limandan öbürüne "roro" gemileri taşır

Limana yaklaşamayacak kadar büyük açık deniz gemileri için depolama gemileri ve yüzer vapur iskeleleri gibi modern liman kolaylıkları vardır

Yük gemileri genellikle belirli sayıda yolcu da taşır, ama günümüzde yolcu taşımacılığı daha çok, kısa mesafelerde feribotlar, uzun yolda ise lüks yolcu gemileriyle yapılmaktadır

Deniz taşımacılığı sanayisinin durumu dünya ticaretinin durumuna çok yakından bağlıdır

Ticaretin iyi olduğu dönemlerde, gemilerle taşınan yük miktarı ve kârlılık oranı artar

Bir ülkenin bayrağı altında dolaşan bütün ticaret gemileri o ülkenin deniz ticaret filosunu oluşturur

Bir geminin ABD bayrağı altında dolaşma hakkına sahip olabilmesi için ABD hükümetinin belli yasa ve kurallarına uyması gerekir

Bu yasaların amacı denizde güvenliği sağlamaktır

Dünyanın en büyük ticaret filoları Liberya, Yunanistan, Japonya, Panama, Norveç, ABD, İngiltere, SSCB, Fransa ve İtalya bayrakları altında deniz taşımacılığı yapar

Liberya, gemi sahiplerinden az vergi alan ve buna benzer kolaylıklar sağlayan ülkelerin başında gelir

Dünyanın tonaj bakımından en büyük ticaret filosu Liberya'nın, ikincisiyse Panama'nındır

Deniz ticaret filosu birkaç yüz ton yük taşıyan küçük kıyı gemilerinden, dev tankerlere; küçük feribotlardan büyük yolcu gemilerine kadar uzanan değişik gemileri içerir {bak GEMİ VE GEMİ YAPIMI)

Bir geminin büyüklüğü ya da alabileceği yük miktarı tonajı ile ölçülür

Tonaj sözcüğü İngilizce'de "tun" adı verilen büyük şarap fıçılarının denizyoluyla taşınan başlıca ürün olduğu dönemlerden kalmıştır

Groston bir geminin kullanılan bölümlerinin ton birimi olarak karşılığıdır

Bir groston 2,8 m3'e eşittir

Bir ticaret gemisinde kaptanın dışında güverte subayı, çarkçı ve telsizci vardır

Gemi mürettebatı güverte tayfası, makinistler, aşçılar ve kamarotlardan oluşur

Büyük yolcu gemilerinde gemi mürettebatının yanı sıra doktor, muhasebeci, berber, müzisyenler, mutfak ve satış görevlileri vardır

Gemiyi kaptan yönetir

Kaptan gemideki herkesten ve her şeyden sorumludur

Kaptana bağlı olarak çalışan belli sayıda güverte subayı vardır

Güverte subaylarının en kıdemlisine birinci süvari denir

Güverte subayları kaptana karşı geminin seyir ve güvenliğinden sorumludurlar {bak SEYİR)

Çarkçıbaşı gemideki bütün makine ve donatımın işletilmesi ve bakımını denetler

Geminin makine ve donatımı, geminin hareketini sağlayan ana makineleri {bak GEMİ Motoru), dinamoları, vinçleri, pompaları, geminin soğutma, havalandırma, ısıtma ve aydınlatma donanımlarını içerir

Geminin telsiz ve radar donanımı telsizciler tarafından denetlenir (bak Radar)

Telsizci radyo aracılığıyla mesaj gönderip alarak öbür gemilerle haberleşmeyi sağlar

Denizdeyken geminin köprüsünde her zaman en az bir güverte subayı, makine dairesinde de bir çarkçı bulunur

Gemi mürettebatı vardiyalı olarak çalışır

Yani 24 saatlik süre içinde her an bir ekip iş başındadır

Dümenci geminin belli bir yol izlemesini sağlar; açık sularda bu görev özel bir pusula ve bilgisayara bağlı otomatik seyir sistemlerince sağlanır

Birinci süvari geminin bakım ve düzeninden sorumludur

İkinci süvari pusulalar, deniz haritaları, radar ve sonar (suyun derinliğini saptayan araç) gibi araçların bakımlı ve işler durumda tutulmasından sorumludur

Denizcilik okullarının güverte ve makine bölümü öğrencileri stajyer olarak gemicilik şirketlerine bağlı gemilerde konularıyla ilgili eğitim görürler

Güverte tayfası olarak işe başlayan stajyer, gemiciliğin çeşitli aşamalarından geçtikten sonra önce güverte çavuşu olur; daha sonra da güverte subayı olabilir

Sosyalist ülkeler dışında, çoğu ülkede deniz ticaret filosundaki gemiler özel şirketlerindir

Ticaret gemileri savaş sırasında, kendi hükümetlerinin koyduğu kurallara ek olarak, savaştaki bütün ülkelerin denizcilik yasalarına da uymak zorundadır

Türk Deniz Taşımacılığı
Cumhuriyet Türkiye'si 1923'te 35 bin grostonluk bir filo devralmıştı

Yaklaşık 10 yılda filonun tonajı hemen hemen üç katı artarak 99

500 grostona çıktı

1 Temmuz 1926'da kıyılarımızda deniz taşımacılığı yapma (kabotaj) hakkı yalnızca Türk bayrağı taşıyan gemilere tanındıktan sonra denizciliğimiz gelişmeye başladı

Deniz taşımacılığını geliştirmek amacıyla 1933'te Devlet Deniz Yollan kuruldu

1938'den sonra deniz taşımacılığında uzmanlaşmaya gidilerek, yük ve yolcu taşımacılığı farklı gemilerle yapılmaya başlandı

Bu dönemde hizmete giren yeni gemilerle deniz ticaret filosu 1939'da 260

170 grostona, 1945'te 318

907 grostona ulaştı

II

Dünya Savaşı

sonrasında hızlı gelişme göstermeyen alanlardan biri de denizyolu taşımacılığı oldu

1978'de şehir içi yolcu ve araba vapurları dışındaki Denizcilik Bankası yolcu taşıma filosunun kapasitesi ancak 27

261 grostondu

Aynı yıl yük gemilerinin kapasitesi 1

168

000 grostona, tankerlerin kapasitesiyse 618

000 grostona ulaşmıştı

1980'den sonra ekonomisini dış ülkelere açmak isteyen Türkiye'de deniz taşımacılığının hızla gelişmeye başladığı görüldü

Deniz ticaret filosu 1980'de 1,7 milyon grostondan 1984'te 3,8 milyon grostona yükseldi

07-01-2009	#1
Şengül Şirin	Deniz Taşımacılığı-Türk Deniz Taşımacılığı Deniz Taşımacılığı-Türk Deniz Taşımacılığı Deniz taşımacılığı denizyoluyla yük ve yolcu taşınması anlamına gelir; genellikle bütün ticaret gemilerini kapsar Günümüzde yük taşımacılığının üçte biri denizyoluyla yapılmaktadır 17 yüzyıla kadar, birçok mal yalnızca denizyoluyla taşınıyordu Sanayi Devrimi (bak SANAYİ DEVRİMİ) ile birlikte üretim teknikleri hızla geliştiği için dünya pazarlarına yönelik üretime başlandı Bu da büyük gemilerin yapılmasını gerektirdi Ticaret filoları genişletildi Et ve meyve gibi malların bozulmadan taşınabileceği özel soğutucu bölmeleri olan yeni tür gemiler yapıldı (bak SoGutma) Günümüzde gemiler bazen yük, bazen yolcu, bazen de hem yolcu, hem de yük taşıyabilecek biçimde tasarlanmaktadır İki çeşit yük gemisi vardır: Tankerler ve kuru yük taşıyan gemiler Çok büyük olan tankerler petrol ve sıvılaştırılmış doğal gaz gibi sıvı yükler taşır Tankerlerin birçok deposu vardır Kuru yük taşıyıcı gemilerse tahıl, kömür, demir, tuğla gibi malları taşır Yük taşımaya elverişli, konteyner adı verilen büyük metal kasaların yüklendiği gemilerle yapılan deniz taşımacılığı 1951'de başladı Günümüzde her çeşit yük bu yöntemle kolaylıkla taşınabümektedir Taşınacak yükler metal kasalara yerleştirilir Kara ya da demiryoluyla limana taşınan yükler, özel olarak bu amaçla yapılmış gemilere yüklenir 1968'de bu yöntemle yük taşıyan üç gemi varken, 1980'lerde bu sayı 30()'ü aşmıştır Bu gemilerin çoğu deniz taşımacılığında kullanılan ilk deniz gemilerinin iki katı büyüklüğündedir Yük taşıyan kamyonları da bir limandan öbürüne "roro" gemileri taşır Limana yaklaşamayacak kadar büyük açık deniz gemileri için depolama gemileri ve yüzer vapur iskeleleri gibi modern liman kolaylıkları vardır Yük gemileri genellikle belirli sayıda yolcu da taşır, ama günümüzde yolcu taşımacılığı daha çok, kısa mesafelerde feribotlar, uzun yolda ise lüks yolcu gemileriyle yapılmaktadır Deniz taşımacılığı sanayisinin durumu dünya ticaretinin durumuna çok yakından bağlıdır Ticaretin iyi olduğu dönemlerde, gemilerle taşınan yük miktarı ve kârlılık oranı artar Bir ülkenin bayrağı altında dolaşan bütün ticaret gemileri o ülkenin deniz ticaret filosunu oluşturur Bir geminin ABD bayrağı altında dolaşma hakkına sahip olabilmesi için ABD hükümetinin belli yasa ve kurallarına uyması gerekir Bu yasaların amacı denizde güvenliği sağlamaktır Dünyanın en büyük ticaret filoları Liberya, Yunanistan, Japonya, Panama, Norveç, ABD, İngiltere, SSCB, Fransa ve İtalya bayrakları altında deniz taşımacılığı yapar Liberya, gemi sahiplerinden az vergi alan ve buna benzer kolaylıklar sağlayan ülkelerin başında gelir Dünyanın tonaj bakımından en büyük ticaret filosu Liberya'nın, ikincisiyse Panama'nındır Deniz ticaret filosu birkaç yüz ton yük taşıyan küçük kıyı gemilerinden, dev tankerlere; küçük feribotlardan büyük yolcu gemilerine kadar uzanan değişik gemileri içerir {bak GEMİ VE GEMİ YAPIMI) Bir geminin büyüklüğü ya da alabileceği yük miktarı tonajı ile ölçülür Tonaj sözcüğü İngilizce'de "tun" adı verilen büyük şarap fıçılarının denizyoluyla taşınan başlıca ürün olduğu dönemlerden kalmıştır Groston bir geminin kullanılan bölümlerinin ton birimi olarak karşılığıdır Bir groston 2,8 m3'e eşittir Bir ticaret gemisinde kaptanın dışında güverte subayı, çarkçı ve telsizci vardır Gemi mürettebatı güverte tayfası, makinistler, aşçılar ve kamarotlardan oluşur Büyük yolcu gemilerinde gemi mürettebatının yanı sıra doktor, muhasebeci, berber, müzisyenler, mutfak ve satış görevlileri vardır Gemiyi kaptan yönetir Kaptan gemideki herkesten ve her şeyden sorumludur Kaptana bağlı olarak çalışan belli sayıda güverte subayı vardır Güverte subaylarının en kıdemlisine birinci süvari denir Güverte subayları kaptana karşı geminin seyir ve güvenliğinden sorumludurlar {bak SEYİR) Çarkçıbaşı gemideki bütün makine ve donatımın işletilmesi ve bakımını denetler Geminin makine ve donatımı, geminin hareketini sağlayan ana makineleri {bak GEMİ Motoru), dinamoları, vinçleri, pompaları, geminin soğutma, havalandırma, ısıtma ve aydınlatma donanımlarını içerir Geminin telsiz ve radar donanımı telsizciler tarafından denetlenir (bak Radar) Telsizci radyo aracılığıyla mesaj gönderip alarak öbür gemilerle haberleşmeyi sağlar Denizdeyken geminin köprüsünde her zaman en az bir güverte subayı, makine dairesinde de bir çarkçı bulunur Gemi mürettebatı vardiyalı olarak çalışır Yani 24 saatlik süre içinde her an bir ekip iş başındadır Dümenci geminin belli bir yol izlemesini sağlar; açık sularda bu görev özel bir pusula ve bilgisayara bağlı otomatik seyir sistemlerince sağlanır Birinci süvari geminin bakım ve düzeninden sorumludur İkinci süvari pusulalar, deniz haritaları, radar ve sonar (suyun derinliğini saptayan araç) gibi araçların bakımlı ve işler durumda tutulmasından sorumludur Denizcilik okullarının güverte ve makine bölümü öğrencileri stajyer olarak gemicilik şirketlerine bağlı gemilerde konularıyla ilgili eğitim görürler Güverte tayfası olarak işe başlayan stajyer, gemiciliğin çeşitli aşamalarından geçtikten sonra önce güverte çavuşu olur; daha sonra da güverte subayı olabilir Sosyalist ülkeler dışında, çoğu ülkede deniz ticaret filosundaki gemiler özel şirketlerindir Ticaret gemileri savaş sırasında, kendi hükümetlerinin koyduğu kurallara ek olarak, savaştaki bütün ülkelerin denizcilik yasalarına da uymak zorundadır Türk Deniz Taşımacılığı Cumhuriyet Türkiye'si 1923'te 35 bin grostonluk bir filo devralmıştı Yaklaşık 10 yılda filonun tonajı hemen hemen üç katı artarak 99500 grostona çıktı 1 Temmuz 1926'da kıyılarımızda deniz taşımacılığı yapma (kabotaj) hakkı yalnızca Türk bayrağı taşıyan gemilere tanındıktan sonra denizciliğimiz gelişmeye başladı Deniz taşımacılığını geliştirmek amacıyla 1933'te Devlet Deniz Yollan kuruldu 1938'den sonra deniz taşımacılığında uzmanlaşmaya gidilerek, yük ve yolcu taşımacılığı farklı gemilerle yapılmaya başlandı Bu dönemde hizmete giren yeni gemilerle deniz ticaret filosu 1939'da 260170 grostona, 1945'te 318907 grostona ulaştı II Dünya Savaşı sonrasında hızlı gelişme göstermeyen alanlardan biri de denizyolu taşımacılığı oldu 1978'de şehir içi yolcu ve araba vapurları dışındaki Denizcilik Bankası yolcu taşıma filosunun kapasitesi ancak 27261 grostondu Aynı yıl yük gemilerinin kapasitesi 1168000 grostona, tankerlerin kapasitesiyse 618000 grostona ulaşmıştı 1980'den sonra ekonomisini dış ülkelere açmak isteyen Türkiye'de deniz taşımacılığının hızla gelişmeye başladığı görüldü Deniz ticaret filosu 1980'de 1,7 milyon grostondan 1984'te 3,8 milyon grostona yükseldi __________________ Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır