Binbir Gece Masalları

Binbir gece masalları

Binbir Gece Masalları, doğu dünyasındaki eski masalların derlenmesinden oluşmuş bir kitaptır Masalların tümü aynı kişi tarafından anlatılmış izlenimi verirse de, gerçekte bunlar değişik kimselerin öyküleridir 1416 yüzyıllarda Mısır'da bugünkü biçimlerini aldıkları sanılmaktadır

Binbir Gece Masalları, Sultan Şehriyar ve eşi Şehrazad'la ilgili bir ana öykü kapsamında anlatılır Bir zamanlar, evlendiği kadın tarafından aldatilan Şehriyar, bu olaydan sonra kadınlardan nefret eder ve bir daha aldatılmamak için evleneceği her kadını düğünden sonraki sabah öldüreceğine yemin eder Böylece sultan, her gece başka bir genç kızla evlenir, ertesi sabah da kızın boynunu vurdurur Durumu öğrenen vezirin kızı Şehrazad, genç kızları kurtarmak için bir pları yapar Babasına sultanla evlenmek istediğini söyleyen Şehrazad, sonunda isteğini kabul ettirir ve plarıını uygulamak üzere Şehriyar'la evlenir


Şehrazad kız kardeşine düğün gecesinin sabahında, idam için belirlenen zamandan az önce saraya gelmesini söyler Kardeşi gelir gelmez de büyüleyici bir masala başlar; ne var ki, idam saati geldiğinde masal daha bitmemiştir Sultan masalın sonunu o kadar merak eder ki, Şehrazad'ın yaşamını bir gecelik bağışlar; Şehrazad da ilk masalı bitirir bitirmez yeni bir masala başlar Şehriyar bu masalın da sonunu öğrenmek istediği için, Şehrazad'ın yaşamını gene bir günlüğüne bağışlar Şehrazad oyununu, masallarıyla büyülenen ve artık eşine güvenen Şehriyar yeminini bozuncaya kadar binbir gece boyunca sürdürür

Şehrazad'ın anlattığı masallar, prensler ile prenseslerin, sultanlar ile kölelerin, tüccarlar ile rakkaselerin (dans eden güzel kadınların), cinler ile perilerin serüvenleriyle doludur Bazı masallarda, Bağdat Halifesi Harun Reşid'in kılık değiştirerek halkın arasında dolaşırken başından geçenler anlatılır Halife haksızlıkları düzeltir, suçluları cezalandırır Bir başka masalın konusu, Prenses Perizad'ın konuşan kuşu, şarkı söyleyen ağacı ve altın gölü arayışıdır

"Ali Baba ve Kırk Haramiler" de Binbir Gece Masallarından biridir Kırk Haramiler toprak küplerin içinde gizlenerek Ali Baba'ya saldırmayı plarılarlar, ama bir cariye onları görür ve küplerin içindeki haramilerin üstüne kızgın yağ dökerek Ali Baba'yı kurtarır
Bazı masallar da, gizemli yerleri dolaşan ve olağanüstü serüvenler yaşayan Gemici

Sinbad'ın yolculuklarına ilişkindir Masalın birin de Sinbad, bir deniz kazası sonunda düştüğü adadan, atkısını Zümrüdü Anka kuşunun ayağına bağlayarak kurtulur Kuş denizi aşar ve onu arkadaşlarına ulaştırır Bir başka serüvende Sinbad kendini, bir fili yutacak kadar büyük bir yilanın mağarasında bulur Ama, Sinbad her türlü zor durumdan kurtulacak ve kötü yazgısını yenecek kadar beceriklidir

Binbir Gece Masalları, Arabistan'a, İran yoluyla, Hindistan'dan gelmiştir; bazıları İsa' dan dört yüzyıl öncesine uzanır Masallar Avrupa'da ilk kez, Antoine Gallarıd'ın çevirisiyle 1704'te Fransa'da yayımlandı İngilizce çevirisini ise, 183041 yılları arasında Edward William Larıe yaptı Binbir Gece Masalları ve 17 yüzyılda John Bünyan'ın yazdığı Hac Yolunda (Pilgrim's Progress; 167884) belki de, dünyada kuşaklar boyunca en çok yaygınlık kazanmış masal kitaptandır Bu ikisi, İncil dışında, en fazla yabancı dile çevrilen kitaplardır Binbir Gece Masalları, Türkçe'ye de çevrilmiş, en eski çeviri 1429'da yapılmıştır 1842'de Cezayirli Ahmet Nazif'in çevirisinden bu yana da masalların çeşitli çevirileri yayımlarımıştır

__________________