Böbrek Nasıl çalışır-böbrek Hastalıkları

**Şengül Şirin** · 06-26-2009

Böbrek nasıl çalışır-böbrek hastalıkları

İnsanda ve gelişmiş hayvanlarda en önemli organlardan biri olan böbreklerin görevi kandaki zararlı maddeleri süzerek idrar halinde vücuttan dışarı atmaktır

Eğer böbrekler bu görevi yerine getiremezse insan zehirlenerek ölebilir

İnsanın yaklaşık 1012 cm uzunluğunda ve fasulye tanesi biçiminde iki tane böbreği vardır

Bunlar omurganın iki yanında, belin biraz üstünde, sırta daha yakın olarak yerleşmiştir

Böbreklerin dıştaki kabuk bölümü koyu kırmızı, içteki yumuşak öz bölümü daha açık renktedir

Her birinin kabuk bölümünde bir milyon kadar kılcal damar yumağı bulunur

Glomerül denen bu yumakçıkların çevresini de Bowman kapsülü denen zarsı bir yapı sarar

Yumakçıkların sayısının bu kadar çok olması, vücuttaki bütün kanın incecik kılcaldamarlardan geçerek yaklaşık beş dakika gibi kısa bir sürede temizlenmesini sağlar

Kan böbreklerden geçerken suyunun bir bölümünü burada bırakır

Çözünmüş durumdaki atık ve zararlı maddeleri taşıyan bu su kılcal damarların duvarlarından geçip Bowman kapsülüne girer

Bu kapsülden çıkan ince, uzun ve kıvrımlı bir borucuk suyu önce böbreğin öz bölümüne, sonra U biçiminde bir kıvrım yaparak yeniden böbrek kabuğuna taşır

Bu taşıma sırasında süzme işlemi bir ölçüde tamamlarımış, drar oluşmaya başlamıştır

Kılcal damar yumakçığı, Bowman kapsülü, taşıyıcı borucuklar ve çevresindeki kılcal damar ağıyla birlikte başlı başına küçük bir böbrek sayilan bu süzme birimleanne nefron denir

Kandan ayrilan su mikroskobik borucukların içinde yavaş yavaş akarken, böbrek bu sudaki yararlı tuzları ve glikoz gibi kimyasal maddeleri emerek yeniden kan dolaşımına verir

Böbreğin bir ödevi de bazı hormonların denetimi altında vücuttaki su miktarını düzenlemektir

Eğer uzun bir süre su içilmezse, böbrekler idrar olarak dışarı atılmak üzere borucuk ve kanallarda dolaşan suyun bir bölümünü geri emer; bu yüzden idrar miktarı azalır

Eğer çok su içilirse, böbrek suyun bir bölümünü geri almaya gerek duymayacağı için idrar miktarı artar

Her gün yaklaşık 170 litre su yumakçıklardan süzülerek borucuklara geçer

Kuşkusuz bunun hepsi idrar olmaz

Suyun büyük bölümü geri emildiğinden, yetişkin ve sağlıklı bir insan günde 1,5 litre kadar idrar boşaltır

Suyu böbrek özüne taşıyan uzun borucuklardan her biri yeniden böbrek kabuğuna döndüğünde, daha geniş olan toplayıcı kanallarla birleşir

Bu kanallar da kendi aralannda birleşerek en sonunda idrar borusunu oluşturur

Yetişkin bir insanda idrar borusu yaklaşık 30 cm uzunluğundadır ve böbrekten idrar kesesine kadar uzanır

Karnın en alt bölümüne yerleşmiş olan idrar kesesi, duvarları kas ve lifsi dokudan oluştuğu için daralıp genişleyebilen esnek bir torbadır

Her iki böbrekten gelen idrar bu kesede biriktikçe genişler ve ortalama yarım litre idrarı taşıyabilir

İdrar kesesi dolduğunda, beyinden gelen bir emirle ve işeme kanalı

ya da siyek {üretra) denen başka bir boruyla idrar vücuttan dışarı atılır

Böbrekler, idrar boruları, idrar kesesi ve işeme kanallarından oluşan bütün bu sisteme boşaltım sistemi denir

Böbrek Hastalıkları

Mikrobik bir hastalık ya da herhangi bir örselenme söz konusu olsa bile böbrekler bir süre normal çalışmasını sürdürebilir

Ama hemen gerekli önlemler alınmazsa böbrekler artık görev yapamayacak duruma gelir ve hasta birkaç gün içinde ölebilir

Böbreklerin çalışmasını aksatan koşullardan biri böbrek taşlarıdır

Başta kalsiyum olmak üzere çeşitli minerallerin çökelip sertleşmesiyle oluşan bu taşlar böbrek borucuklarını ya da kanallarını tıkayabilir

Özellikle idrar borularına kadar inerek orada sıkışıp kalan taşlar çok şiddetli ağrı yapar

Belin iki yanında ve sırtta nöbet halinde duyuları bu dayanılmaz ağrıya böbrek koliği denir

Böbrek taşlarının ilaçlarla eritilmesi, sesüstü (ültrason) dalgalanyla parçalanması ya da ameliyatla alınması gibi çeşitli tedavi yolları vardır

Ama idrar yollarında sürüklenerek ilerleyebilecek kadar küçük ve düzgün yüzeyli bir tassa, genellikle kendiliğinden idrarla dışarı atılması beklenir

Çeşitli mikroplardan ileri gelen bütün iltihaplı böbrek hastalıklarına genel olarak nefrit, yani böbrek iltihabı denir

Nefritin belirtileri böbreğin hangi bölümünün hastalandığına bağlıdır; ama genel olarak ateş, baş ağrısı ve idrarın rengi ile miktarında değişme görülür

Dışarı atılamayan fazla su dokularda biriktiği için, deride ödem denen yumuşak şişkinlikler oluşur

Hafif nefritler antibiyotiklerle tedavi edilebilir

Ayrıca idrar söktürücü ilaçlar da böbreklerin vücuttaki fazla su ve tuzları dışarı atmasına yardımcı olur

Daha ağır iltihaplar, böbreklerin işlevlerini yerine getiremez duruma geldiği böbrek yetmezliğVyle sonuçlanır

Ağır böbrek yetmezliğinde hasta bilincini yitirir ve tedavi edilmezse ölebilir

İltihaplarıma dışında başka nedenlerden de ileri gelebilen böbrek yetmezliği için başlıca iki tedavi yöntemi vardır

Biri diyaliz, öbürü böbrek naklidir

Bir çözeltideki maddelerin yarı geçirgen zarlardan geçirilerek ayrılmasına dayanan diyaliz yöntemi de iki ayrı yoldan yapılabilir

Hemodiyalizde, yani "kan diyalizi"nde hastanın kanı bir bağlarıtı aracılığıyla yapay böbrek denen bir diyaliz makinesine gönderilir

Bu makine tıpkı böbrekler gibi kanı süzer, atıkları ve zehirli maddeleri ayırarak temizlenmiş kanı yeniden hastanın damarlarına aktarır

Ne var ki, hemodiyaliz makineleri hem pahalıdır, hem de her hastanede bulunmaz

Üstelik hastanın haftada en az 20 saat makineye bağlı kalması gerekir

İkinci bir diyaliz yöntemi olan karınzan (periton) diyalizinde, hastanın karın boşluğuna atıkları soğurabilen özel bir sıvı şınnga edilir

Kanda birikmiş olan atıklar ve zararlı maddeler karınzarından geçerek bu sıvıya karışır

Yaklaşık yarım saat sonra gene özel bir boru ya da sondayla sıvı dışarı akıtılır

Bu yöntemde hastanın hemodiyalizde olduğu gibi bir makineye bağlarıması gerekmez

Uzun süren (kronik) böbrek yetmezliklerinde diyaliz tedavisi hastanın özel yaşamını büyük ölçüde kısıtladığı için, böbrek nakli daha iyi bir seçenektir

Bu ameliyatlar genellikle başarıyla sonuçlanır ve hastalann çoğu normal yaşantilanna dönebilirler

Ama bu yöntemin de uygun böbrek bulma güçlüğü gibi bir sakıncası vardır

06-26-2009	#1
Şengül Şirin	Böbrek Nasıl çalışır-böbrek Hastalıkları Böbrek nasıl çalışır-böbrek hastalıkları İnsanda ve gelişmiş hayvanlarda en önemli organlardan biri olan böbreklerin görevi kandaki zararlı maddeleri süzerek idrar halinde vücuttan dışarı atmaktır Eğer böbrekler bu görevi yerine getiremezse insan zehirlenerek ölebilir İnsanın yaklaşık 1012 cm uzunluğunda ve fasulye tanesi biçiminde iki tane böbreği vardır Bunlar omurganın iki yanında, belin biraz üstünde, sırta daha yakın olarak yerleşmiştir Böbreklerin dıştaki kabuk bölümü koyu kırmızı, içteki yumuşak öz bölümü daha açık renktedir Her birinin kabuk bölümünde bir milyon kadar kılcal damar yumağı bulunur Glomerül denen bu yumakçıkların çevresini de Bowman kapsülü denen zarsı bir yapı sarar Yumakçıkların sayısının bu kadar çok olması, vücuttaki bütün kanın incecik kılcaldamarlardan geçerek yaklaşık beş dakika gibi kısa bir sürede temizlenmesini sağlar Kan böbreklerden geçerken suyunun bir bölümünü burada bırakır Çözünmüş durumdaki atık ve zararlı maddeleri taşıyan bu su kılcal damarların duvarlarından geçip Bowman kapsülüne girer Bu kapsülden çıkan ince, uzun ve kıvrımlı bir borucuk suyu önce böbreğin öz bölümüne, sonra U biçiminde bir kıvrım yaparak yeniden böbrek kabuğuna taşır Bu taşıma sırasında süzme işlemi bir ölçüde tamamlarımış, drar oluşmaya başlamıştır Kılcal damar yumakçığı, Bowman kapsülü, taşıyıcı borucuklar ve çevresindeki kılcal damar ağıyla birlikte başlı başına küçük bir böbrek sayilan bu süzme birimleanne nefron denir Kandan ayrilan su mikroskobik borucukların içinde yavaş yavaş akarken, böbrek bu sudaki yararlı tuzları ve glikoz gibi kimyasal maddeleri emerek yeniden kan dolaşımına verir Böbreğin bir ödevi de bazı hormonların denetimi altında vücuttaki su miktarını düzenlemektir Eğer uzun bir süre su içilmezse, böbrekler idrar olarak dışarı atılmak üzere borucuk ve kanallarda dolaşan suyun bir bölümünü geri emer; bu yüzden idrar miktarı azalır Eğer çok su içilirse, böbrek suyun bir bölümünü geri almaya gerek duymayacağı için idrar miktarı artar Her gün yaklaşık 170 litre su yumakçıklardan süzülerek borucuklara geçer Kuşkusuz bunun hepsi idrar olmaz Suyun büyük bölümü geri emildiğinden, yetişkin ve sağlıklı bir insan günde 1,5 litre kadar idrar boşaltır Suyu böbrek özüne taşıyan uzun borucuklardan her biri yeniden böbrek kabuğuna döndüğünde, daha geniş olan toplayıcı kanallarla birleşir Bu kanallar da kendi aralannda birleşerek en sonunda idrar borusunu oluşturur Yetişkin bir insanda idrar borusu yaklaşık 30 cm uzunluğundadır ve böbrekten idrar kesesine kadar uzanır Karnın en alt bölümüne yerleşmiş olan idrar kesesi, duvarları kas ve lifsi dokudan oluştuğu için daralıp genişleyebilen esnek bir torbadır Her iki böbrekten gelen idrar bu kesede biriktikçe genişler ve ortalama yarım litre idrarı taşıyabilir İdrar kesesi dolduğunda, beyinden gelen bir emirle ve işeme kanalı ya da siyek {üretra) denen başka bir boruyla idrar vücuttan dışarı atılır Böbrekler, idrar boruları, idrar kesesi ve işeme kanallarından oluşan bütün bu sisteme boşaltım sistemi denir Böbrek Hastalıkları Mikrobik bir hastalık ya da herhangi bir örselenme söz konusu olsa bile böbrekler bir süre normal çalışmasını sürdürebilir Ama hemen gerekli önlemler alınmazsa böbrekler artık görev yapamayacak duruma gelir ve hasta birkaç gün içinde ölebilir Böbreklerin çalışmasını aksatan koşullardan biri böbrek taşlarıdır Başta kalsiyum olmak üzere çeşitli minerallerin çökelip sertleşmesiyle oluşan bu taşlar böbrek borucuklarını ya da kanallarını tıkayabilir Özellikle idrar borularına kadar inerek orada sıkışıp kalan taşlar çok şiddetli ağrı yapar Belin iki yanında ve sırtta nöbet halinde duyuları bu dayanılmaz ağrıya böbrek koliği denir Böbrek taşlarının ilaçlarla eritilmesi, sesüstü (ültrason) dalgalanyla parçalanması ya da ameliyatla alınması gibi çeşitli tedavi yolları vardır Ama idrar yollarında sürüklenerek ilerleyebilecek kadar küçük ve düzgün yüzeyli bir tassa, genellikle kendiliğinden idrarla dışarı atılması beklenir Çeşitli mikroplardan ileri gelen bütün iltihaplı böbrek hastalıklarına genel olarak nefrit, yani böbrek iltihabı denir Nefritin belirtileri böbreğin hangi bölümünün hastalandığına bağlıdır; ama genel olarak ateş, baş ağrısı ve idrarın rengi ile miktarında değişme görülür Dışarı atılamayan fazla su dokularda biriktiği için, deride ödem denen yumuşak şişkinlikler oluşur Hafif nefritler antibiyotiklerle tedavi edilebilir Ayrıca idrar söktürücü ilaçlar da böbreklerin vücuttaki fazla su ve tuzları dışarı atmasına yardımcı olur Daha ağır iltihaplar, böbreklerin işlevlerini yerine getiremez duruma geldiği böbrek yetmezliğVyle sonuçlanır Ağır böbrek yetmezliğinde hasta bilincini yitirir ve tedavi edilmezse ölebilir İltihaplarıma dışında başka nedenlerden de ileri gelebilen böbrek yetmezliği için başlıca iki tedavi yöntemi vardır Biri diyaliz, öbürü böbrek naklidir Bir çözeltideki maddelerin yarı geçirgen zarlardan geçirilerek ayrılmasına dayanan diyaliz yöntemi de iki ayrı yoldan yapılabilir Hemodiyalizde, yani "kan diyalizi"nde hastanın kanı bir bağlarıtı aracılığıyla yapay böbrek denen bir diyaliz makinesine gönderilir Bu makine tıpkı böbrekler gibi kanı süzer, atıkları ve zehirli maddeleri ayırarak temizlenmiş kanı yeniden hastanın damarlarına aktarır Ne var ki, hemodiyaliz makineleri hem pahalıdır, hem de her hastanede bulunmaz Üstelik hastanın haftada en az 20 saat makineye bağlı kalması gerekir İkinci bir diyaliz yöntemi olan karınzan (periton) diyalizinde, hastanın karın boşluğuna atıkları soğurabilen özel bir sıvı şınnga edilir Kanda birikmiş olan atıklar ve zararlı maddeler karınzarından geçerek bu sıvıya karışır Yaklaşık yarım saat sonra gene özel bir boru ya da sondayla sıvı dışarı akıtılır Bu yöntemde hastanın hemodiyalizde olduğu gibi bir makineye bağlarıması gerekmez Uzun süren (kronik) böbrek yetmezliklerinde diyaliz tedavisi hastanın özel yaşamını büyük ölçüde kısıtladığı için, böbrek nakli daha iyi bir seçenektir Bu ameliyatlar genellikle başarıyla sonuçlanır ve hastalann çoğu normal yaşantilanna dönebilirler Ama bu yöntemin de uygun böbrek bulma güçlüğü gibi bir sakıncası vardır __________________ Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır