Amazon Irmağı

Amazon Irmağı





Güney Amerika'daki Amazon Irmağı dünyanın en büyük akarsularından biridir Su hacmi ve akaçlama havzası (sularını topladığı alan) bütün öbür ırmaklardan daha büyüktür Amazon'u besleyen ırmaklar Büyük Okyanus kıyısında, Peru'daki And Dağlan'nın buzlu doruklarından başlar, doğuya doğru akarken 600 metre derinliğinde bir kanyonu geçer ve birbirleriyle birleşip büyüyerek Brezilya'ya ulaşır Sonunda bütün kollar ekvatorda Atlas Okyanusu'na dökülen Amazon'a katılır Toplam uzunluğu 6437 km olan Amazon, Güney Amerika'nın üçte birinin suyunu akaçlar

Okyanustan Amazon'un ağzına doğru ilerleyen bir gemideki yolcular daha kıyıdan 320 km açıktayken ırmağın akışıyla karşılaşırlar; çünkü Amazon, sularını güçlü bir akıntıyla Atlas Okyanusu'nun derinliklerine doğru gönderir Uçaktan bakıldığı zaman bu sular denizin içinde çamurlu, uzun bir leke gibi görülür Amazon'un halici ya da ağzı 270 km genişliğindedir

Amazon Irmağı'nın ağzından kıtanın içlerine doğru gemiyle 3000 km boyunca gidilebilir Peru'nun Iquitos kentine ulaşıldıktan sonra yolculuğa küçük teknelerle devam edilir Sonunda ırmak And Dağlan'nın en doğu bölümünün içinden geçer


Orman ve Bitki Örtüsü

Akıntıya karşı birkaç saat giden bir gemi, iki kıyının birbirine çok yaklaştığı Bin Adalar bölgesine ulaşır Buradaki sık ormanlarda, en yükseğinin boyu 60 metreye ulaşan palmiyeler, büyük yapraklı manolyalar, incir, kauçuk ve brezilyacevizi ağaçlan vardır Bu yöredeki

çok güzel orkideler sarmaşıklarla yarı yanya boğulmuştur; begonyalar ve eğreltiotlan da kendilerine yer bulmak için kaktüsler ve büyük yapraklı bitkilerle boğuşur
Irmak ekvatora yakın aktığı için her zaman sıcak ve nemli olan ortamda bitkiler ve ağaçlar bütün yıl boyu büyür Orman son derece karmaşık ve sıktır, içinde rahatça dolaşılamaz Irmağın çevresinde de hava genellikle sislidir

Amazon havzasının bir zamanlar çok daha sık olan ormanları, günümüzde petrol çıkarma, madencilik ve çiftçilik amacıyla hızla yok olmaktadır Orada yaşayan Yerliler'in de topraklan ellerinden alınmaktadır {bak YAĞMUR ORMANLARI)

Taşkınlar ve Gelgit Dalgaları
Belirli mevsimlerde Amazon'un suları yükselir Bu nedenle içinden geçtiği bütün alçak alanlan sular basar Irmağın tasmasıyla sökülüp sürüklenen bitkiler birkaç ay sonra yeniden gelişir

Amazon denize döküldüğü noktada saniyede 180000 m3 su boşaltır Taşıdığı yapışkan çamurun 180 metre genişliğinde ve yüksekliğinde bir tepe oluşturabileceği söylenir Kimi zaman bir gemideki yolcular, arkalanndan ırmağın yukan bölümüne doğru 300 kilometreye kadar uzanan bir gelgit dalgası görebilirler Irmak belki de adını Yerliler'in amassona (tekne parçalayan) dedikleri bu dalgalardan almıştır Ama 1541'de Amazon'u ilk keşfeden ve Eski Yunan efsanelerindeki Amazonlar'ı anımsatan kadın savaşçılann saldmsına uğradığı söylenen Francisco de Orellana tarafından adlandınlmış da olabilir {bak AMAZONLAR)

Amazon Yerlileri

Amazon Irmağı'ndan yukan doğru çıkıldıkça, ağaç gövdelerinden yaptıklan kanolarda kürek çeken Güney Amerika Yerlileri görülür Sayılan 3 milyona yakın olan bu Yerliler kıyılarda çamur ve kütükten yapılmış köylerde yaşarlar Daha uzak bölgelerde, dış dünya ile bağlantısı olmayan ve atalan gibi yaşamayı sürdüren kabileler de vardır
Yerliler tropik ormanlan işler ya da balıkçı


yan misyonerler, petrol arayıcıları, serüvenciler ve bilim adamlan ile Yerliler arasında zaman zaman ilişki olur Brezilya'da 1911'de, Amazon Yerlileri'ni ve kültürlerini korumak amacıyla bir örgüt kurulmuştu Daha sonra 1960'larda, örgütün birçok görevlisinin Yerliler'in topraklarını ele geçirmek için kabilelerin yok edilmesine izin verdiği ortaya çıkanldı Örgüt bugün yeniden düzenlenmiştir

Hayvan Varlığı

Amazon ormanlarında değişik maymun türleri, ağaçlarda başaşağı asılı duran tembelhayvanlar, karıncayiyenler, dev kertenkeleler, tapirler, armadillolar ve akrepler yaşar Suyu seven büyük anakonda yılanlarının da görülebildiği ırmağın kıyılarında Güney Amerika'ya özgü timsahlar uyur ve dev nilüferler arasında kaplumbağalar dolaşır
Irmaktaki yüzlerce değişik tür balığın bazılan akvaryumda da beslenebilir, ama zehirli vatozlar ve çıplak insan etine saldıran korkunç piranalar da vardır Sivrisinekler ve karıncalar ile öteki sayısız böceğin bazıları çok rahatsız edicidir

Akşam güneş ansızın batar ve sonra orman, gizemli sesleri ve hışırtılanyla yaşamaya başlar Tukan bir ağaç dalındaki tüneğinden yüksek sesle yakınır, gece kuşlarının haykırışıyla hava titreşir, kırmızımsı maymunlar ağaçlardaki yerlerinden bağrışır ve kan emen yarasalar uçuşur

__________________