Anestezi

Anestezi



Doktorlar, ameliyat sırasında ağrı duymaması için, ameliyattan önce hastaya bir iğne yapar ya da solunum yoluyla bir gaz verirler Hastanın bilincini yitirerek uykuya geçmesine narkoz, böylece vücudundaki ağrıları duyamayacak duruma gelmesine anestezi, bu duyu yitimine yol açan maddelere de anestezik denir


19 yüzyılda anesteziklerin bulunması tıp tarihinin en büyük gelişmelerinden biridir Bu maddelerin bulunmasından önce, çok zorunlu olmadıkça ameliyat yapılamıyordu Çünkü ameliyat edilecek kişiye, ağrı duymaması için, bitki özlerinden elde edilen çeşitli ilaçlar

ya da alkol verilse bile ameliyatlar çok ağrılı oluyor ve genellikle şok nedeniyle ölümle sonuçlanıyordu Oysa bugün güçlü anestezikler sayesinde hastanın bilinci ve ağrı duyumu tümüyle yok edilebildiği için, cerrahlar saatlerce süren en karmaşık ameliyatları gerçekleştirerek hastanın yaşamını kurtarabiliyorlar

Genel anestezi, omurilik anestezisi ve bölgesel (lokal) anestezi olmak üzere üç tip anestezi vardır Uzun süren büyük ameliyatlarda, hastaya bilinçsiz bir uyku veren genel anesteziye başvurulur Omurilik anestezisi ise genellikle doğumda, karın ve bacak ameliyatlarında uygulanır Omurilik kanalına şınnga edilen bu anestezikler vücudun belden aşağı bölümündeki ağrı duyumunu ortadan kaldırır;

ama ameliyat süresince hasta uyanık ve tümüyle bilinçlidir Çok kısa süreli ameliyatlarda bir sinirin çevresine şırınga edilerek ya da deri yüzeyine püskürtülerek kullanılan bölgesel anestezikler vücudun neresine uygulanırsa yalnızca o bölgeyi duyarsızlaştınr Bu yüzden diş hekimleri diş çekiminden ya da dolgudan önce, doktorlar da ufak kesiklere dikiş atmak ya da apse açmak gibi basit işlemlerde bölgesel anestezi uygularlar

İlk Gelişmeler

Anesteziklerin bulunmasında birçok kişinin emeği geçmiştir 1799'da İngiliz kimyacı Sir Humphry Davy, diazot monoksit buharlarını içine çektiğinde bilincini yitirdiğini ve garip düşler gördüğünü fark etti Aynı gaz başkalarında hafif bir sarhoşluk duygusu ve gülme isteği yarattığından, diazot monoksit daha çok güldürücü gaz adıyla bilinir

Birkaç yıl sonra Davy'nin öğrencilerinden Michael Faraday, ağrı duyumunu yok etmek için eter kullanılabileceğini öne sürdü Ama bu ilk buluşların uygulama alanına geçmesi uzun yıllar aldı 1842'de ABD'li doktor Crawford Long, eter koklatarak uyuttuğu bir hastayı ameliyat etti ABD'li diş hekimi Horace Wells ise, diazot monoksit buharlarını soluyarak bilincini yitirdikten sonra bir meslektaşına dişini çektirdi

1846'da gene ABD'li diş hekimlerinden William Thomas Morton, çenesinde ur olan bir hastayı Massachusetts'deki bir hastanede doktorların gözü önünde eterle uyutarak, bu maddenin ameliyatlarda genel anestezi amacıyla kullanılabileceğini ilk kez kanıtladı Çok geçmeden ABD ve İngiltere'deki doktorlar bütün ameliyatlarda anestezi uygulamaya başladılar

Doğum sancılarını hafifletmek için eter kullanan ilk doktor İskoçyalı Sir James Young Simpson oldu Aynı doktor 1847'de, dostları üzerinde denediği kloroform buharlarının da etkili bir anestezik olduğunu buldu (Ama sonradan kloroformun tehlikeli olduğu anlaşılınca kullanımından vazgeçildi)

Anesteziklerin Kullanımı

Anesteziklerin kullanımında uzmanlaşmış olan doktorlara anestezi uzmanı ya da narkozitor denir Büyük bir ameliyattan önce, hastayı uyutmak için kol damarına anestezik bir madde şırınga edilir Daha sonra hastanın anestezik gazı soluyabilmesi için ağzına özel bir maske takan anestezi uzmanı, bir makinenin başına geçerek hastanın soluduğu gaz miktarını ayarlar

Aynca, ameliyat bitinceye kadar hastanın solunumunu izler ve genel durumunu denetler Hasta, anestezik gazı soluduğu sürece uyur ve hiç ağrı duymaz Ama diazot monoksit, siklopropan ya da halotan gibi anestezik gazlar uzun süre solunduğunda ölüme yol açabileceği için, hastaya bu gazlarla birlikte oksijen de vermek gerekir

__________________