Atlas Okyanusu

Batı Afrika yakınındaki denize, belki de efsanevi Atlantis Adası'ndan dolayı, eskiden Atlantik denirdi Sonraları, doğuda Avrupa ve Afrika ile batıda Kuzey ve Güney Amerika arasındaki okyanus, batı dillerinde bu adı aldı Atlas Okyanusu, 16000 kilometreyi aşan uzunluğu, 2900 ile 8500 km arasında değişen genişliğiyle, Büyük Okyanus'tan sonra dünyanın ikinci büyük okyanusudur Düzenli gemi taşımacılığının olmadığı zamanlarda, Atlas Okyanusu Avrupa ile Amerika arasındaki ulaşımda bir engeldi Oysa bugün, dünyanın en önemli ticaret yollan Atlas Okyanusu'ndan geçer Atlas Okyanusu'nun


ekvator yakınındaki ılık yüzey akıntıları genellikle Kuzey ve Güney kutuplarına doğru akar Öte yandan, çok derinlerde karşıt yönde yavaş bir soğuk su akıntısı vardır Atlas Okyanusu'nun kuzeyinde, saat yelkovanı yönünde dönen büyük su akıntısının kuzeye yönelen bir bölümü, Grönland ve İzlanda'nın soğuğunu azaltan ve sonra doğuya dönerek Britanya Adalan'nı ve Norveç'i ısıtan Gulf Stream'i oluşturur Grönland


kıyılarından güneye akan Labrador Akıntısı, soğuk su ve tehlikeli buzdağları getirir (Büyük yolcu gemisi Titanic'in 1912'de, İngiltere' den ABD'ye ilk seferini yaparken bir buzdağına çarparak, yolcularının dörtte üçüyle birlikte nasıl battığını okumuş olmalısınız!) Labrador Akıntısı'nın ılık Gulf Stream ile karşılaştığı Newfoundland yakınında çok fazla sis görülür Atlas Okyanusu'nun güneyindeki akıntıların ise genellikle saat yelkovanının tersi yönde hareket etmesi yüzünden soğuk Benguela Akıntısı, Güneybatı Afrika kıyıları boyunca kuzeye doğru, ılık Brezilya Akıntısı da Güney Amerika kıyıları açıklarında güneye doğru akar

Kuzey Kutbu'ndan eşit uzaklıkta olan yerlerin bazıları, okyanus akıntıları nedeniyle, çok büyük sıcaklık farklılıkları gösterir Labrador'un, Britanya Adaları'ndan pek fazla kuzeyde olmamasına karşın, uzun ve soğuk bir kışı vardır ve ortalama sıcaklık sıfırın çok altındadır Sürekli karla kaplı olan Grönland da, hiç değilse yazların sıcak ve güneşli olduğu Norveç ile aynı enlemdedir

Atlas Okyanusu'nun orta bölümünün batısında Sargasso Denizi diye adlandırılan durgun bir deniz yer alır Boyutları değişmekle birlikte genişliği 1500 kilometreyi aşan bu durgun sulara deniz yosunu kümeleri, özellikle sargassum diye bilinen bir yosun türü sürüklenip gelmiştir Bu denizden ilk kez Kristof Kolomb söz etmiş, sonraları yosunlara takılarak batan "lanetli" gemilerle ilgili tümüyle gerçekdışı söylentiler anlatılmıştır Sargasso Denizi, Avrupa ve Kuzey Amerika'daki yılanbalıklannın tek yumurtlama alanıdır
Atlas Okyanusu'nda balina ve fok gibi memelilerden, balıklar ve küçük omurgasızlara kadar çeşitli canlı türleri vardır Bunların büyük bir çoğunluğu ışığın fazla olduğu okyanus yüzeyinde, özellikle ticari amaçla önemli ölçüde avlanan birçoğu da kıta sahanlığında yaşar

Okyanus bilimciler, derinden yankılanan sesleri kaydederek, okyanus tabanının büyük bir bölümünün haritasını yapmayı başarmışlardır {bak Denİzler ve Okyanuslar) Suyun sığ olduğu kıyıya yakın yerlerde, okyanus tabanına kıta sahanlığı adı verilir Kıta sahanlığı, 180 metre derinliğe kadar derece derece alçaldıktan sonra, binlerce metre derinlikte büyük düzlükler yer alır

Atlas Okyanusu'nun tabanı, yüzey şekilleri bakımından oldukça farklılık gösterir Yer yer geniş düzlükler, yer yer de sıradağlar ve sırtlar vardır En önemli yükselti Orta Atlantik sırtıdır; okyanus tabanı, bu sırtın yanlarından sürekli olarak dışa doğru hareket etmekte ve her iki yönde genişlemektedir Okyanus tabanının ortası boyunca, yaklaşık olarak kuzey ve güney doğrultusunda uzanan bu dağ sırasının deniz yüzeyine çıkan bölümleri Asor Adaları, Ascension, Tristan da Cünha gibi adaları oluşturur Deniz yüzeyinin altında kalan büyük bölümü ise 1,5 km kadardır Okyanus tabanındaki en derin vadi, deniz yüzeyinin 8 km altındadır

__________________