Cevap : Aydınlanma Çağı

Avrupa'da düşünce alanında köklü bir değişimin yaşandığı 18 yüzyıla Aydınlanma Çağı denir Kökeni Eski Yunan felsefesine kadar dayanan ve gerçekte 17 yüzyıl sonları ile 18 yüzyıl sonları arasında gelişen "Aydınlanma felsefesi" bu çağa adını vermiştir Felsefe, siyaset ve edebiyat alanında etkili olan bu akım kısaca "Aydınlanma" diye de adlandırıldı ve bu akımı biçimlendiren düşünürlere "Aydınlanmacı filozoflar" dendi Aydınlanma felsefesi insan düşüncesinin, insan yaşamının anlamının ve biçiminin aydınlanmasını amaçlıyordu İnsan düşünürken ve değerlendirme yaparken, dinin buyruklarına ve geleneklere bağlı kalmamalı, kendi aklı ve deneyimleriyle yaşamı aydınlatmaya çalışmalıydı


Bütün dinlerin ortak özelliği buyurucu ve değişmez kurallar koymaktır Gerçekten de ortaçağ Avrupa'sında Hıristiyanlık, yaşamın her alanını belirliyor, insanın neyi nasıl yapması gerektiği konusunda en ince ayrıntılara kadar buyurucu kurallar koyuyordu Kilise din konusunda yetkili bir kurum olarak insanların özel yaşamlarına bile karışıyor, insanın bir gerçeği aklın süzgecinden geçirerek anlaması yerine, din ne buyuruyorsa inanmasını öngörüyordu Dinin buyruklarına karşı çıkanlar en ağır cezalara çarptırılıyor, hatta ateşe atılarak yakılıyordu

Rönesans çağında Avrupa insanı geleneklerden ve kalıplaşmış yargılardan kendini kurtarmaya başladı Bilim alanındaki yeni buluşlar ve araştırmalar, o döneme kadar dinin evren konusunda söylediklerinin doğru olmadığını ortaya koymuştu Dünyanın yuvarlak olduğunu söylemek ve bunu kanıtlamak bile dinsel inançların temellerini sarsmaya yetmişti 16 yüzyılda Polonyalı bilgin Mikolaj Kopernik (14731543) yeni bir evren kuramı ortaya atarak astronomide çığır açtı


Kopernik'in kuramına göre Dünya hem kendi ekseni çevresinde, hem de bir gezegen olarak Güneş'in çevresinde dönüyordu Ardından İtalyan bilgini Galileo Galilei (15641642) gözlemleriyle bu kuramı doğruladı Ama bu arada dinsel çevrelerden tepki gördü ve Engizisyon'da yargılandı İngiliz filozofu Francis Bacon (15611626) savunduğu düşüncelerle bilimsel yöntemin temellerini atmış ve dinin safsatalarına karşı açıkça savaş açmıştı Daha sonra Rene Descartes (15961650) "Düşünüyorum öyleyse varım" önermesiyle, bilgiye ulaşmak için izlenecek yöntemleri ortaya koydu Descartes, o zamana kadar bilinen her şeyden kuşku duyulmasını ve her şeye yeniden başlanmasını öneriyordu


Daha sonra İngiliz filozofu John Locke (16321704), Gottfried Leibniz (16461716) ve İskoçyalı David Hume (171176), gerçeğin ne olduğu ve nasıl öğrenilebileceği konusunda yeni düşünceler ortaya attılar Bu filozoflar arasında da düşünce ve yöntem farklılıkları vardı; ama onlar genelde aklın, gözlem ve deneyin Önemine inanıyor, din buyruklarını tanımıyorlardı Filozoflar doğanın incelenmesinde Descartes'm kuşkuculuğunu paylaşıyor, insan aklının en çetin sorunları çözebileceğine inanıyorlardı Immanuel Kant (17241804) bu felsefe akımının adını koydu ve şöyle tanımladı:

"Aydınlanma, insanın kendi aklını kendisinin kullanmaya başlamasıdır" Bilimi ve aklı yücelten Kant, François Voltaire (16941778), Deniş Diderot (171384), Jean le Rond d'Alembert (171783) ve JeanJacques Rousseau (171278) gibi filozoflarca en olgun biçimine ulaştırılan bu felsefe akımına "Aydınlanma felsefesi", 18 yüzyıla da "Aydınlanma Çağı" dendi


Fransa'da 18 yüzyılda hazırlananEncyclopedie ("Ansiklopedi") Aydınlanma Çağı'nın bir ürünü olarak ortaya çıkmış, hepsinden önemlisi Aydınlanma felsefesi Fransız Devrimi'nin düşünsel temellerini atan filozofların yetişmesini sağlamıştır {bak ANSİKLOPEDİ;FRANSIZ DEVRİMİ)

Aydınlanma Çağı, laik dünya görüşünün büyük mücadelelerden sonra batı toplumuna yerleştiği çağdır Bu çağda önyargılar ve boş inançlar yıkılmış, en azından bunların toplum üstündeki etkisi sarsılmıştır Akla ve deneye önem veren bir düşünce geleneği kurulmuştur İnsana değer verilmiş, insanın Özgürlüğü ve toplumun ilerlemesi önemle üzerinde durulan ve tartışılan konular olmuştur

(Aydınlanma Çağı'nın önemli düşünürlerinden çoğunu ansiklopedide kendi maddelerinde bulabilirsiniz)
Türkiye'de 19 yüzyıl ortalarında başlayan yenilik hareketlerinde büyük ölçüde Aydınlanma Çağı'nın ürünlerinin etkisi olmuştur Bu çağın dilimize çevrilen bazı yapıtları, düşünce ve siyaset alanındaki yenileşmeye öncülük etmiştir

__________________