Cevap : Roma İmparatorluğu

Konstantin ve oğulları

Tetrarşi 25 Temmuz 306'da Constantius Chlorus'un ölümüyle sona erdi Constantius'un Eboracum'daki askerleri ve oğlu Konstantin'i hiç vakit kaybetmeden Augustus ilan ettiler 306'nın Ağustos ayında Galerius Severus'u Augustus pozisyonuna atadı Roma'da ise Maximianus'un oğlu Maxentius 28 Ekim 306'da Augustus ilan edildi Maxentius'u prateor muhafızı desteklemişti Bu durumda imparatorluğun beş yöneticisi olmuştu Dört Augustus (Galerius, Konstantin, Severus ve Maxentius) ve bir Sezar (Maximinus)a


307 yılında Maximianus oğlu Maxentius'un yanında Augustus mevkine döndü Böylece imparatorluğun yönetici sayısı altıya çıkmış oldu Galerius ve Severus İtalya'ya Maximianus ve Maxentius'un üzerine sefere çıktılar Severus 16 Eylül 307'de Maxentius tarafından öldürüldü İtalya'daki iki Augustus Konstantin'i Maximianus'un kızı ve Maxentius'un kızkardeşi Fausta ile evlendirerek Konstantin ile ittifak kurdu 307 yılı sonunda imparatorlukta dört Augustus (Maximianus, Galerius, Konstantin ve Maxentius) ve bir Sezar vardı


311 yılında Galerius Hıristiyanlara yönelik zulme resmen son verdi ve Konstantin 313 yılında Milano fermanıyla Hıristiyanlığı yasal hale getirdi
Konstantin'in ölümünün ardından imparatorluk üç oğlu arasında bölündü Batı en büyük oğlu II Constantinus ve en küçük oğlu Constans arasında paylaşıldı Doğu ise Konstantinopolis de dahil olmak üzere II Constantius'un oldu
II Constantinus 340 yılında en küçük kardeşi ile girdiği çatışmada öldü Constans ise ordunun Augustus ilan ettiği Magnentius ile girdiği çatışmada 18 Ocak 350 tarihinde öldürüldü Magnentius'a ilk muhalefet Roma'da kendini Augustus ilan etmiş olan Constans'ın baba tarafından kuzeni Nepotianus'tan geldi Nepotianus annesi Eutropia ile birlikte öldürüldü Diğer kuzeni Constantia, Vetriano'yu Magnentius'a karşı kendini Sezar ilan etmeye ikna etti Vetriano 350 yılının 1 Mart'ından 25 Aralık'a kadar kısa bir süre başta kaldı Daha sonra meşru Augustus Constantius tarafından çekilmeye zorlandı Mütegallibe Magnentius Constantius ile çatışma halinde 353 yılına kadar batıda hüküm sürmeye devam etti En son yenilgisinin ardından intihar etti ve böylece Constantius yegane imparator konumuna geldi


Ancak 360 yılında Constantius'un yönetimine yeniden muhalefet geldi Constantius baba tarafından kuzeni ve üvey kardeşi Julianus'u 355 yılında batının Sezar'ı ilan etmişti Sonraki beş yıl boyunca Julianus aralarında Alamanların da bulunduğu istilacı Germen kabilelere karşı bir dizi zafer kazanmıştı Bu sayede Ren sınırını güvenlik altına almış ve muzaffer Galyalı askerleri boşta kalmıştı Constantius o sırada Pers hükümdarı II Şapur'a karşı başarısız giden harekâtında ordusunu güçlendirmek için Julianus'un askerlerinin doğuya gönderilmesini emretti Bu emir üzerine Galyalı askerler ayaklandı Julianus'un Augustus ilan ettiler Gerek Constantius, gerekse Julianus bir iç savaşa hazır değildi Constantius'un 3 Kasım 361'de ölmesi bu savaşın yaşanmasını engelledi

Julianus ve Jovianus (361-364)

Julianus iki yıl boyunca tek başına hüküm sürdü Yıllar önce Hıristiyan olarak vaftiz edilmişti ancak kendisini Hıristiyan olarak görmüyordu Hükümdarlığı döneminde amcası ve üvey babası Konstantin ve kuzenleri ve üvey kardeşleri II Constantinus, Constans ve II Constantius tarafından paganlığa getirilen kısıtlamalar ve cezalandırmalar kaldırıldı Aksine Hıristiyanlığa yönelik benzer kısıtlamalar ve gayri resmî cezalandırmalar getirildi 362 yılında pagan tapınakları yeniden açıldı ve tapınak mülkleri yeniden tesis edildi Önceden sürgüne gönderilmiş olan Hıristiyan piskoposlar geri çağrıldı Geri gelen Ortodoks ve Ariusçu piskoposlar sürtüşmelerine kaldıkları yerden devam ettiler ve bu da kiliseyi büsbütün zayıflattı
Julianus'un kendisi geleneksel bir pagan değildi Kişisel inançları büyük ölçüde neoplatonizm ve antik Yunan ayinlerinden oluşuyordu Rivayete göre Büyük İskender'in reenkarnasyonu olduğuna inanıyordu İnançlarını anlatan felsefe çalışmaları yapmıştı Ancak kısa süreli paganizmi diriltme çabaları ölümüyle sona ermiştir Julianus II Şapur ile olan savaşa devam etmiştir Savaşta ölümcül bir yara almış ve 26 Haziran 363 günü ölmüştür Gibbon'ın Roma İmparatorluğu'nun Gerileyiş ve Çöküş Tarihi kitabına göre okla ölümcül bir yara aldıktan sonra kampına götürülmüş ve burada bir veda konuşması yapmış ancak bu konuşmada bir vâris göstermeyi reddetmiştir Ardından generalleriyle ruhun doğası üzerine tartışmış, ardından bir bardak su istemiş, suyu içtikten kısa süre sonra da ölmüştür Döneminin pagan kaynakları tarafından bir kahraman, Hıristiyan kaynakları tarafındansa hain olarak gösterilmiştir Gibbon Julianus'tan olumlu bahsetmiştir Çağdaş tarihçiler kendisini tartışmalı biri olarak görür


Julianus'un hiç çocuğu yoktu ve bir vâris de göstermemişti Subayları biraz muğlak bir subay olan Jovianus'u imparator seçtiler Perslere Trajan döneminde kazanılan toprakları bırakan antlaşmayla tanınır Hıristiyanların imtiyazlarını geri vermiştir Hıristiyan kabul edilmesine karşılık inançları ile ilgili çok fazla şey bilinmemektedir 17 Şubat 364 günü ölmüştür

Valentinianus Hanedanı (364-392)


Valentinianus ve Valens

Yeni Augustus'un seçimi yine subaylara kaldı 28 Şubat 364 günü Pannonialı subay Valentinianus Bitinya'da Nikaia'da Augustus seçildi Ancak ordu bir yıl içinde iki kere lidersiz kalmıştı, bu yüzden subaylar Valentinianus'tan bir eş yönetici seçmesini talep ettiler 28 Mart'ta Valentinianus küçük kardeşi Valens'i eş yönetici olarak seçti ve imparatorluğu Diocletianus'un yaprığı şekilde böldü Valentinanus Batı Roma'nın, Valens ise Doğu Roma'nın başına geçti


Valens'in seçilmesi çok geçmeden tartışmalara neden oldu Julianus'un anne tarafından Kilikyalı bir kuzeni olan Procopius'un Julianus'un muhtemel vârisi olacağı düşünülmüş ancak hiçbir zaman böyle bir belirleme yapılmamıştı Jovianus'un seçilmesinden beri saklanmaktaydı 365 yılında Valentinianus Paris'te ve ardından da Reims'de Alamanlara karşı seferdeyken Procopius Konstantinopolis'teki iki lejyonu rüşvet yoluyla yanına alıp Doğu Roma başkentinin kontrolünü ele geçirdi 28 Eylül'de Augustus ilan edildi ve çok geçmeden Trakya ve Bitinya'yı kontrolüne aldı İki muhalif Doğu Roma imparatorunun savaşı Procopius'un yenilgisine kadar sürdü Valens Procopius'u 27 Mayıs 366'da idam ettirdi
4 Ağustos 367 tarihinde Valentinianus ve Valens tarafından üçüncü bir Augustus daha ilan edildi Valentinianus'un sekiz yaşındaki oğlu Gratianus, vekâleti güvence altına almak için kâğıt üstünde eş yönetici seçildi
375'in Nisan ayında Valentinianus Pannonia'yı istila etmiş olan Germen kabilelerin üzerine sefere çıktı Tuna üzerine bugün Slovakya sınırları içinde olan Komarno'da elçilerle yapılan bir görüşmede Valentinianus öfkeli bir şekilde bağırırken kafasındaki damarlardan biri çatladı ve 17 Kasım 375'te bu rahatsızlıktan ötürü öldü


Gratianus o sırada henüz 16 yaşında olduğu ve imparator olmak için hazır değildi Buna karşılık Pannonia'daki askerler henüz üç yaşında olan kardeşini II Valentinianus adıyla imparator ilan ettiler
Gratianus bu kararı kabu etti ve Batı Roma'nın Galya bölümünün idaresini üstlendi İtalya, İllirya ve Afrika resmî olarak kardeşi ve üvey annesi Justina tarafından idare ediliyordu Ancak esas yetki yine de Gratianus'un ayağındaydı

Edirne Savaşı (378)

Bu sırada Doğu Roma İmparatorluğu da Germen kabilelerle sorunlar yaşıyordu Bir doğu Germen kabilesi olan Teuringi Hun istilasından kaçmak için topraklarını terk etmişti Liderleri Alavivus ve Fritigern ile Doğu Roma'ya sığınmışlardı Valens onları müttefik olarak 376 yılında Tuna'nın güneyine yerleşmelerine izin vermişti Ancak eyalet kumandanlarıyla sorunlar yaşayan kabile Romalılara karşı ayaklandı
Sonraki iki yıl boyunca çatışmalar devam etti Valens bizzat kendisi 378 yılında bir sefer düzenledi Gratianus amcasına Batı Roma ordusundan destek gönderdi Ancak sefer Romalılar açısından felaketle sonuçlandı İki ordu Edirne yakınlarında karşılaştı Valens sayısal üstünlüğünden ötürü kendine çok güveniyordu Bazı subayları Gratianus'u beklemesini önerdiyse de diğerleri Valens'i hemen saldırmaya ikna ettiler 9 Ağustos 378'de savaş Romalıların bozguna uğraması ve Valens'in ölümüyle sonuçlandı Tarihçi Ammianus Marcellinus savaşta Roma ordusunun üçte ikisinin yokolduğunu hesaplamıştır Ordunun kalan üçte biri geri çekilmeyi başarmıştır

Savaşın çok uzun vadeli sonuçları olmuştur Kayıpların içinde tecrübeli askerler ve değerli yöneticiler vardı Yerlerine geçebilecek çok fazla kimsenin olmaması imparatorlukta liderlik sorunu doğrmuştu Ayrıca Roma ordusu asker toplamakata da zorlanmaya başlamıştı Sonraki yüzyılda ordunun büyük bölümü Germen paralı askerlerinden oluşacaktı

Bir diğer sorun ise Valens'in ölümüyle Gratianus ve II Valentinianus'un yegane iki Augustus olarak kalmış olmalarıydı Bu durumda Gratianus fiilen tüm imparatorluktan sorumlu hale gelmişti Ancak Gratianus Doğu Roma için bir Augustus arayışına girmişti Eski bir seçkin general olan Kont Theodosius'un oğlu Theodosius'u seçti Kont Theodosius bilinmeyen bir nedenle 375'te idam edilmişti Theodosius 19 Ocak 379'da Augustus ilan edildi

Theodosius hanedanı (379-457)


Batıda huzursuzluk

Gratianus Batı Roma'yı bir süre başarıyla yönettiyse de giderek kayıtsızlaştı Zamanla Frank generali Merobaudes ve piskopos Milanolu Ambrose'nin kuklası haline geldiği kabul edilir Gratianus Roma'da geleneksel paganlığı yasaklayarak ve Pontifex Maximus unvanından feragat ederek Roma Senatosunun bir bölümünün desteğini kaybetti Romalı askerler arasında da barbar kabul edilen kimselerle yakınlığından ötürü popülaritesini yitirdi Anlatılanlara göre kişisel hizmetleri için Alanları işe alıyor ve halk önüne İskit savaşçısı kılığında çıkıyordu
Bu arada Gratianus, II Valentinianus ve Theodosius'a dördüncü bir Augustus daha katıldı Theodosius büyük oğlu Arcadius'u 383'ün Ocak ayında Augustus ilan etti Arcadius bu sırada beş veya altı yaşındaydı ve gerçek anlamda bir yetkisi yoktu Yine diğer üç Augustus tarafından da eş yönetici olarak tanındı

Gratianus'un azalan popülaritesi yılın sonraki bölümlerinde dört Augustus içinde sorunlar yaratacaktı Britanya'da bulunan İspanyol Kelt general Magnus Maximus 383 yılında askerleri tarafından Augustus ilan edildi ve Gratianus'a karşı ayaklanıp Galya'yı işgal etti Gratianus Lütes'ten Lugdunum'a kaçtı ve burada 25 Ağustos 383'te 25 yaşında öldürüldü


İznik itikatını benimsemiş olan Maximus dine aykırı düşüncelere karşı cezalar getirdi Bunun sonucunda Augustusun kilise üzerinde bir yetkisinin olmadığını savunan Papa Siricius ile arası açıldı
Gratianus'un ölmünün ardından Maximus, o sırada on iki yaşında olan II Valentinianus ile mücadele etmek zorunda kaldı İlk birkaç yıl Alpler iki rakip Batı Roma imparatoru arasında sınırdı Maximus Britanya, Galya, Hispania ve Afrika'yı kontrol ediyordu Maximus kendisine başkent olarak Augusta Treverorum'u (Trier) seçmişti


Maximus çok geçmeden resmen tanınmak için II Valentinianus ve Theodosius ile müzakerelere başladı 384 yılına gelindiğinde müzakereler sonuçsuz kalmıştı Maximus yalnızca meşru bir imparatorun yapabiileceği bir şeyi yaptı ve çocuk yaştaki oğlu Flavius Victor'u Augustus ilan etti O yılın sonunda imparatorluğun başında beş Augustus (II Valentinianus, Theodosius, Arcadius, Magnus Maximus ve Flavius Victor) vardı


Theodosius 385 yılında karısı Aelia Flaccilla'nın ölümünün ardından II Valentinianus'un kız kardeşi Galla ile evlendi ve böylece iki Augustus arasındaki ilişkiler güçlendi
386 yılında Maximus ve Victor sonunda Theodosius taafından resmen tanındı Ancak Valentinianus ikisini de tanımadı 387 yılında Maximus rakibinden kurtulmaya karar vererek Alpleri üzerinden Po vadisine geldi ve Milano'yu doğrudan tehdit etmeye başladı Valentinianus ve annesi Selanik'e kaçtılar ve burada Theodosius'dan yardım istediler Theodosius 388 yılında batıya sefere çıktı ve Maximus'u yendi Maximus 28 Temmuz 388 günü Aquileia'da yakalandı ve idam edildi Magister militum Arbogast Falvius Victor'u öldürmek üzere Trier'e gönderildi Theodosius Valentinianus'u yeniden başa getirerek kendisni desteklemeye ve diğer taht gaspçılarına karşı korumaya devam etti

İmparatorluğun son kez bölünmesi




Theodosius'un ölümünün ardından Batı ve Doğu Roma İmparatorlukları██ Batı Roma İmparatorluğu██ Doğu Roma İmparatorluğu


II Valentinianus 392 yılında Viyana'da öldürüldü Arbogast Eugenius'u imparator yapmayı planlıyordu Ancak doğu imparatoru Theodosius Eugenius'u imparator olarak tanımayı reddetti ve batıyı işgal ederek Arbogast ve Eugenius'u Frigidus Savaşında yenilgiye uğratıp öldürdü Böylece imparatorluğu kendi yönetimi altında birleştirmiş oldu
Roma İmparatorluğu' nun bölünmesinin nedenleri:

• Paralı askerlerin ayaklanması
• Valilerin ayaklanması
• Ekonomik sıkıntılar
• Savaşların uzaması
• Hristiyan halkın ayaklanması
• Kavimler göçünden gelen kavimlerin Roma savunmasını çökertmeleri

Theodosius imparatorluğun tümünü yöneten son imparatordur 395 yılında ölümünün ardından imparatorluğu oğulları Arcadius ve Honorius arasında bölüştürüldü Arcadius başkenti Konstantinopolis olmak üzere doğunun imparatoru, Honorius da başkenti önceleri Milano sonradan ise Ravenna olan batının imparatoru oldu Roma devleti beşinci yüzyıl boyunca farklı iktidar merkezlerinde iki farklı imparatora sahip olmaya devam etti Latince resmî yazışmalarda Yunanca kadar kullanılıyordu İki imparatorluk siyasi olarak değilse de ismen, kültür bakımından ve tarihî bakımdan aynı devletti

Batıdaki imparatorluğun çöküşü ve yıkılışı (395-476)

395'ten sonra Batı Roma'nın başındakiler genellikle kukla imparatorlardı Çoğu zaman imparatorluğun gerçek yöneticileri magister militum ve patrici unvanlarını almış güçlü askerlerdi (395-408 yılları arasında Stilicho, 411-421 yılları arasında Constantius, 433-454 yılları arasında Aetius ve 457-472 yılları arasında Ricimer)
Roma şehri 410 yılında isyancı Vizigotlar tarafından üç gün boyunca, 455 yılında da daha önce görülmemiş bir şekilde Vandallar tarafından ondört gün boyunca yağmalanmıştı
474 yılının Haziran ayında Julius Nepos Batı Roma imparatoru oldu 475 yılında magister militum Flavius Orestes ayaklandı ve oğlu Romulus Augustus'u Roma imparatoru yaptı Nepos Dalmaçya'ya kaçtı Öte yandan Doğu Roma imparatoru Zeno kendisini tanımadığı için Romulus teknik olarak bir gaspçıydı ve Nepos hâlen yasal olarak Batı Roma'nın imparatoruydu Yine de Romulus Augustus son Batı Roma imparatoru olarak bilinir
476 yılı genel olarak Batı Roma İmparatorluğu'nun sona erdiği tarih olarak kabul edilir O yıl Orestes hizmetindeki Germen paralı askerlerinin İtalya'dan toprak edinme taleplerini reddetti Aralarında Herulların de olduğu askerler ayaklandı Ayaklanmanın başında Germen Odeakr vardı Odeakr ve adamları Orestes'i yakalayıp idam ettiler Birkaç hafta içinde Ravenna ele geçirildi ve Romulus Augustus tahttan indirildi Odeakr çok geçmeden İtalya'nın geri kalanını fethettii

Doğu Roma İmparatorluğu (395-1453) [

Batı Roma İmparatorluğu'nun 5 yüzyılda yıkılmasına karşılık daha zengin olan Doğu Roma İmparatorluğu ayakta kalmayı başardı ve 6 yüzyılda imparator Jüstinyen yönetiminde İtalya ve İllirya'nın bir bölümünü Ostrogotların, kuzey Afrika'yı Vandalların ve Hispania'nın güneyini de Vizigotların elinden almayı başardı Güney Hispania'nın işgali kısa süreli olduysa da kuzey Afrika bir yüzyıl kadar Doğu Roma'nın elinde kaldı

__________________