Cevap : Hitit Medeniyeti Müzik Kültürünün Analizinde Arkeolojik Verilerin Rolü

**[KAPLAN]** · 06-18-2009

Yumruk biçimli bir metal sunu kabı ise Hitit törenlerindeki müzikal etkinliklere işaret eden bir başka arkeolojik veri olarak karşımıza çıkmaktadır

Bu sunu kabı üzerindeki sahnede, iki lir ve bir simbalden oluşan müzik grubunun bir adak törenine eşlik ettiği tasvir edilmiştir (Şekil 7) (Alp, 1999)

Kordofon ve idyofonların Hitit müzik gruplarındaki birlikteliğine işaret eden önemli bir veri olarak karşımıza çıkan sahnede iki lir icracısını takip eder şekilde tasvir edilmiş olan simbal icracısı görülmektedir

Bu şekildeki törenlerin ilerleyişi ile ilgili komutların verilmesi esnasında, müziğin oldukça düşük bir şiddette icra edilmesi, komutlar esnasında müziğin durması anlamına gelmektedir

Bu tören esnasında törene özgü metinlerin bir tören görevlisi (ya da görevlileri) tarafından okunması esnasında müzik grubunun sessiz kaldığı, bir adak melodisi çaldığı, ya da belirli ritimsel kalıpların idyofon ve membrafonlar tarafından tekrarlanmış olduğu da düşünülebilir

Törenler içerisindeki farklı aşamalar (ya da adak maddeleri) için farklı müzikal yapıların olduğu, bir tören boyunca aynı ya da farklı müzik gruplarının görev almış olduğunu da öne sürmek mümkündür

Ayrıca adak maddesinin sunak üzerine koyulma ya da sunağın dibine dökülme süresinin müzisyenlerin "çalmama" ya da "özel bir adak melodisini çalma" süresine işaret ettiği, sadece ardıl adak işlemleri sırasında müzik yapılmış olduğu da olasılıklar arasında yer almaktadır

Sıvı adakların, yürüyüş esnasında kabın içerisinden taşıp dökülmemesi için ağır bir tempoda yürüdükleri, bunun ise müziğin ritimsel bileşeni üzerinde etkili olabileceği de düşünülmelidir

Üzerinde müzikal unsurlar tasvir edilmemiş olsa da, diğer bazı sahnelerin törenlerin işleyişi hakkında önemli bilgiler vermiş olduğundan söz etmiştik

Geyik biçimli bir metal sunu kabı üzerindeki sahnede de benzer bir adak töreninin müzikal unsurlar olmadan tasvir edilmiş olduğu görülmektedir

Her iki arkeolojik veri, üzerlerindeki sahnede tasvir edilmiş olan tören görevlileri açısından (müzik grubu dışında) benzer özellikler göstermektedir

Bu benzerliklere rağmen geyik biçimli sunu kabı (ya da diğer bir deyişle geyik ritonu) üzerinde tasvir edilmeye çalışılmış olan bu gibi törenlerde "müzikal unsurların" yer almadığını düşünmek doğru bir yaklaşım olmayacaktır

Ayrıca bazı törenlerde sadece vokal icradan oluşan müzikal yapıların söz konusu olduğu da bilindiğinden; bir çalgı figürünün görülmemesi, o sahnede müzik icra edilmediğinin kanıtı değildir

Hitit ev eşyaları arasındaki libasyon kapları, bazı adak yerlerinin yanı sıra evlerde de libasyon törenleri yapıldığına işaret etmektedir

Bu adak ve kült törenlerinin gerçekleşmiş olduğu mekânların, tören görevlileri için ayrılmış olan bölümlerin büyüklüğü ise müzisyen sayılarını doğrudan etkileyecek olan bir değişken olarak karşımıza çıkmaktadır

Küçük bir mekânda çok sayıda müzisyen "fiziksel olarak" yer alamayacağı gibi, çok büyük bir mekânda sesin duyulması endişesiyle çok sayıda müzisyene yer verilmiş olduğu düşünülebilir

Hitit duvar rölyefleri ise müzikal unsurların yanı sıra dans etkinliklerine de işaret etmektedir

Alacahöyük rölyeflerinden birinde, adak etkinliğine eşlik ettiği anlaşılan saplı bir lut icracısının tasvir edilmiş olduğu görülmektedir (Şekil 8) (Alp, 1999)

Bu rölyef'te tasvir edilmiş olan saplı lut, diğer arkeolojik veriler üzerinde tasvir edilmiş olan lutlardan farklı bir yapıdadır

Bu ise Hitit-lerde daha değişik saplı lut çeşitlerinin kullanılmış olabileceğine işaret etmektedir

Bu şekildeki adak etkinliklerinde özellikle kordofon icracılarının, vokal icra da yapmış oldukları düşünülebilir

06-18-2009	#5
[KAPLAN]	Cevap : Hitit Medeniyeti Müzik Kültürünün Analizinde Arkeolojik Verilerin Rolü Yumruk biçimli bir metal sunu kabı ise Hitit törenlerindeki müzikal etkinliklere işaret eden bir başka arkeolojik veri olarak karşımıza çıkmaktadır Bu sunu kabı üzerindeki sahnede, iki lir ve bir simbalden oluşan müzik grubunun bir adak törenine eşlik ettiği tasvir edilmiştir (Şekil 7) (Alp, 1999) Kordofon ve idyofonların Hitit müzik gruplarındaki birlikteliğine işaret eden önemli bir veri olarak karşımıza çıkan sahnede iki lir icracısını takip eder şekilde tasvir edilmiş olan simbal icracısı görülmektedir Bu şekildeki törenlerin ilerleyişi ile ilgili komutların verilmesi esnasında, müziğin oldukça düşük bir şiddette icra edilmesi, komutlar esnasında müziğin durması anlamına gelmektedir Bu tören esnasında törene özgü metinlerin bir tören görevlisi (ya da görevlileri) tarafından okunması esnasında müzik grubunun sessiz kaldığı, bir adak melodisi çaldığı, ya da belirli ritimsel kalıpların idyofon ve membrafonlar tarafından tekrarlanmış olduğu da düşünülebilir Törenler içerisindeki farklı aşamalar (ya da adak maddeleri) için farklı müzikal yapıların olduğu, bir tören boyunca aynı ya da farklı müzik gruplarının görev almış olduğunu da öne sürmek mümkündür Ayrıca adak maddesinin sunak üzerine koyulma ya da sunağın dibine dökülme süresinin müzisyenlerin "çalmama" ya da "özel bir adak melodisini çalma" süresine işaret ettiği, sadece ardıl adak işlemleri sırasında müzik yapılmış olduğu da olasılıklar arasında yer almaktadır Sıvı adakların, yürüyüş esnasında kabın içerisinden taşıp dökülmemesi için ağır bir tempoda yürüdükleri, bunun ise müziğin ritimsel bileşeni üzerinde etkili olabileceği de düşünülmelidir Üzerinde müzikal unsurlar tasvir edilmemiş olsa da, diğer bazı sahnelerin törenlerin işleyişi hakkında önemli bilgiler vermiş olduğundan söz etmiştik Geyik biçimli bir metal sunu kabı üzerindeki sahnede de benzer bir adak töreninin müzikal unsurlar olmadan tasvir edilmiş olduğu görülmektedir Her iki arkeolojik veri, üzerlerindeki sahnede tasvir edilmiş olan tören görevlileri açısından (müzik grubu dışında) benzer özellikler göstermektedir Bu benzerliklere rağmen geyik biçimli sunu kabı (ya da diğer bir deyişle geyik ritonu) üzerinde tasvir edilmeye çalışılmış olan bu gibi törenlerde "müzikal unsurların" yer almadığını düşünmek doğru bir yaklaşım olmayacaktır Ayrıca bazı törenlerde sadece vokal icradan oluşan müzikal yapıların söz konusu olduğu da bilindiğinden; bir çalgı figürünün görülmemesi, o sahnede müzik icra edilmediğinin kanıtı değildir Hitit ev eşyaları arasındaki libasyon kapları, bazı adak yerlerinin yanı sıra evlerde de libasyon törenleri yapıldığına işaret etmektedir Bu adak ve kült törenlerinin gerçekleşmiş olduğu mekânların, tören görevlileri için ayrılmış olan bölümlerin büyüklüğü ise müzisyen sayılarını doğrudan etkileyecek olan bir değişken olarak karşımıza çıkmaktadır Küçük bir mekânda çok sayıda müzisyen "fiziksel olarak" yer alamayacağı gibi, çok büyük bir mekânda sesin duyulması endişesiyle çok sayıda müzisyene yer verilmiş olduğu düşünülebilir Hitit duvar rölyefleri ise müzikal unsurların yanı sıra dans etkinliklerine de işaret etmektedir Alacahöyük rölyeflerinden birinde, adak etkinliğine eşlik ettiği anlaşılan saplı bir lut icracısının tasvir edilmiş olduğu görülmektedir (Şekil 8) (Alp, 1999) Bu rölyef'te tasvir edilmiş olan saplı lut, diğer arkeolojik veriler üzerinde tasvir edilmiş olan lutlardan farklı bir yapıdadır Bu ise Hitit-lerde daha değişik saplı lut çeşitlerinin kullanılmış olabileceğine işaret etmektedir Bu şekildeki adak etkinliklerinde özellikle kordofon icracılarının, vokal icra da yapmış oldukları düşünülebilir