Zihinsel Değişimler

ZİHİNSEL DEĞİŞİMLER

Orta yaşlıların zihinsel yeteneklerinde genç yetişkinlik dönemine kıyasla problem çözmede,entellektüel açıdan bir şey üretmede durağanlık olduğu görülüyor Ancak; daha önceki yaşantıların birikimesiyle oluşan tecrübelerin bireye sağladığı avantaj, zihinsel kapasitenin anlamlı bir kayba uğramamasını sağlamaktadır (Cüceloğlu,1997:365 ve Weiten,1989:419)


Yaratıcılık da orta yaşlarda belirgin bir azalma göstermemektedir Hatta bazı yaratıcı kişilerin, çeşitli etkinliklerini yaşlılık yıllarına kadar sürdürebildikleri gözlenmiştir Bu da tepe noktasına ulaşmanın bundan sonra bütün yeteneklein hızlı bir düşüş göstereceği anlamına gelmemektedir


Bu dönemde uzun süreli bellek yavaş bir düşüş gösterir; ama, bu durum 55 yaşına kadar belirgin değildir Bu nedenle orta yaştaki bir bireyin bir konuyu öğrenebilmesi için ona yeterli zaman verilmelidir Bireyin bilgiyi uzun süreli belleğine kaydetmesi daha fazla zamanını alır Bir şeyi öğrenebilmesi konusunda bireyin kendine güvenmesi de çok önemlidir Knox’a göre; yetişkinlikdeki öğrenmeyi etkileyen etkenler şunlardır:


Koşullar: Fiziksel olarak sağlıklı olma yada olmama; görmenin, işitmenin azalması gibi duyusal kısıtlanmalar öğrenmeyi etkileyebilir


Uyum: Kişisel veya toplumsal bir uyumsuzluk söz konusu olduğunda bireyin öğrenmeyi kolaylaştırmasında zorluklar yaşanır


Uygunluk: Öğrenilecek şey anlamlı ve yarar sağlayacak bir şey ise bireyin motivasyonu ve işbirliği artış gösterir


Hız: Zaman kısıtlamaları ve baskı öğrenme başarısını azaltır Birey kendi hızına bırakılırsa öğrenme daha yüksek olur


Statü: Kişinin sosyo-ekonomik durumu, istemler, baskılar, öğrenmeyi etkileyebilecek değerler ile yakından ilişkilidir

Görünüş: Kişisel görünüş, bireyin özel öğrenim türleri ile ilgilenmesini sağlayabilir (Schiamberg, 1985:555-559)

TOPLUMSAL GELİŞİM

Orta yaş ailede değişikliklerin olduğu bir dönemdir Çocuklar yüksekokula ya da yeni bir hayata başlamak için evden ayrılabilir Bu, orta yaştaki bireylerin yaşamlarında maddi ve duygusal deişikliklere neden olabilir Ayrıca; yaşlanan ebeveynlerle ilgilenmek ve yarattıkları sorunların üstesinden gelmek de orta yaştaki bireylerin önemli sorumluluklarındandır

Emeklilik yaklaşmaktadır ve birey de kendini bu duruma hazırlamaya çalışır Ekonomik açıdan zorluk çekmeyecek şekilde kendini ayarlamaya çalışır Orta yaşta ve öncesinde bireyin ne kadar çok ilgi alanı varsa, emeklilik de o kadar rahat geçer Çünkü bireyin kendini oyalayacak oldukça çok sayıda uğraşı olacaktır Bu da depresyona girme olasılığını azaltır (Mayo Clinic cilt 1 sy 238-240)

Orta yaşta insanların toplumsal ilişkileri, onların toplumsallaşma yeteneklerinin de anlatımıdır Toplumla ilgili etkinlikler sosyo-ekenımik düzeyle ilişiklidir Gelir düzeyi yüksek olanların toplum içinde daha etkin oldukları görülmektedir Bu döenmde arkadaşlık ilişkileri de önem kazanmaktadır

Orta yaşlılıktaki başlıca gelişim görevleri şunlardır:

Yetişkinlere özgü sosyal ve ulusal sorumlulukları yükümlenebilme
Ekonomik yaşam koşullarınıkurup sürdürebilme
Çocuklarına gereken rehberliği yapma
Uygun boş zaman uğraşları geliştirebilme
Kendine özgü bir kişi olarak eşi ile ilişki kurabilme
Orta yaşlarda görülen fizyolojik değişikliklere uyum gösterme
Yaşlanan anne-babalarına uyum gösterebilme (Baymur, 1994:63)

ORTA YAŞ KRİZİ

Gençlik yıllarında, her bireyin kendine ait belli hedefleri vardır ve yaşamları boyunca bu hedefleri doğrultusunda yol almaya çalışırlar Orta yaş geldiklerinde de yaşamlarının sonuna yaklaştıklarını fark ederler Geriye dönüp de neler yaptıkalrına bakarlar Eğer gördüklerinden memnunlarsa o zaman ortayaş krizi diye bir şey söz konusu olmaz Ama eğer hiç memnun değillerse işte; o zaman sorun var demektir Hedeflerine ulaşamamış ya da ulaşmış ama mutlu olmamış olabilirler Bazıları da artık eskisi gibi genç olmadıklarını anladıkları için krize girerler Orta yaş krizinin daha birçok sebebi bulunmaktadır Buradan da anlaşıldığı gibi herkes orta yaş krizine girecektir diye bir zorunluluk yoktur Kendine güveni olmayan, çocukluğunda ya da gençliğinde sorunları olan bireyler krize girmeye daha yatkındır

KAYNAKÇA
Adasal, Rasim Medikal Psikoloji İstanbul: Minnetoğlu Yayınları 1977
Baron, Robert A Essentials of Psychology Boston: Allyn & Bacon Com 1996
Baymur, Feriha Genel Psikoloji İstanbul: İnkılap Kitabevi 1994
Cüceloğlu, Doğan İnsan ve Davranışı İstanbul: Remzi Kitabevi 1997
Gençtan, Engin Psikanaliz ve Sonrası İstanbul: Remzi Kitabevi 1996
Kulkasızoğlu, Adnan Ergenlik Psikoloji İstanbul: Remzi Kitabevi 1998
Mayo Clinic Mayo Foundation for Medical Education and Research 1995
Medicana İstanbul: Ana Yayncılık AŞ 1993
Morgan, C ; King, R A ; Weisz, J R ; Schopler, J Introduction to Psychology Newyork: McGraw-Hill Book Com 1983
Okyayuz, Ülgen H Sağlık Psikolojisi Ankara: Türk Psikologlar Derneği 1999
Onur, Bekir Gelişim Psikolojisi-Yetişkinlik Yaşlılık Ölüm Ankara: İmge Kitabevi 1986
Schiamberg, B Lawrence Human Development Newyork: Macmillan Publishing Com 1985
__________________

__________________