Roma Cumhuriyeti

Roma'nın tepelerinde İÖ 8 yüzyılda birbirinden ayn köyler kurulmuştu Yüzyılların biriktirdiği kalıntıların alt katmanlannda, bu köylerde yaşamış olan insanların gösterişsiz me-zarlan ve kulübeleri bulunmuştur Önemli bir yol kavşağı ve Tiber Irmağı'nın köprübaşı olan Roma, Etrüskler'in bölgeyi ele geçirmesiyle gerçek bir kent görünümü kazandı (bak ETRÜSKLER) Etrüskler bataklıklan kuruttular ve geniş çaplı bayındırlık işlerine giriştiler Yunanhlar'dan almış oldukları alfabeyi, ölçü birimlerini ve çeşitli paraları Romalılar'a tanıttılar Romalılar Etrüskler'den etkilenmekle birlikte, törelerini ve dilleri olan Latince'yi değiştirmediler Bağımsız kişiliklerini korudular (bak LATİNCE)

Romalılar İÖ 509'da Tarquinialılar'ı top-raklanndan kovarak, babadan oğula geçen bir krallık yerine, yöneticilerini kendilerinin seçtikleri bir cumhuriyet kurdular Tarquinia-lılar, Etrüskler'in yardımıyla Roma'ya saldırarak tahtlarını geri almayı denedilerse de başarılı olamadılar Ünlü Romalı şair Ouintus Horatius'un Tiber Irmağı'nı korumak amacıyla nöbet tuttuğuna ilişkin öykü bu döneme aittir Etrüskler'in Roma'dan ve Latium bölgesinden İÖ 470 dolaylarında ayrıldığı sanılmaktadır

Giderek cumhuriyetçi bir devlet yapısının oluştuğu Roma'da yönetim patriciler'in, yani soylulann elindeydi Senatoya (Roma Parlamentosu) yalnızca onlar seçilebilirdi Her yıl bu senatörlerin arasından iki konsül seçilir, konsüller barış döneminde yasa önerisinde bulunur, senato toplantılarını yönetir, savaş döneminde ise ordulara komuta ederlerdi
Etrüskler eski güçlerini yitirmeye başlayınca soylulara karşı pleblefın (halk kesimi) yanında yer almaya başladılar Patriciler ile plebler arasında yüzyıllarca sürecek bir mücadele başladı Toprakların tümü soylulara aitti Halkın kendi hesabına çalışarak yaşamını kazanma olanağı yoktu İÖ 493'te plebler
topluca kentin dışına çıktılar ve haklan verilmezse yeni bir kent kuracaklannı ilan ederek soylulan tehdit ettiler Bu durumdan korkan soylular, pleblerin çıkarlarını korumalan ve haklannı savunabilmeleri için iki temsilci seçmelerine razı oldular Bundan başka pleb-lere kendi meclislerini kurma hakkı da tanındı Zamanla plebler güçlendi; meclisleri yasa önerme yetkisine sahip oldu ve İÖ 4 yüzyıldan başlayarak iki konsülden biri pleblerden seçilmeye başlandı

İÖ 390'da Galyalılar Roma'yı yağmaladılar, yakıp yıktılar Romalı senatörler, kenti terk etmedikleri için topluca kılıçtan geçirildiler Sadece, surlarla çevrili olan Capitolium (bugün Capitolino) Tepesi direnebildi Galyalılar ancak büyük bir fidye karşılığı kenti terk ettiler Galyalılar'ın saldınsını başka saldınlar izledi Ekuviler, Volskiler ve Samnitler Roma ordulanyla çarpıştı İÖ 321'de Samnitler Romalılar'ı Napoli'nin kuzeyinde bulunan dar bir geçitte kıstırarak yenilgiye uğrattı Romalılar teslim olmak zorunda kaldı Buna karşın, Romalılar genelde hem topraklannı genişletiyor, hem de güçlerini artınyordu Ele geçirdikleri yerlere bazen kendi adamlannı yerleştirerek koloniler kuruyorlardı Yabancı düş-manlann ilki, Epir Kralı Yunanlı Pyrrhos oldu {bak PYRRHOS) Pyrrhos İÖ 280'de İtalya'nın güneyine çıkarma yaptı Yunanlıların, Romalılar'ın bilmediği iki savaş yöntemi vardı Bunlardan biri phalanks denen, ağır zırhlı piyadelerin omuz omza sekiz sıra

halinde dizilerek saldırıya geçmeleriydi Ellerinde kalkanlan ve mızraklarıyla karşılarındaki gevşek örgütlenmiş askerleri kolayca yıldırabiliyorlardı Öbür yöntem ise, savaş alanına fillerin sokulmasıydı Böylesine beklenmedik bir olayla karşılaşan askerler ne yapacaklarını şaşırıyordu Daha sonra ünlü Kartaca komutanı Hannibal de savaşta fillerden yararlanmıştı Pyrrhos Romalılar'a karşı iki zafer kazandı Ama öyle çok kayıp verdi ki, "Pyrrhos zaferi" deyimi, pahalıya mal olmuş bir zaferin yenilgiyle eşdeğer olduğu anlamında, birçok dile yerleşti Pyrrhos'un üçüncü saldırısı ise yenilgi ile sonuçlandı ve İtalya'yı terk etmek zorunda kaldı Roma artık İtalya' mn neredeyse tümünü denetimi altına almıştı


İÖ 3 yüzyılın ortalarında Kartaca ile Roma arasında çatışma başladı Hızla güçlenen bu iki devlet için Akdeniz ticaretini ele geçirmek çok önemliydi İÖ 264'te Roma ile Kartaca arasında, tarihte Kartaca Savaşları olarak anılan bir dizi savaşın ilki başladı Bu savaş 241'de sona erdi Barış ilan edildiğinde Kartacalılar Sicilya'yı Roma'ya vermek ve savaş zararlarını ödemek zorunda kaldı 23 yıl süren gergin bir barış döneminden sonra Kartaca Savaşları'nın ikincisi ve en büyüğü, Kartacalı komutan Hannibal'in İspanya'dan yürüyüşe geçmesiyle başladı Hannibal ordusu ile Rhöne Irmağı'nı ve Alpler'i aştı; önünde ne varsa ezip geçerek İtalya'ya girdi Cannae'de büyük bir zafer kazandı Ama bundan sonra Romalılar başarılı savaş taktikleriyle Kartaca ordusunu yıprattılar

Hannibal İÖ 203'te İtalya'yı terk ederek Kartaca'ya geri döndü Bundan bir yıl sonra da Zama Savaşı'nda Romalı komutan Scipio Africanus'a yenildi (bak HANNİBAL)
Kartaca ile Roma arasındaki barış 50 yıl sürdü Kartaca eski zenginliğini ve önemini yeniden kazanmaya başladı Bundan tedirgin olan Romalılar Kartaca'ya saldırdı III Kartaca Savaşı ile (İÖ 146) Kartaca Devleti tarihten silindi

__________________