Cevap : Üstün İnsan Mı? Biyolojik Robot Mu?

**Şengül Şirin** · 06-12-2009

Zihin nörobiyolojisi ile ilgili
araştırmalar konusunda Iowa
Üniversitesi Nöroloji Direktörünün
belirttiği gibi (4);
“PET ve fMRI gibi fonksiyonel
görüntülemelerden neler bekleyebileceğimiz
konusu önemli bir konudur

Örneğin: hiç kimse beyin kanamasının
neden olduğu bir lezyonun, bir tümörün,
bir baş yaralanmasının veya herhangi bir
beyin ameliyatı ile ilgili işlemin
görüntülenmesinden şüphe duymaz

Çünkü bu yönde elde edilecek bilgilerin
klinik bilgi olarak kullanılabileceği ve
hastalığın yerinin tespitinde önemli
olduğu açıktır

Buradan elde edilecek
bilgiler sayesinde gerçek teşhisin
konulması ve bireyin yararına işlemlerin
ortaya konulması mümkündür

Fakat
deneysel amaçlı bir çalışma dahi olsa,
fonksiyonel görüntüleme ile ilgili
herhangi bir işlem insanları endişeye
sevk edebilir

Bu durumlarda; elde edilen
bilgilerin tüm yorumları hipotezlere ve
deneyin dayandığı teorinin dizaynına
göre yorumlanmakta ve analizler
laboratuardan laboratuara göre farklılık
göstermektedir

Bu yönde elde edilecek
bilgiler kesin bilgiler olmadığı için
herhangi bir delil gerekçesi olamazlar

”
Beyin görüntüleme yöntemleri,
başlangıçta beyin hastalıkları ve beyin
zedelenmelerinin teşhisi amacıyla
kullanılsa da, günümüzde eğilim, hafıza
ve gizli hafıza, dilin kullanımı, duygu ve
karar süreçleri gibi nöral yolları içeren
karmaşık beyin süreçlerinin açığa
çıkarılması gibi işlemlere yönelmiştir

Her ne kadar kişinin zihnini okuyacak
veya gerçek düşüncelerini ekrana
getirecek araçlar henüz mevcut olmasa
da, bireyin kişiliğini, düşünce süreçlerini
ve kişiye özgü beyin haritasının
(brainfingerprint=beyin parmak izinin)
analizine odaklanmış birçok araştırma
mevcuttur

Bu çalışmalardan elde edilen
tüm bulgular deneklerin farkında
olmadıkları tercihler ve bilinçaltı ile ilgili
şaibeli bilgileri ortaya çıkarmaya
yöneliktir (5)

Fonksiyonel beyin görüntülemesi
bireyin güvenliği ve aydınlatılmış onam
gibi klasik etik sorunlara ilave olarak
(beyin aktivasyonlarının psikolojik
durumlarla ilişkisi ve insan
davranışlarının yeni hususiyetleri gibi)
farklı birçok yeni etik sorunu gündeme
getirmiştir

Örneğin, beyin görüntüleme
yöntemiyle pazarlama tekniklerinin
araştırılmasının ve ürünlerin
istenebilirliği veya tercih edilebilirliği ile
ilgili pazar araştırmalarının yapılması
etik yönden tartışılan hususlardan biridir

Bir ürünün tercih edilebilirliğine limbik
sistemin verdiği cevabın beyin
görüntüleme yöntemiyle ölçülebilmesi,
üzerinde araştırma yapılan konulardan
sadece biridir

Yapılan bir araştırmada
“coke” ve “pepsi” içecekleri tattırılan
deneklerin hangi markaya ait içecekleri
içtiklerini bildiklerinde, beyin
aktivitelerinin markaya duyarlılık
gösterdiği ortaya konmuştur

Bu çalışma
bir malın satın alınması konusunda
bilinçaltı yönelimiyle ilgili önemli
bilgiler vermiştir (5)

Beynin fonksiyonel görüntülemesinin
potansiyel kullanım alanlarından bir
diğeri ise “yalan” söylemeyi tespit
edebilmektir

Her ne kadar fMRI’ın bu
konuda kesin kanıt olarak kullanılması
şu anda söz konusu olmasa da,
araştırmacılar laboratuar şartlarında bu
yöntemle aldatma ve yalanla ilişkili
birçok hususu ortaya koymuşlardır (6)

Yine beyin görüntüleme yöntemlerinden
biri olan ve “Brain Finger printing”
olarak da adlandırılan bir yöntemle,
suçlunun sadece kendinin bildiği ve
suçla ilişkili bilgiler ayırt
edilebilmektedir

Bu şekilde elde edilen
bilgiler mahkemece delil olarak kabul
edilebilmekte ve teröristlerin tespiti için
bu metot geliştirilme aşamasındadır (5)

Fonksiyonel beyin görüntülemesi,
genetik bilgiyle ortaya konulabilen
kişilik özellikleri ve zaafları gibi akıl
hastalıklarına ait özellikleri ve zaafları da
ortaya çıkarabilmektedir

Kişinin
genotipi gibi (genotyping), beyin yapısı
da (brainotyping) akıl hastalıklarına
yatkınlığı ve suça eğilimi ile ilgili önemli
bilgileri açığa çıkarmaktadır

Irklara ait
bilinçsiz tutumlar beyin
aktivasyonlarıyla açık bir şekilde ortaya
konabildiği gibi bastırılmış duygular
dahil cinsel tercihler ve cinsel çekicilikle
ilgili duygular da belirlenebilmektedir

Bireyin kişiliğini oluşturan tüm
dinamiklerin (iyimserlik, ısrar, azim,
empati, risk alma, nevrotik eğilimler vb

)
sinir sistemiyle olan ilişkisinin
fonksiyonel beyin görüntülemesiyle
araştırılmasına dair oldukça fazla
miktarda literatür bilgisi bulunmaktadır

Sonuç olarak davranışsal özelliklerle
ilişkili genotipin beyin aktivasyonlarıyla
olan sıkı ilişkisinden hareketle
“brainotyping” kavramı üzerinde
durulmaktadır

Halihazırda genotip insan
kişiliğini tam bir kesinlikle ortaya
koyamadığı gibi, fonksiyonel beyin
görüntülemesi de kişiliği tam olarak
belirleyememektedir

Şu anda sadece
kişiliğin kaba bir ölçümü yapılabilse de
bu alanda elde edilen önemli bilgiler
yakın gelecekte bu konuda büyük
gelişmelerin olacağını göstermektedir

06-12-2009	#3
Şengül Şirin	Cevap : Üstün İnsan Mı? Biyolojik Robot Mu? Zihin nörobiyolojisi ile ilgili araştırmalar konusunda Iowa Üniversitesi Nöroloji Direktörünün belirttiği gibi (4); “PET ve fMRI gibi fonksiyonel görüntülemelerden neler bekleyebileceğimiz konusu önemli bir konudur Örneğin: hiç kimse beyin kanamasının neden olduğu bir lezyonun, bir tümörün, bir baş yaralanmasının veya herhangi bir beyin ameliyatı ile ilgili işlemin görüntülenmesinden şüphe duymaz Çünkü bu yönde elde edilecek bilgilerin klinik bilgi olarak kullanılabileceği ve hastalığın yerinin tespitinde önemli olduğu açıktır Buradan elde edilecek bilgiler sayesinde gerçek teşhisin konulması ve bireyin yararına işlemlerin ortaya konulması mümkündür Fakat deneysel amaçlı bir çalışma dahi olsa, fonksiyonel görüntüleme ile ilgili herhangi bir işlem insanları endişeye sevk edebilir Bu durumlarda; elde edilen bilgilerin tüm yorumları hipotezlere ve deneyin dayandığı teorinin dizaynına göre yorumlanmakta ve analizler laboratuardan laboratuara göre farklılık göstermektedir Bu yönde elde edilecek bilgiler kesin bilgiler olmadığı için herhangi bir delil gerekçesi olamazlar” Beyin görüntüleme yöntemleri, başlangıçta beyin hastalıkları ve beyin zedelenmelerinin teşhisi amacıyla kullanılsa da, günümüzde eğilim, hafıza ve gizli hafıza, dilin kullanımı, duygu ve karar süreçleri gibi nöral yolları içeren karmaşık beyin süreçlerinin açığa çıkarılması gibi işlemlere yönelmiştir Her ne kadar kişinin zihnini okuyacak veya gerçek düşüncelerini ekrana getirecek araçlar henüz mevcut olmasa da, bireyin kişiliğini, düşünce süreçlerini ve kişiye özgü beyin haritasının (brainfingerprint=beyin parmak izinin) analizine odaklanmış birçok araştırma mevcuttur Bu çalışmalardan elde edilen tüm bulgular deneklerin farkında olmadıkları tercihler ve bilinçaltı ile ilgili şaibeli bilgileri ortaya çıkarmaya yöneliktir (5) Fonksiyonel beyin görüntülemesi bireyin güvenliği ve aydınlatılmış onam gibi klasik etik sorunlara ilave olarak (beyin aktivasyonlarının psikolojik durumlarla ilişkisi ve insan davranışlarının yeni hususiyetleri gibi) farklı birçok yeni etik sorunu gündeme getirmiştir Örneğin, beyin görüntüleme yöntemiyle pazarlama tekniklerinin araştırılmasının ve ürünlerin istenebilirliği veya tercih edilebilirliği ile ilgili pazar araştırmalarının yapılması etik yönden tartışılan hususlardan biridir Bir ürünün tercih edilebilirliğine limbik sistemin verdiği cevabın beyin görüntüleme yöntemiyle ölçülebilmesi, üzerinde araştırma yapılan konulardan sadece biridir Yapılan bir araştırmada “coke” ve “pepsi” içecekleri tattırılan deneklerin hangi markaya ait içecekleri içtiklerini bildiklerinde, beyin aktivitelerinin markaya duyarlılık gösterdiği ortaya konmuştur Bu çalışma bir malın satın alınması konusunda bilinçaltı yönelimiyle ilgili önemli bilgiler vermiştir (5) Beynin fonksiyonel görüntülemesinin potansiyel kullanım alanlarından bir diğeri ise “yalan” söylemeyi tespit edebilmektir Her ne kadar fMRI’ın bu konuda kesin kanıt olarak kullanılması şu anda söz konusu olmasa da, araştırmacılar laboratuar şartlarında bu yöntemle aldatma ve yalanla ilişkili birçok hususu ortaya koymuşlardır (6) Yine beyin görüntüleme yöntemlerinden biri olan ve “Brain Finger printing” olarak da adlandırılan bir yöntemle, suçlunun sadece kendinin bildiği ve suçla ilişkili bilgiler ayırt edilebilmektedir Bu şekilde elde edilen bilgiler mahkemece delil olarak kabul edilebilmekte ve teröristlerin tespiti için bu metot geliştirilme aşamasındadır (5) Fonksiyonel beyin görüntülemesi, genetik bilgiyle ortaya konulabilen kişilik özellikleri ve zaafları gibi akıl hastalıklarına ait özellikleri ve zaafları da ortaya çıkarabilmektedir Kişinin genotipi gibi (genotyping), beyin yapısı da (brainotyping) akıl hastalıklarına yatkınlığı ve suça eğilimi ile ilgili önemli bilgileri açığa çıkarmaktadır Irklara ait bilinçsiz tutumlar beyin aktivasyonlarıyla açık bir şekilde ortaya konabildiği gibi bastırılmış duygular dahil cinsel tercihler ve cinsel çekicilikle ilgili duygular da belirlenebilmektedir Bireyin kişiliğini oluşturan tüm dinamiklerin (iyimserlik, ısrar, azim, empati, risk alma, nevrotik eğilimler vb) sinir sistemiyle olan ilişkisinin fonksiyonel beyin görüntülemesiyle araştırılmasına dair oldukça fazla miktarda literatür bilgisi bulunmaktadır Sonuç olarak davranışsal özelliklerle ilişkili genotipin beyin aktivasyonlarıyla olan sıkı ilişkisinden hareketle “brainotyping” kavramı üzerinde durulmaktadır Halihazırda genotip insan kişiliğini tam bir kesinlikle ortaya koyamadığı gibi, fonksiyonel beyin görüntülemesi de kişiliği tam olarak belirleyememektedir Şu anda sadece kişiliğin kaba bir ölçümü yapılabilse de bu alanda elde edilen önemli bilgiler yakın gelecekte bu konuda büyük gelişmelerin olacağını göstermektedir __________________ Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır