Cevap : Üstün İnsan Mı? Biyolojik Robot Mu?

**Şengül Şirin** · 06-12-2009

Günümüzde sinirbilimler ile ilgili
çalışmalar üç ana başlık altında
toplanmaktadır

Bunlar:
a) Beyin görüntüleme (brainimaging)
ve sinir teşhis (nörodiagnostik) teknikleri
b) Beyin üzerinde etkili maddelerin
araştırılması (psikofarmakoloji)
c) Beyin yapısı, fonksiyonu ve düzeni
ile ilgili araçların geliştirilmesi (beyin
implantları ve brain-machine interfaces
cihazları)

a) Beyin görüntüleme
(brainimaging) ve sinir teşhis
(nörodiagnostik) teknikleri:
Sinir teşhis (nörodiagnostik) ve beyin
görüntüleme (brainimaging)
tekniklerinin yanında, günümüzde
değişik uyaranlara beynin verdiği
tepkileri detaylı bir şekilde izlemeye
olanak tanıyan birçok invazif olmayan
teknik de kullanılmaktadır

Bunlardan en
önemlileri; Position Emission Tomografi
(PET), Single Photon Emission
Computed Tomography (SPECT),
functional Magnetic Resonance Imaging
(fMRI), Electroencephalography’dir
(EEG)

1

Position Emission Tomografi (PET):
Radyoaktif içerikli maddenin vücuda
verilmesinden sonra bu maddenin
beyinde ve vücutta dağılımıyla elde
edilen iki veya üç boyutlu görüntüleme
tekniğidir

Bu yöntemle beyin dokusunda
kan akımı, oksijen ve glikoz
metabolizması veya ilaç konsantrasyonu
gösterilebilmektedir

Bu yöntemle
örneğin, ilaç bağımlılığı
tanımlanabilmekte, ilaçtan etkilenen
beyin bölgesi ve ilaçların beyinde
etkilediği alanlarla ilgili daha detaylı
diğer bilgiler elde edilebilmektedir

2

Single Photon Emission Computed
Tomography (SPECT): Burada
radyoaktif bir maddenin izinin taranması
sonucunda, o maddeyle ilgili aktif beyin
bölgesinin metabolizması iki veya üç
boyutlu olarak görüntülenebilmektedir

PET’de olduğu gibi bu teknikte de
benzer araştırmalar yapılmaktadır

3

Functional Magnetic Resonance
Imaging (fMRI): Manyetik rezonans
ağrısız ve hasta vücuduna zarar
vermeden uygulanan bir görüntüleme
tekniğidir

Özel bir makine ile
organların, kemiklerin ve bazı dokuların
görüntüleri alınır

Bu inceleme
tekniğinde manyetik bir alan içerisinde
incelenmek istenilen bölgeye radyo
dalgaları gönderilir

Radyo dalgalarının
uyardığı hücrelerdeki hidrojen
atomlarının ürettiği enerji sayısal veriye
dönüştürüldükten ve bir bilgisayarca
işlendikten sonra bir görüntüye
dönüştürülür

Beyin çalışmalarında
kullanılan fMRI ile beyin işlevlerine ait
çok detaylı bilgiler elde edilebilmektedir

4

Elektroensefalografi (EEG):
Beyindeki sinir hücreleri tarafından
üretilen elektriksel faaliyetin
kaydedilmesidir

Beyin tomografisi ve
manyetik rezonans görüntülemesi beynin
resmini gösterirken, EEG incelemesi
fonksiyonunu göstermektedir

Beyinde
üretilen dalgaların özellikleri, uyku
uyanıklık durumuna ve yaşa göre
değişmektedir

Beyni etkileyen
hastalıklarda (epilepsi, beynin mikrobik
hastalıkları, damarsal hastalıkları) ortaya
çıkan önemli fonksiyonel değişiklikler,
bu yöntemle saptanabilmektedir

Beyin görüntüleme yöntemlerinin
günümüzde bu kadar yaygın
kullanımının ve anlamlı sonuçlar
vereceği daha önceden tahmin
edilemezdi

CT ve MRI’ın tıbbi
kullanımı henüz 20 yıllık bir geçmişe
sahip olsa da, fMRI ve öteki
nörodiagnostik teknikler hala araştırma
geliştirme safhasındadırlar

Bu tür yeni
tekniklerin olası kullanım alanları ve
yararları, zaman zaman medyada
tartışılsa da, sonuçların güvenilirliğini
etkileyen farklı birçok değişken söz
konusudur

Uygulanacak tekniğin
sonuçları üzerinde nelerin etken olacağı?
Farklı fMRI modeliteleri kullanıldığında
sonuçların değişip değişmeyeceği?
Çalışmanın bir psikiyatrist mi, nörolog
mu yoksa radyolog tarafından mı
yürütüleceği? Çalışmayı kimin
yorumlayacağı? Çalışmada ne kadar
hastanın veya deneğin rol alacağı? Ne tür
bir makinenin (üreticisi, gücü, yapısı)
kullanılacağı? Vaka kontrol
çalışmalarının yapılıp yapılmayacağı?
Eğer kullanılacaksa standartlarının ne
olacağı veya hangi standartların
geliştirileceği? Bunlar, mental fonksiyon
ve durumun belirlenmesine yönelik
araştırılan beyin görüntüleme yollarının
önceden çözmek zorunda oldukları bazı
sorunlardır

En önemlisi de bu
yöntemlerin yaygın olarak kullanımı için
yasal düzenlemelerin alt yapısının
oluşturulmasıdır

06-12-2009	#2
Şengül Şirin	Cevap : Üstün İnsan Mı? Biyolojik Robot Mu? Günümüzde sinirbilimler ile ilgili çalışmalar üç ana başlık altında toplanmaktadır Bunlar: a) Beyin görüntüleme (brainimaging) ve sinir teşhis (nörodiagnostik) teknikleri b) Beyin üzerinde etkili maddelerin araştırılması (psikofarmakoloji) c) Beyin yapısı, fonksiyonu ve düzeni ile ilgili araçların geliştirilmesi (beyin implantları ve brain-machine interfaces cihazları) a) Beyin görüntüleme (brainimaging) ve sinir teşhis (nörodiagnostik) teknikleri: Sinir teşhis (nörodiagnostik) ve beyin görüntüleme (brainimaging) tekniklerinin yanında, günümüzde değişik uyaranlara beynin verdiği tepkileri detaylı bir şekilde izlemeye olanak tanıyan birçok invazif olmayan teknik de kullanılmaktadır Bunlardan en önemlileri; Position Emission Tomografi (PET), Single Photon Emission Computed Tomography (SPECT), functional Magnetic Resonance Imaging (fMRI), Electroencephalography’dir (EEG) 1 Position Emission Tomografi (PET): Radyoaktif içerikli maddenin vücuda verilmesinden sonra bu maddenin beyinde ve vücutta dağılımıyla elde edilen iki veya üç boyutlu görüntüleme tekniğidir Bu yöntemle beyin dokusunda kan akımı, oksijen ve glikoz metabolizması veya ilaç konsantrasyonu gösterilebilmektedir Bu yöntemle örneğin, ilaç bağımlılığı tanımlanabilmekte, ilaçtan etkilenen beyin bölgesi ve ilaçların beyinde etkilediği alanlarla ilgili daha detaylı diğer bilgiler elde edilebilmektedir 2 Single Photon Emission Computed Tomography (SPECT): Burada radyoaktif bir maddenin izinin taranması sonucunda, o maddeyle ilgili aktif beyin bölgesinin metabolizması iki veya üç boyutlu olarak görüntülenebilmektedir PET’de olduğu gibi bu teknikte de benzer araştırmalar yapılmaktadır 3 Functional Magnetic Resonance Imaging (fMRI): Manyetik rezonans ağrısız ve hasta vücuduna zarar vermeden uygulanan bir görüntüleme tekniğidir Özel bir makine ile organların, kemiklerin ve bazı dokuların görüntüleri alınır Bu inceleme tekniğinde manyetik bir alan içerisinde incelenmek istenilen bölgeye radyo dalgaları gönderilir Radyo dalgalarının uyardığı hücrelerdeki hidrojen atomlarının ürettiği enerji sayısal veriye dönüştürüldükten ve bir bilgisayarca işlendikten sonra bir görüntüye dönüştürülür Beyin çalışmalarında kullanılan fMRI ile beyin işlevlerine ait çok detaylı bilgiler elde edilebilmektedir 4 Elektroensefalografi (EEG): Beyindeki sinir hücreleri tarafından üretilen elektriksel faaliyetin kaydedilmesidir Beyin tomografisi ve manyetik rezonans görüntülemesi beynin resmini gösterirken, EEG incelemesi fonksiyonunu göstermektedir Beyinde üretilen dalgaların özellikleri, uyku uyanıklık durumuna ve yaşa göre değişmektedir Beyni etkileyen hastalıklarda (epilepsi, beynin mikrobik hastalıkları, damarsal hastalıkları) ortaya çıkan önemli fonksiyonel değişiklikler, bu yöntemle saptanabilmektedir Beyin görüntüleme yöntemlerinin günümüzde bu kadar yaygın kullanımının ve anlamlı sonuçlar vereceği daha önceden tahmin edilemezdi CT ve MRI’ın tıbbi kullanımı henüz 20 yıllık bir geçmişe sahip olsa da, fMRI ve öteki nörodiagnostik teknikler hala araştırma geliştirme safhasındadırlar Bu tür yeni tekniklerin olası kullanım alanları ve yararları, zaman zaman medyada tartışılsa da, sonuçların güvenilirliğini etkileyen farklı birçok değişken söz konusudur Uygulanacak tekniğin sonuçları üzerinde nelerin etken olacağı? Farklı fMRI modeliteleri kullanıldığında sonuçların değişip değişmeyeceği? Çalışmanın bir psikiyatrist mi, nörolog mu yoksa radyolog tarafından mı yürütüleceği? Çalışmayı kimin yorumlayacağı? Çalışmada ne kadar hastanın veya deneğin rol alacağı? Ne tür bir makinenin (üreticisi, gücü, yapısı) kullanılacağı? Vaka kontrol çalışmalarının yapılıp yapılmayacağı? Eğer kullanılacaksa standartlarının ne olacağı veya hangi standartların geliştirileceği? Bunlar, mental fonksiyon ve durumun belirlenmesine yönelik araştırılan beyin görüntüleme yollarının önceden çözmek zorunda oldukları bazı sorunlardır En önemlisi de bu yöntemlerin yaygın olarak kullanımı için yasal düzenlemelerin alt yapısının oluşturulmasıdır __________________ Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır