Toplumsal Gelişmenin Unsurları

TOPLUMSAL GELİŞMENİN UNSURLARI

1- Ekonomik Büyüme
Bir ülkedeki bir yıl boyunca yapılan ekonomik faaliyetlerden elde edilen gelir miktarının ülkede yaşayan tüm insanların sayısına bölünmesi, kişi başına düşen milli geliri gösterir Milli gelirin artması o toplumdaki ekonomik refahın göstergesidir Ekonomik refah, beraberinde toplumsal refahı getirir Toplum yaşamında refah seviyesinin artması sayesinde girişimciler ellerindeki birikimi yatırıma dönüştürür Böylelikle daha fazla işgücüne ihtiyaç duyulur İşgücüne ihtiyacın artması ücretleri iyileştirir Bununla birlikte üretim artar ve dış ticaret gelişir Böylesi bir tablo ekonominin büyümesi demektir


2- Orta Tabaka Genişlemesi
Sanayileşmiş ülkelerde orta tabakada bulunan insanların sayısı oldukça fazladır Bunun temel nedeni, sanayileşmiş ülkelerin vergi politikasının kişilerin kazançları ölçüsünde değişmesidir Bu şekilde ülke bir yandan zenginleşirken bir yandan da orta tabakadaki insanların sayısını arttırmış olur


3- Toplumsal Bütünleşme
Bir toplumu oluşturan tüm unsurların (gruplar, kurumlar ve sınıflar) arasındaki bütünleşme oranı, o toplumun gelişmişliğini gösteren önemli bir unsurdur Sınıflar arasında ancak uçurum yoksa bir bütünleşme sağlanabilir Bu nedenle gelişmemiş toplumlarda, gelişmiş toplumlarda yaşanan bütünleşmeye rastlanmaz


Toplumsal Çözülme:
Bir toplumda maddi ve manevi kültür elemanlarının birbirleri arasında dengesizlik oluşmasına toplumsal çözülme denir Toplum yaşamını düzenleyen normlar (kurallar), insanlar arasındaki ilişkileri düzenler ve sağlıklı bir toplum yapısının korunmasını sağlar Ancak insanların toplum normlarından sapmalar göstermeye başlaması toplumsal çözülmenin göstergesidir
Toplumsal çözülmenin en önemli nedenleri; iş bölümü yetersizliği, insanların örgütlenmesi önünde engeller olması, toplumun demokratik kurumlarının zayıflaması ve milli birlik bilincinin zayıflaması olarak gösterilebilir


ÖRNEK :

Kaplumbağa çorbası bir Fransız için ziyafetin görkemli girişini oluştururken, bir Türk bunu soğuk bir şaka olarak algılar Domuz pirzolasını zevkle yiyen bir Alman karşısında Türk’ün pek de ağzı sulanmaz, hatta yüzü değişir Kurbağa bacağını iştahla ısıran bir İtalyan’ın karşısında bir Türk şaşkınlıkla karışık tiksinme tepkisi gösterebilir
Bu parçada sözü edilen durumlar, aşağıdakilerden hangisine örnektir?

A) Kültürel çözülme
B) Kültürel değişme
C) Kültürel gelişme
D) Kültürel farklılık
E) Kültürel çatışma

(1995/ÖYS)


Çözüm :
Paragrafta anlatılan durum, insanların beğenilerinin toplumdan topluma farklılık gösterebildiğine dair iyi bir örnektir Toplumların beğenileri, bulunulan coğrafyaya, kültüre ve inançlara göre değişebilmektedir Toplumların genel bir zevk eğilimleri vardır Bu şekilde insanlar kendi bireysel beğenilerini toplumun genel eğilimine göre şekillendirebilmektedir
Bundan dolayı yanıt: D’ dir


ÖRNEK :

Aşağıdakilerden hangisi “toplumsal çözülme” kavramını açıklar?

A) Yerleşik kurallardan farklı, yeni kuralların oluşması
B) Bireylerin birbirlerinin çıkarlarını sınırlamaya çalışması
C) Toplumsal kurallara karşı kayıtsızlığın yaygınlaşması
D) Farklı değerlere sahip bireylerin bir arada yaşaması
E) Geçici olarak eski toplumsal düzene dönülmesi

(1991/ÖYS)

Çözüm :
Toplumlarda, değişik eğilimdeki insanların sağlıklı bir biçimde bir arada olmasını sağlayan bir çok etken vardır İşte toplumsal normlar da bunlardan bir tanesidir Normlar, insanları bir çerçeve içerisinde bir araya getirmekte ve herkesten, belirtilen kurallara uygun davranmasını beklemektedir Kişilerin topluma bağlılıkları, bu kurallara uyumluluklarına bakılarak değerlendirilebilmektedir
Toplumda bir arada yaşamak konusunda sorunlar varsa, bu durum kendisini, insanların bu kuralları dikkate almaması şeklinde kendisini gösterebilir
Bu nedenle cevap: C’ dir


C NÜFUS ve KENTLEŞME

1- Nüfus
Bir ülkede yaşayan bireylerin tümünün oluşturduğu kitleye kısaca nüfus denir Nüfus hareketlerini, yapısını, hacmini ve niteliklerini inceleyen bilime "demografya" denir Bir ülkede nüfus yapısı ile kalkınma arasında doğru orantılı bir ilişki vardır

2- Nüfus ile İlgili Temel Kavramlar

• Nüfus Hacmi: Bir ülkedeki nüfusun sayısal ifadesidir Nüfusu sayısal olarak büyük olan ülkelerde, nüfus hacmi de yüksek olur

• Nüfus Yoğunluğu: Bir ülkede kilometrekareye düşen kişi sayısıdır Toprağa oranla nüfusu az olan ülkelerde nüfus yoğunluğu az olur

• Nüfus Hareketleri: Nüfus hacmindeki değişikliklere denir Modern toplumlarda karşılaşılan en önemli sorunlardan biri de göçtür Modernleşme sürecine giren toplumlarda ekonomik ve kültürel yaşamın dinamikleri şehirlerde yoğunlaştığı için köyden kentlere büyük göçler yaşanmıştır ve hala yaşanmaktadır
Az gelişmiş ülkelerdeki kentleşme, nüfus hareketlerine bağlı olarak gelişirken, gelişmiş toplumlarda ekonomik gelişmeye bağlı olarak gerçekleşir

Köyden Kente Göçün Nedenleri
• Tarıma teknolojinin girmesi
• Sağlık hizmetlerindeki iyileşme ve nüfus artışı
• İşsizlik
• Kentlerin ekonomik ve kültürel olarak çekiciliği

Köyden Kente Göçün Sonuçları
• Gecekondulaşma ve çarpık kentleşme söz konusudur
• Çekirdek aile sayısı artmıştır
• Sağlık, eğitim, alt yapı sorunları ortaya çıkmıştır
• Ekonomi ve sanayi canlanmış, ulusal gelirler artmıştır


ÖRNEK :

Japonya önceleri, klan topluluklarından oluşan bir devletti Kore ve Çin, kültür ve uygarlık bakımından Japonya’dan çok daha ilerideydi Japonya’da rağbet gören Çinli ve Koreli ustalar, uygarlığı bu ülkeye taşıdılar İpek böcekçiliği, silah ve metal yapımı ile ilgili bilgilerin yanı sıra Çin yazısı, Budizm ve Konfüçyüs felsefesi de bu yolla Japonya’ya girdi İşte bunlar, Japon toplumunun geleceğini etkiledi
Bu parçada, bir toplumun gelişmesinde rol oynayan öğelerden hangisi üzerinde durulmuştur?

A) Dış dünyaya ve yeniliklere açık olma
B) Kalkınmada teknik gelişmeye önem verme
C) Toplumun beklentilerini karşılama
D) Toplumu dengede tutacak bir kültüre sahip olma
E) Bireyler arasında dayanışma sağlama

(1997/ÖYS)

Çözüm :
Toplumsal yaşamın çeşitli biçimleri vardır Bu biçimler, toplumun kurulduğu coğrafyanın özelliklerinden, toplumu oluşturan insanların örgütleniş biçimlerinden, inançlarından, kültürlerinden… etkilenir Klan topluluklarından oluşan bir devlet yapısının önemli bir özelliği, devletin sülaleler arasında dengeli bir işleyiş tutturmaya çalışmasıdır Ancak yine de her sülale, kendisine özgü bir yaşam tarzına sahip olabilmektedir
Paragrafta anlatılan durum, Japonya ile Kore ve Çin arasında bir karşılaştırma yapmaktadır Buna göre ilk olarak teknoloji ve uygarlık bakımından daha ilkel olarak gözüken Japonya, Koreli ve Çinli ustaların Japonya’da çalışmasına izin vererek, aslında yeniliğe ve dış dünyaya kucak açmıştır Bu ise Japonya’yı diğer Ülkerlerin düzeyine taşımıştır
Buna göre yanıt: A’ dır

__________________