Akdeniz << Mare Nostrum >>

■ Asya, Afrika ve Avrupa'nın kavşağında, önemli bir ulaşım yolu olan Akdeniz, binlerce yıldan beri, birçok uygarlığın mal ve kültür alışverişinde başrol oynamıştır Bundan başka Akdeniz, sahne olduğu bütün siyasal çatışmalara rağmen, bir güneş ve tatil simgesidir, her yıl milyonlarca turist çeker

Akdeniz'in yüzölçümü, ^Karadeniz ve *Marmara ile birlikte 2 966 000 km2'dir (Karadeniz hariç 2 510 000 km2) En derin yeri, Yunanistan'da Matapan Burnu'nun güneyinde 5 121 m'yi bulur Ortalama olarak yüzde 40'ı 2 000 m'den derindir Anadolu açıklarında da Akdeniz'in derin yerleri vardır: Teke Yarımadası açıklarındaki bir çukurun derinliği 4 353 m'yi bulur


Akdeniz iklimi

Akdeniz çevresindeki ülkelerin özgün bir iklimi vardır Kışlar ılık, yazlar sıcak ve kurak geçer: Akdeniz iklimi Yılın üç-beş ayında, şiddetli sağanaklar dışında, hemen hiç yağmur yağmaz Ayrıca, doğrudan doğruya Akdeniz'e dökülen ırmaklar buharlaşma ile meydana gelen su kaybını karşılayamaz Su kaybı Cebelitarık Boğazı yolu ile Atlas Okyanusu'ndan ve Boğazlar yolu ile Karadeniz'den gelen sularla karşılanır Buharlaşma yoğun olduğu için Akdeniz'de tuzluluk derecesi yüksektir (binde 39); Akdeniz'in bir başka özelliği de gelgitlerin çok hafif oluşudur

İklimin kuraklığı, Akdeniz ülkelerinin bitki dünyasını derinden etkiler Ancak kuraklığa iyi uyabilen türler yetişir: yeşil meşe, mantar meşesi, kekik, biberiye en yaygın bitkilerdir Bunlar seyrek meşelikler ve makiler meydana getirir ve bu bölge halkının geleneksel olarak yetiştirdiği koyun ve keçi sürülerinin yiyeceğini sağlar Ama kuraklık, yangınlara da elverişli ortam hazırlar: her yıl, binlerce hektarlık orman, yanarak yok olur


Güneş beldeleri

İklim, tarıma pek elverişli değilse de, Akdeniz ülkeleri için, günümüzde gene de bir zenginlik kaynağıdır Çünkü turizmin gelişmesinde önemli rol oynar Her yıl yaz gelince, Kuzey Avrupa'dan kalkan milyonlarca insan güneşe ve denize akın eder Ama bu akın büsbütün zararsız da sayılamaz: bir çırpıda yapılmış zevksiz yapılar, bazı yerleşme bölgelerinin görünümünü ve manzara güzelliğini bozmuştur Ayrıca sanayinin ve kentlerin gelişmesi etkileri şimdiden duyulmağa başlayan bir çevre kirlenmesine yol açmıştır


Bir Buluşma Yeri
Deniz yolculuğuna pek elverişli olmamakla birlikte (düzensiz rüzgârlar ve akıntılar, sayısız gizli kayalıklar), Akdeniz öteden beri çok işlek bir ulaşım yoludur; dağlarla, çöllerle veya din, kültür ve siyasal rejim farklarıyla birbirinden ayrı kalmış bölgeleri birbirine bağlamış, böylece sürekli bir buluşma ve çatışma yeri olagelmiştir
Dünyadaki denizler arasında insanlığa en uygun ve en yakın deniz Akdeniz'dir Çevresinde yüksek uygarlıkların doğmasında önemli rol oynayan Akdeniz, XIX yüzyıla kadar büyük deniz savaşlarına da sahne olmuştur, llkçağ'da Fenikeliler, Kartacahlar, Romalılar; Ortaçağ'da Çenevizliler ve Venedikliler; Yeniçağ'da Venedikliler ve Osmanlılar üstün donanmalarıyla Akdeniz'e egemen oldular XVI ve XVII yüzyıllarda Akdeniz bir Türk gölü durumundaydı XVIII yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu gerilemeğe başlayınca Akdeniz'de İngilizler üstünlük kurdu Cebelitarık, Malta ve Süveyş Kanalı gibi kilit noktalar İngilizlerin eline geçti Zamanımızda ise Amerikan ve Sovyet donanmaları Akdeniz'de rekabet halindedir


Bir ticaret kavşağı

Ekonomik bakımdan Akdeniz, tarihte birkaç defa Önemini yitirdi Îlkçağ'da, Akdeniz doğunun lüks maddeleriyle batının hammaddeleri arasında önemli alışveriş alanıydı Buna benzer bir alışveriş düzeni de Ortaçağ'da gerçekleşmiş, Venedik, baharat ticaretine egemen olarak üstünlük kazanmıştı Ama Portekizlilerin aç&ğı Kap yolu, Akdeniz'de gerilemeğe sebep oldu ve bu durum ancak 1869'da, Süveyş Kanalı'nın açılmasıyla düzeldi O zaman Akdeniz, Hindistan ve Uzakdoğu yolunun can damarı haline geldi 1967 yılında kanalın kapatılması, ikinci bir defa Akdeniz'in gözden düşmesine sebep oldu Bu durum ancak 1975'te, kanalın yeniden açılmasıyla son buldu

Bu iniş çıkışlara rağmen, Akdeniz'in gerek ticaret alanında (Arap ülkelerinden petrol ithali), gerek sanayi alanında oynadığı rol, öneminden bir şey kaybetmiş değildir Gerçekten de, İkinci *Dünya Savaşı sona erdiğinden beri, Akdeniz kıyılarında gittikçe artan sayıda sanayi tesisleri kurulmaktadır: petrol rafinerileri, gemi şantiyeleri, çelik fabrikaları vb


Kaynak: BilgeNesilcom | Meydan Larouse Gençlik Ansiklopedisi s48-53