Cevap : Elektrik 1

XI ÜRETEÇLER

• PİLLER

Günümüzde, insan hayatında pillerin çok önemi vardır Kullandığımız aletlerin büyük bir kısmı piller ile çalışmaktadır El feneri, radyo, kasetçalar, hesap makinesi, saat, fotoğraf makinesi gibi âletlerin çalışmasında piller kullanılır
Silindir şeklinde bir yapıya sahip olan 1,5 voltluk kuru pillerin üst kısmının ortasında bulunan pirinçten yapılmış başlık, (+) kutuptur Pilin bütün dış yüzeyini kaplayan çinko kap ise (-) kutuptur Pilin yan yüzleri yalıtkan bir cisimle kaplanır Sadece alt kısmında çinko levha açık bırakılır Burası negatif kutup olur





Yassı piller ise değişik voltajlarda yapılmıştır Bunların üst yüzeyinde küçük halka şeklindeki kısım (+) kutup, büyük halka şeklindeki kısım ise (-) kutuptur
Piller, kullanılacakları yerlere uygun olarak değişik büyüklükte ve şekillerde yapılırlar Meselâ, kol saatlerinde çok küçük piller kullanılır



Bir düzen içinde bağlanmış birden fazla pile batarya denir
Piller, kimyasal enerjiyi elektrik enerjisine dönüştüren elemanlar olduğu için değişik türleri yapılabilmektedir Bunlardan biri de volta pilidir
Volta pilinde kullanılan sülfürik asit çözeltisinde, hidrojen (H+) ve sülfat (SO4}-2 iyonları bulunur İyon, (+) veya (-) yüklü atom veya atom gruplarına denir Çözeltideki hidrojen iyonları bakır elektrot üzerinde, sülfat iyonları ise çinko elektrot üzerinde toplanırlar



Böylece bakırın (+) yükle ve çinkonun (-) yükle yüklenmesine sebep olurlar Böylece pillerdeki (-) ve (+) kutuplar meydana gelir Çinko üzerindeki bu (-) yükler, iletken ve ampul üzerinden geçerek (+) yüklü bakır elektrota doğru akarlar Elektronların bu akışı sırasında ampul yanar
Volta pili çok çabuk biter Kullanışlı olmadığı için en çok kuru piller kullanılır

B AKÜMÜLATÖRLER

Uzun süre elektrik akımı elde etmek için pil yerine akümülatör (akü) denilen cihazlar kullanılır
• Akümülatörler doldurulurken elektrik enerjisini yasal enerjiye çevirirler Buna akümülatörün şarjı denir

• Boşalırken ise kimyasal enerjiyi tekrar elektrik enerjisine çevirir Buna da, akümülatörün deşarjı denir
Akümülatörler sülfürik asit içine yerleştirilen kurşun plakalardan oluşur ve boşaldıklarında tekrar doldurulabilirler Benzer işleve sahip olan piller ise boşaldıktan sonra bir daha doldurulamazlar

Boşaldığı zaman doldurulabilen piller de vardır Ancak bunların yapısı akümülatörlerden farklıdır

Akümülatörün kullanımında dikkat edilecek bazı hususlar:

1 Tamamen boşalıncaya kadar kullanılmamalıdır
2 Kısa devre edilmemelidir
3 Doldurulma sırasında akım, belli bir değerin üzerine çıkarılmamalıdır
4 Kutup başlarının paslanması önlenmelidir
5 Temiz tutulmalıdır
• Akümülatörlerin en önemli kullanım yerleri; otomobil, uçak, denizaltı, tren, laboratuar ve telefon santralleri gibi yerlerdir

C ALTERNATİF AKIM ve DOĞRU AKIM JENERATÖRLERİ



Herhangi bir basit elektrik devresine akım, pil akümülatörden sağlanır Pil veya akümülatörün verdiği akım tek yönlüdür Bu tür akıma doğru akım denir Şekilde de görüldüğü gibi bir mıknatısın kutupları arasında oluşan manyetik alan içindeki iletken (bobin) döndürülecek olursa yönü ve şiddeti değişen bir akım elde edilir Buna alternatif akım denir Alternatif akım bir indüksiyon akımıdır Alternatif akım elde edilen bu cihaza alternatif akım jeneratörü denir
Doğru akımın (tek yönlü) elde edildiği jeneratöre doğru akım jeneratörü denir

H ELEKTRİK ENERJİSİNİN TAŞINMASI ve KULLANILMASI

Evlerimizde kullandığımız elektrik enerjisinin potansiyel farkı (voltaj) 220 V tur Bu enerjinin üretildiği santraller ile tüketim merkezleri arasındaki uzaklık oldukça fazladır Elektrik enerjisinin taşınması sırasında enerji kayıpllarının en aza düşürülebilmesi için voltaj yükseltilir Transformatörlerle yükseltilen bu voltajın değeri 380000 volt olur Yüksek voltajdaki elektrik enerjisinin akımı çok küçük olacağı için taşıma hatlarındaki iletkenlerde ısı enerjisi kaybıda en aza indirilmiş olur Elektrik enerjisi tüketim merkezlerine taşındıktan sonra transformatörlerle kademeli olarak 220 V a düşürülerek evlerimizde kullanılır

Günlük Hayatta Kullandığımız Bazı Elektrik Cihazları:
Ampul : Elektrik enerjisini ışık enerjisine dönüştüren cihaza elektrik ampulü denir
Akım geçen flaman ısınarak akkor hale geçerek ışık yayar
Isıtıcılar: Elektrik enerjisini ısı enerjisine dönüştüren cihaza denir Elektrik sobası, su ısıtıcısı ve ütü bu tip cihazlardandır

Sigorta : Elektrik tesislerinde, kaza veya yanlış kullanım sonucu aşırı akım çekilmesi halinde, yangın çıkmasını ve can güvenliğinin tehlikeye girmesini önler
Zil : Bir elektro mıknatıs ile kontrol edilen tokmak düzenli olarak çana vurdurularak elektrik enerjisi ses (hareket) enerjisine dönüştürülür
Eektrik Motoru : Elektrik enerjisini mekanik enerjiye dönüştüren cihazlara denir Manyetik alan içindeki bobine (rotor) akım verilerek manyetik kuvvetin etkisiyle rotorun ve milin dönmesi sağlanır
Mikrofon : Sesi elektrik enerjisine dönüştüren cihaza denir
Hoparlör: Elekrik enerjisini sese dönüştüren cihaza denir
Transistor : Transistörler akım uygulandığında, içinde meydana gelen elektrik alanı, serbest elektronlara sadece bir yönde hareket sağlar Transistörler elektrik akımını tek yönde geçiren elemanlar olduğu için alternatif akımı doğru akıma dönüştürmede kullanılabilir
Elektrik devrelerinde istenildiği zaman elektik akım şiddetini yükselten transistorlar de kullanılabilir

Amplifikatör : Şiddeti zayıf olan elektrik enerjilerini karakterini değiştirmeden yükselten elektronik cihazlara denir Amplifikatörlerin kendisine verilen akımın şiddetini artırması, sesin elektriksel yöntemlerle yükseltilmesini sağlar
Radyo : Bir vericiden gönderilen elektromanyetik dalgalar anten ile alınarak elektrik enerjisi olarak radyoya verilir
Radyoda kuvvetlendirilen bu enerji ses enerjisine dönüştürülür
Telsizler ve cep telefonları da aynı prensiple çalışırlar
Televizyon : Verici antenden yayınlanan ses ve görüntünün özelliğini taşıyan elektromanyetik dalgalar televizyon antenleriyle alınarak kuvvetlendirilip ses ve görüntüye dönüştürülür
Telefon : Bir telefon ahizesinde hem hoparlör, hem de mikrofon bulunur Mikrofon, konuşmalarımızı alarak karşı tarafa iletilmesini sağlar Hoparlör ise karşı taraftan gelen konuşmaları duymamızı sağlar

__________________