Cevap : Elektrik 1

IX ELEKTRİK AKIMININ ISI ETKİSİ

Bir telden elektrik akımı geçince bu akım telin ısınmasına sebep olur Elektrik akımını oluşturan elektronlar bir telden geçerken, elektronların hareketi telin atomları tarafından zorlaştırılır Bu atomların elektronların hareketini engellemesinden dolayı, elektronların hareket enerjisinin bir kısmı ısı enerjisine dönüşür

Bir devreden geçen elektrik akımının şiddeti arttıkça etkileri o kadar artar Şekillerde görüldüğü gibi seri bağlı özdeş iki pilin gerilimi, bir pilin geriliminin iki katı olur iki pil kullanıldığında devreden geçen elektrik akımı da iki katına çıkar Böylece iki pil kullanıldığında tel daha çabuk ısınarak mumun daha kısa sürede erimesi sağlanır

Çeşitli sigorta tiplerinin şeması ve işlevleri : Elektrik devrelerinde, aşırı akımları önleyerek, elektrik devrelerini hasarlardan koruyan devre elemanlarına sigorta denir Sigortalar çok geniş alanlarda kullanılır Sigortalar evlerde, iş yerlerinde ve elektrik santralleri gibi endüstri kuruluşlarında, kullanılacakları yerlerin özelliklerine uygun olarak yapılır
Sigortalar, metal çifti sigortalar, manyetik sigortalar ve eriyen telli sigortalar olmak üzere üç gruba ayrılır
1 Metal çiftli sigortalar
Şekildeki devre akımı sigortadan geçerken metaller ısınmaya başlar Sigortadaki iki metalin türü farklı olduğu için biri diğerinden fazla genleşir Böylece metal çifti aşağı doğru bükülür ve X noktasından ayrılır Böylece devre açılır ve akım kesilir
2 Manyetik sigortalar
Devreden aşırı akım geçmeye başlayınca sigortadaki makaranın içerisindeki demir çekirdek mıknatıslanarak karşısındaki metali çeker Böylece X noktasından devre açılarak akım kesilmiş olur
3 Eriyen telli sigortalar
Bu tip sigortalardan kofra tipi sigortalar yaygın olarak kullanılır Porselenden yapılmış gövde üzerinde, gövde kapağı, buşon ve buşon kapağı gibi kısımlar bulunur
A ve B uçları sigortanın devreye bağlanmasını sağlarken C kısmına da gövde kapağı takılır Gövde kapağı kazaları önlemek için yapılmıştır
Bu tip sigortalarda, eriyen telli buşon kullanılır Devreden geçen aşırı akım, buşonun içindeki telden geçerek telin eriyerek kopmasını sağlar Böylece devre açılarak akım kesilmiş olur Bu durumda buşon atılır ve yenisi takılarak devre çalışabilir bir duruma getirilir


X ELEKTRİK AKIMININ KİMYASAL ETKİSİ
A ELEKTROLİZ

İletken bir sıvının elektrik akımı ile kendini oluşturan elementlere ayrılmasına elektroliz denir
Sıvılarda elektrik akımı iyonlar ile sağlanır Saf suyun içinde (+) ve (-) yüklü iyonlar yeteri kadar bulunmadığından elektrik akımını iletmez
Ancak saf su içine (+} ve (-) iyonlarına ayrışabilen maddeler konularak elektrik akımı iletilebilir Bu maddeler asit, baz ve tuz olabilir
Saf su içine tuz atıldığında iyonlar oluşacağından elektrik akımı iletilir
Evlerimizde kullandığımız sular, içinde değişik kimyasal maddeler taşıdığı için elektrik akımını iletir Bu nedenle ıslak ellerimizle elektrikli aletlerin fişlerini takmamalıyız
Elektrik akımını ileten bu tür sıvılara elektrolit denir Pilin (+) ucuna bağlanan elektrota anot, pilin (-) ucuna bağlanan elektrota katot denir

Suyun Elektrolizi:
Elektroliz kabının içindeki suya birkaç damla sülfürik asit damlattığımızda elde ettiğimiz çözelti elektrik akımını iletir
Pillerin (-) kutuplarının bağlı olduğu tüpte hidrojen, pillerin (+) kutuplarının bağlı olduğu tüpte ise oksijen gazı toplanır Böylece suyun elektrolizi ile hidrojen ve oksijen gazı elde edilir
Bilindiği gibi suyun yapısında hidrojen ve oksijen atomları (H2O) bulunur

• METALLERİN KAPLANMASI

• Elektroliz ile cisimler, istenilen metal ile kaplanabilirler
• Kaplamacılıkta elektrolit olarak kaplama maddesinin çözeltisinin kullanılması gerekir

Örneğin, kaşık bakır ile kaplanacak ise kaşık katoda, bakır anoda yerleştirilmeli ve elektrolit olarak bakır bileşiği olan bakır klorürün sudaki çözeltisi kullanılır Bu durumda devreye akım verildiğinde kaşığın üzeri bakır ile kaplanır
Cl- iyonları (+) elektroda elektronlarını bırakırlar ve serbest hale geçerler Eriyik içindeki (Cu++) ve (Cl-) iyonları bitince, kaplama işi durur Bunu önlemek için (+) elektrot olarak, kaplayacak metal asılır ve kaplama sırasında harcanan atomlar (+) elektrottan alınmış olur Cl- iyonları açığa çıkmak yerine bakır ile etkileşerek bakır klorür oluşturur Böylece kaplama işleminin yeterince sürmesi sağlanır Bakır elektrot bitince yerine yenisi asılır
• Kaplama için tüm metaller kullanılabilir
Nikel, krom gibi metaller paslanmayı önlemede; altın, gümüş gibi metallerde süs ve ziynet eşyalarının kaplanmasında kullanılır
• Metal kaplama işlemi hem iletken yüzeylere (metallere) hem de yalıtkan yüzeylere (plastik, tahta, deri) uygulanabilir
Fakat yalıtkan yüzeylerin önce iletken duruma getirilmesi gerekir

__________________