Şengül Şirin
|
Canlıların Çeşitliliği Ve Sınıflandırılması
CANLILARIN ÇEŞİTLİLİĞİ VE SINIFLANDIRILMASI
Doğadaki canlıların özelliklerine,yaşayışlarına ve akrabalık derecelerine ğöre gruplandırılmasına sınıflandırma denir Sınıflandırmanın amacı;canlıları belirli bir sisteme oturtmak ve doğayı daha kolay öğrenilebilir hale getirmektir
Bu şekilde canlıların dış ğörünüşlerine ve yaşadığı yere bakılarak yapılan sınıflandırmaya yapay(ampirik) sınıflandırma denirBilimsel değildir
Tabi sınıflandırma(filogenetik) canlıların yapısal benzerliğine,akrabalık derecesine ve evrim basamaklarına ğöre yapılır
Homolog organlar:Kökenleri aynı görevleri farklı olan organlardırİnsanın kolu ,balinanın yüzgeci vbEğer iki canlı arasında homolog yapılar çok ise bu iki canlı yakın akraba olabilirAnalog yapılar çok ise bu iki canlı birbirine uzak akrabalardır
Analog organlar:Kökenleri farklı,görevleri aynı olan organlardırSinegin kanadı ile yarasanın kanadı gibi
Sınıflandırmada temel birim türdürTÜR:Ortak bir atadan gelen,yapı ve görev bakımından benzer özelliklere sahip,doğada yalnız kendi aralarında serbestçe üreyebilen ve verimli(kısır olmayan) yavrular oluşturan bireyler toplulugudur
Aİkili adlandırma:Birinci kelime türün bağlı olduğu cins adıdır ve büyük harfle başlar,ikinci kelime ise tanımlayıcı ad olarak kullanılır ve küçük harfle başlarHer ikisi birden tür adı olarak gecer
BSınıflandırmanın birimleri:
Alemden türe inildikçe canlılarda ortak özellik artar,birey sayısı ve farklı özellikler azalırTürden aleme doğru gidildikçe ise ortak özelliği azalır,birey sayısı ve farklı özellikler artar
Sınıflandırmada dikkat edilen hususlar= Hücre tipi sayısı ve organeller, morfolojik yapılar,üreme ve beslenme şekli,simetri şekilleri,embriyo tabakalarının sayıları,vüçüt boşlugu tipleri,vücut bölmelerinin segmentli oluşu,bulundukları ortam ve organizasyon düzeyindeki farklılıklardır
CANLILAR ALEMİ
Canlılar hücre yapılarına göre ikiye ayrılır
1-)Prokaryotikler :Çekirdek zarı ve zarlı organelleri olmayan hücresel yapıya sahiptirlerBu canlılar Monera alemi olarak adlandırılır
2-)Ökaryotikler : Zarlı organel ve çekirdeğe sahip olan canlılardır
PROKARYOTLAR
A-)Mavi-yeşil algler:
Çekirdek ve kloroplast gibi organelleri yoktur Klorofil pigmenti stoplazmaya dağılmıştırBu yüzden yeşildirler Sitoplazmaların da fikosiyanin renk maddesi olduğundan dolayı bazıları mavi renktedirHücre duvarları(çeperleri) selüloz içeriklidirMantarlar ile birlikte likenleri oluştururlar
B-)Bakteriler
ÖKARYOTİKLER
A-)Protista Alemi: Tek hücrelidirler,çekirdek yapıları ökaryotdurZarla çevrili organelleri vardırBitki ve hayvan özelliği gösterirlerÖr:Öglena kloroplast taşır bitki özelliği gösterir,hareket ederekde hayvan özelliği gösterir
a-)Kamçılılar b-)Amipler c-)Silliler d-)Sporlular
[IMG]file:///C:/DOCUME%7E1/mrvmrt/LOCALS%7E1/Temp/msohtml1/01/clip_image001gif[/IMG]e-)Cıvık mantarlar Stoplazmaları çok çekirdege sahiptir
Koloni meydana getirirlerGlikojen depo ederler
Hücreleri amipsi şekilde ve çepersizdirler
B-)Fungi Alemi(Gerçek mantarlar):Tamamı hetetrofdurÇogunlukla çok hücrelidirlerÖkaryotik canlılardırHücre duvarı vardırBu duvar selolüz ve kitinden oluşturulurNişasta depo etmezlerBunun yerine yağ ve glikojen depo ederlerSaprofit ve prazit olarak beslenenleri vardıriletim demetleri yokturÖr:ağaç mantarı,maya mantarı,Şapkalı mantar
C-)Bitkiler Alemi:
Kapalı Tohumlu
a-)Tek çenekli (monokotiledon) bitkiler:
-Tohum içerisinde embriyoda bir çenek (kotiledon)bulunan bitkilerdir
-Çoğu tek yıllık otsu bitkilerdirYaprak parelel damarlıdır
-Gövdede kambiyum yokturKapalı iletim demetine sahiptir
-Ksilem ve floem gövdede dagınık dizilmiştirÖr:Mısır,buğday,palmiye
(Çenek;tohumda yer alan bitki embriyosundaki yaprak taslaklarıdır)
b-)Çift çenekli bitkiler(Dikotiledon )
-Tohum içerisinde iki çenek vardır
-Çogu çok yıllık(odunsu)bitkilerdirYaprakları ağsı damarlıdır
-Gövdede kambiyum vardırAçık iletim demetine sahiptirDemetler düzenli dizilmiştirÖr:fasulye,elma ayçiçeği,kiraz,nohut,domates
Tohumsuz (Çiçeksiz) Bitkiler:
Tohumsuzlarda kök,yaprak,ğövde tam olarak gelişmemiştirÇicek ve tohum oluşturamazlarÜremeleri sporla veya metagenez(döl almaşı) ile olur
Damarsız Bitkiler:İletim demeti olmayan bitkilerdirKökleri yokturÖr:Su yosunu , kara yosunu ,likenlerdir
Damarlı bitkiler: İletim demetleri vardırÖr:Eğrelti otları,At kuyrukları,Kibrit otları
Açıklama:Kısa gün bitkisi ; Kısa ışık periyotların da çiçeklenen bitkilerdir (Tütün,pıtrak,soya fasulyesi)Uzun gün bitkisi; Uzun ışık periyotlarında çiçeklenen bitkilerdir(Bamya , ıspanak)Nötr bitki; Bu tip bitkilerin çiçeklenmeleri fotoperiyot uzunluklarına duyarlı bir bağlılık göstermezler(Mısır domates,kırmızı biber)
D-)Hayvanlar Alemi:
Omurgasızların özellikleri Omurgalıların özellikleri 1-Sinir şeridi karındadır 1-Sinir şeridi sırtdadır 2-Açık kan dolaşımı var(Halkalı Solucanlar hariç) 2-Kapalı kan dolaşımı var 3-Embriyoda Notokord yok 3-Embriyoda Notokord var(Notokord daha sonra omurgayı oluşturur) 4-Genellikle dış iskelet var 4-İç iskelet var 5-Bilateral ve radyal simetri var 5-Bilateral simetri var 6-Embriyoda solungaç yarığı yok 6-Embriyoda solungaç yarığı var
Radyal simetri:Merkezden gecen düzlemler vücudu iki eşit parçaya bölerÖrnek:Sölenterlerde ve derisidikenlilerde görülür
Bilateral simetri : Ortadan ve boydan boya gecen düzlem vücudu iki eşit parçaya bölerÖrnekİnsanda görülür
Not:Vücut sıçaklıgı çevre sıçaklıgına göre değişen canlılara Soguk kanlı canlılar denir(Degişken ısılı)Omurgasızlar,balıklar,kurbagalar ve sürüngenler soğuk kanlıdır
Vücud sıcaklıgı çevre sıcaklıgına göre değişmeyen canlılara Sıçak kanlı canlılar denirKuşlar ve memeliler sıcak kanlıdır(Sabit ısılı)
Balıklar İki yaşamlılar Sürüngenler Kuşlar Memeliler Kalp odacık sayısı 2 3 3-4 arası (yarım perdeli)
4 4 Vücut ısısı değişken değişken değişken sabit sabit Solunum organı Solungaç Suda Karada Akciğer Akciğer Akciğer Solungaç Deri Akciğer Ağız Döllenme Dış (genelde) İç İç İç Gelişme Dış (genelde) Dış Dış Dış Azotlu boşaltım ürünü Amonyak (NH3) Suda Karada Ürik asit Ürik asit Ürik asit NH3 Üre Olgun alyuvar çekirdekli çekirdekli çekirdekli çekirdekli çekirdeksiz Deride Pul bulunur Pul bulunmaz Pul ve plaka bulunur Tüy ve pul var Kıllar bulunur
OMURGASIZ HAYVANLAR
1Süngerler:
Hayvanların en basit yapılı olanlarıdırGercek olarak doku,organ ve sistemleri yokturFakat hücreleri arasında iş bölümü vardırEşeysiz ve eşeyli üreme görülür
2Sölenterler:
Vücutlarında tek açıklık bulunurBu açıklık hem ağız hemde anüs görevi yaparİlk defa sinir ağı şeklinde sinir sistemi gelişmiştirSüngerler gibi sadece iki embriyo tabakasından oluşurlar(Ektoderm-Endoderm)Eşeysiz veya eşeyli olarak ürerlerÖr:Deniz anası ,mercan,hidra
3Yassı solucanlar:
Vücutlarında tek acıklık bulunurSindirim sistemleri tam olarak gelişmemiştirÇoğu parazit olarak yaşarBu canlılarda ilk kez baş gangliyonu gelişmiştirÖr:Planarya,tenya,karaçiger kelebeği
4Yuvarlak solucanlar:
Sindirim sistemlerinde ağız ve anüs olmak üzere iki ayrı açıklıkları vardırBir kısmı sularda ve topraklarda serbest olarak yaşarlarBir kısmı ise hayvanlarda ve bitkilerde parazit olarak yaşarlarÖr:Bağırsak solucanı,kanlı kurt,ascaris
5Halkalı solucanlar:
Kapalı dolaşım sistemine sahiptirlerSindirim kanalı özel bölmelere ayrılmıştırDeri solunumu yaparlar(Alınan O2 deriden kılcallara geçer)Rejenarasyon yetenekleri fazladırBölünerek çoğalabilirlerÖr:Toprak solucanı,sülük
6Yumuşakçalar:Bir kısmında açık,bir kısmında ise kapalı kan dolaşımı görülürVücut yüzeyi,solungaç veya akciğer solunumu yaparlarKarın bölgesinde kaslı ayakları bulunur,ayaklar hareketi sağlarBazılarında kabuk bulunur(Ör:Midye ,istiridye) Ör:Ahtapot, salyangoz, midye ,istiridye, mürekkep balığı,sümüklü böcek
7Eklembacaklılar:
Protein,yağ ve CACO3′ten oluşan dış iskeletleri vardırZaman zaman iskeletlerini değiştirirlerAçık kan dolaşımına sahiptirler Mlpighi tüpleri ile boşaltım yaparlarEşeyli olarak ürerlercanlılar içerisinde en fazla türe sahip grupturDört grupta incelenirler:
a)Kabuklular:Tatlı sularda ve denizlerde yaşarlarSolungaç solunumu yaparlarör: Yengeç, karides, istakoz,dafnia(su piresi)
b)Aracnidler: Ör:Örümcek,akrep,kene
c)Çok ayaklılar: Ör: Çıyan ve kırk ayak
d)Böçekler: Ör:Üç çift bacağa,iki çift kanada sahiptirlerAçık dolaşım sistemine sahiptirlerTrake solunumu yaparlarMalpighi tüpleri ile boşaltım yaparlarBoşaltım ürünü olarak ürik asit ataralarEşeyli olarak ürerlerBaşkalaşım (metamorfoz) görülürÖr:Karınca,arı,çekirge,bit,pire,kel ebek,sinek
[IMG]file:///C:/DOCUME%7E1/mrvmrt/LOCALS%7E1/Temp/msohtml1/01/clip_image003gif[/IMG][IMG]file:///C:/DOCUME%7E1/mrvmrt/LOCALS%7E1/Temp/msohtml1/01/clip_image006gif[/IMG][IMG]file:///C:/DOCUME%7E1/mrvmrt/LOCALS%7E1/Temp/msohtml1/01/clip_image003gif[/IMG]Döllenmiş yumurta Larva Pupa(Evçik) Ergin birey
8Derisi dikenliler:
Tamamı denizlerde yaşarDeri veya solungaç solunumu yaparlarBu canlılarda,su-damar(kanal) sistemi bulunurBu kanallar tüp ayaklara kadar uzanırTüp ayaklar hareket ve besin alınmasında etkilidirÖr:Deniz kestanesideniz yıldızı,deniz hıyarı,deniz lalesi
OMURGALI HAYVANLAR
Balıklar: Kurbağalar:
-Kalpleri iki ğözlüdür -Başkalaşım gacirirler
-Soguk kanlı hayvanlardır -Kalpleri üç odacıklıdır
-Boşaltım artıkları Amonyaktır (Larvada 2 odacık var)
-Dış döllenme ile çoğalırlar -Soğuk kanlı canlılardır
-Alyuvarları oval ve çekirdeklidir -Dış döllenme ile çoğalma olur
-Derileri pulla kaplı -Alyuvarları oval ve çekirdeklidir
-Kıkırdaklı balıklarda iç döllenme ğörülür -Derilerinde mukus salgılayan
-Amnion örtüleri myoktur bezler bulunur
-Vücutlarında karışık kan dolaşır -Pul(deride) bulunur
Sürüngenler: Kuşlar:
-Kalpleri üç gözlüdür - Kalpleri dört gözlüdür
(Timsahlarda 4 gözlüdür) -Alyuvarları oval ve
-Alyuvarları oval ve çekirdeklidir Çekirdeklidir
-Vüçüt Sıçaklığı değişkendir -Vücut ısıları sabitdir
-Soğuk kanlı canlılardır -Derileri tüylerle kaplı
-Akçiğer ile solunumu yaparlar Ve yağ bezleri bulunur
-Deride salgı bezi bulunmaz -Artık maddeleri ürikasitdir
-Deri pullarla kaplıdır
-Timsah,kertenkele,kablunbağa
Memelileri diğer canlılardan ayıran özellikler:
-Kalpleri 4 gözlüdür
-Bütün memelilerde doğan yavrular süt ile beslenir
-Ter ve yağ bezleri vardır
-Vücutda kılların bulunması
-Kulak kepçesi
-Alyuvarın çekirdeksiz olması
-Yavrularını dogurması
-Yavrularını sütle beslemesi
-Diafram kası bulundurma
-Akçiğerlerin alveollü olması
Memeliler 3′e ayrılır:
A-)Gagalı memeliler:Gagalı kirpi(Platipus) ,yumurtlarlarYumurtadan çıkanlar sütle beslenir
B-)Keseli memeli:Kanguru ,kesei ayı,kesede sütle beslenir
C-)Plasentali(Göbek bağı) memeli:Yavrularını ana karnındaki plasenta ile beslerler
Gagalı memelilerde bol vitellüslu yumurta ile vücut dışına atılan embriyo gelişimini vücut dışında tamamlayıp anneden süt emerek bir süre beslenirKeselilerde ise yavrular keseye tırmanarak süt ile beslenirGagalı ve keseli memelilerde plasenta yoktur
Vücut büyüklüğü Not=Memeli hayvanlarda vücut büyüklüğü
İle hızı arasındaki ilişkinin grafiği
Metabolizma hızı
Vücut büyüklüğü azaldıkça metabolizma hızlanır
__________________
Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır
|