Şengül Şirin
|
Cevap : Türkiye Cumhuriyeti'nin Ilanı
29 Ekim Cumhuriyet Bayramı
 
Türkiye Cumhuriyeti Arması
Cumhuriyet Bayramı, 29 Ekim 1923'te Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM)'nin Cumhuriyeti ilan etmesinin kutlandığı, Türkiye'nin resmî bayramlarından biridir
Osmanlı İmparatorluğu'nun dağılması ve Ulusal Kurtuluş Savaşı sonrası, M K Atatürk'ün önderliğinde Türkiye Devleti'nin bir cumhuriyet olduğu 29 Ekim 1923 tarihinde ilan edilmiştir
Cumhuriyetin ilanı
Mustafa Kemal Atatürk
Mustafa Kemal Paşa, Osmanlı hükümeti tarafından, bölgede düzeni sağlaması için Osmanlı Devleti'nin bir gemisi ile, 19 Mayıs 1919'da Samsun'a gönderildi Ülkenin çoğu ilinde kongreler düzenledi "Tek bir egemenlik var, o da Milli egemenliktir Ülkeyi, yine ulusun kendi gücü kurtaracaktır" ilkesiyle, yurdun her tarafından gelen ulus temsilcileri (milletvekilleri), 23 Nisan 1920 günü Ankara'da Büyük Millet Meclisi'nde toplandı Meclis, Mustafa Kemal Paşa'yı "Meclis Başkanı" olarak seçti Mustafa Kemal Paşa'nın önderliğinde Büyük Millet Meclisi, Kurtuluş Savaşı'nı başlattı Halk ve düzenli ordular düşmana karşı savaş verdiler, omuz omuza mücadele ettiler
Kurtuluş Savaşı'nın zaferle sonuçlanmasını takiben 1 Kasım 1922'de TBMM saltanatı lağvetti Padişah Vahdettin "vatan haini" ilan edildi ve yurdu terk etti
24 Temmuz 1923 tarihinde, İsviçre'nin Lozan şehrinde, Lozan Üniversitesi'nde, Türkiye Büyük Millet Meclisi temsilcileri ile İngiltere, Fransa, İtalya, Japonya, Yunanistan, Romanya, Bulgaristan, Portekiz, Belçika, SSCB ve Yugoslavya temsilcileri tarafından Lozan Barış Antlaşması imzalanmıştır Bu antlaşma ile yeni bir devletin temelleri atılmıştır Fakat, devletin yönetim biçimi henüz belirlenmemiştir
İkinci dönem Büyük Millet Meclisi, 11 Ağustos 1923'te ilk toplantısını yaptı 13 Ekim 1923'te Ankara başkent ilan edildi Atatürk; egemenliğin ulusa dayandığı bir sistem olan cumhuriyet yönetiminin ilanı için hazırlıklar yapmaya başladı 28 Ekim 1923 akşamı yakın arkadaşlarını Çankaya'da yemeğe çağırdı Onlara, "Yarın Cumhuriyeti ilan edeceğiz" dedi
29 Ekim 1923 günü Atatürk, milletvekilleri ile görüştükten sonra taslağı hazırlanan "Cumhuriyet" önergesini Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne verdi Meclis önergeyi kabul etti
Böylece, Türkiye devletinin yönetimi biçimi "Cumhuriyet" olarak, adı "Türkiye Cumhuriyeti Devleti" olarak belirlendi Atatürk, kurulan Türkiye Cumhuriyeti'nin, ilk "Cumhurbaşkanı" oldu Cumhuriyetin ilanı, yurtta sevinç ve coşku ile karşılandı
Cumhuriyette Atatürk'ün de söylediği üzere, "Egemenlik kayıtsız şartsız ulusundur" Ulus, kendini yönetme yetkisini, kendilerine temsil eden milletvekilleri aracılığı ile kullanır Cumhuriyet yönetiminde, yurttaşın seçme ve seçilme hakkı vardır Seçilen temsilciler, yasaları tasarlar ve yöneticileri ulus adına denetler Ulus, seçimle yöneticileri seçebilir
Bayram kabul edilmesi
29 Ekim 1923'te TBMM, Teşkilât-ı Esasiye Kanunu'nda (1921 Anayasası) yaptığı değişiklikle, devletin yönetim biçimini "cumhuriyet" olarak ilan etti Bu ilan, aynı gece atılan 101 pare top ile kutlandı 1924 yılında, "cumhuriyetin ilanı" şenliklerle kutlandı
2 Şubat 1925'de, Hariciye Vekaleti'nce (Dışişleri Bakanlığı) düzenlenen bir kanun teklifinde 29 Ekim'in bayram olması önerildi[1] Bu öneri metninde "Medeni ülkelerden her biri kendisi için millî bayram olmak üzere tek bir gün kabul etmiştir Her millet bu şekilde belirlediği günü, resmî özel gün sayarak yalnız o günü gerek ülke içinde, gerek dış temsilciliklerinde millî törenle icra eder Yabancılara da kutlattırılması gereken, Türkiye Cumhuriyeti'nin ve milletimizin resmî özel gününü öteki medeni ülkeler gibi bir gün olarak belirlemek lazımdır O gün ise cumhuriyetin ilanı günü olan 29 Ekim'den başkası olmamalıdır"[1] dendi Bu teklif Meclis Anayasa Komisyonu tarafından incelendi ve 18 Nisan 1925'te karara bağlandı 19 Nisan'da bu teklif TBMM tarafından kabul edildi 628 sayılı bu kanun ile 29 Ekim, 1925'ten itibaren "bu gün", ülke içinde ve dış temsilciliklerde bayram olarak kutlandı
628 Numaralı kanun metni:[2]- Madde 1 - Türkiye dahil ve haricinde devlet namına yapılacak bayram merasimi cumhuriyetin ilan edildiği 29 teşrinievvel günü icra edilir
- Madde 2 - İşbu millî bayram merasiminin icrasiyle sair bayramlarda icra olunacak merasimin tarzı İcra Vekilleri Heyeti'nce tayin olunur
- Madde 3 - Bu kanun neşri tarihinden muteberdir
- Madde 4 - Bu kanunun icrasına İcra Vekilleri Heyeti memurdur
Cumhuriyet sonrası
29 Ekim Cumhuriyet Bayramı günü, bütün resmî daireler, özel işyerleri ve eğitim kurumları resmî tatildir Tatil, her yıl 28 Ekim günü, saat 13:00'de başlar
Ulusal bir bayram olan 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı, günümüzde de her yıl resmî törenlerle kutlanır Stadyumlarda kutlama törenleri düzenlenir 29 Ekim günü tüm okullar, meydanlar süslenir, çeşitli etkinlikler yapılır Okullarda şiirler okunur, marşlar söylenir Cumhuriyetle ilgili oyunlar, sergiler, paneller halka açık olarak düzenlenir Çoğu yurttaş, kutlama amacıyla evlerine kırmızı-beyaz Türk Bayrağı'nı asar
Cumhuriyet, yurttaşların seçme ve seçilme hakkının olduğu bir yönetimdir Ulus temsilcilerinin kabul ettiği yasalarla ülkenin yönetilmesidir Cumhuriyet yönetiminde söz ulusundur Cumhuriyeti korumak, kollamak, yaşatmak her Türk vatandaşının ödevidir
__________________
Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır
|