Fonksiyonel Gruplar

1 Mono Alkoller

a Primer

b Sekonder

c Tersiyer (Üçüncül) Alkol

2 Poli alkoller

NOT: Sistematik isimlendirme yapılırken OH grubuna yakın olan C undan numaralamaya başlanır

Aynı karbon sayılı bir alkolün primer, tersiyer ve sekonder şekilleri birbirlerinin izomeridir

1. Alkenlere H2O katılmasıyla alkoller elde edilir

Katılmada markow nikof kuralı geçerlidir

1. Alkil halojenürlerin seyreltik KOH veya NaOH çözeltisi ile ısıtılmasından
   
2. Aldehit, keton ve karboksilli asitlerin indirgenmesinden
   Bu reaksiyonlar çift yönlü olarak gerçekleşirler
   

Tersiyer alkoller yükseltgenemez
Bu madde ile ilgili olarak denklemler bizim şu yorumları yapmamızı sağlar

1. Primer alkoller bir kademe yükseltgenirse aldehitleri, 2 kademe yükseltgenirse karboksilli asitleri oluşturur
   Tersten bir ifadeyle karboksilli asit 1 kademe indirgenirse aldehit, 2 kademe indirgenirse primer alkoller elde edilir
2. Sekonder alkoller yalnızca 1 kademe yükseltgenebilir Ketonların indirgenme ürünü sekonder alkoldür

1. Grignard bileşiği kullanılarak

1. Formaldehit + R – MgX ® Primer alkol
2. Aldehit + R – MgX ® Sekonder alkol
3. Keton + R – Mg–X ® Tersiyer alkol

1. Alkollerin tamamı Na, K gibi alkali metallerle reaksiyona girerek H2 açığa çıkarırlar
   

1. İki mol mono alkolden, 1 mol H2O çekilerek 1 mol eter elde edilir
   
   

1. 1 mol alkolden, 1 mol su çekilmesiyle alkenler elde edilir
   

1. Alkoller yanma reaksiyonu verirler
   

1. Alkol + Karboksilli asit Ester + H2O

R—O—R şeklindedir

1. Basit Eter: Alkil gruplarının ikisi de aynıdır
   R1—O—R1
2. Karışık Eter
   Alkil grupları birbirinden farklı ise bu eterlere karışık eter denir

R1—O—R2
İsimlendirme yapılırken alkil grupları söylendikten sonra eter kelimesi getirilir
CH3—O—CH3 CH3—O—C2H5
Di metil eter Metil etil eter
C2H5—O—C3H7
Etil propil eter

1. 2 mol alkolden, 1 mol su çekilerek 1 mol eter elde edilir

2R—OH ® R—O—R + H2O
Alkol Eter

1. Alkolatların, alkil halojenürler ile tepkimesinden eterler elde edilir

R—ONa + R—X ® R—O—R + NaX
Alkolat Alkil halojenür Eter
CH3-CH2-ONa+CH3-Br ® CH3-CH2-O-CH3 + NaBr

1. Alkollerde moleküller arasında hidrojen bağı vardır OH grubu sayısı arttıkça alkollerin molekülleri arasındaki çekim kuvveti artar Kaynama noktası yükselir
   Dallanma arttıkça moleküller arasındaki van der waals çekimleri azalacağından kaynama noktası düşer
2. Suda moleküller olarak çözünürler ve çözeltileri elektrik akımını iletmez
   OH grubu taşımaları bazlık özellik kazandırmaz
3. Homolog sıra oluştururlar
4. Mono alkoller eşit karbonlu eterler ile yapı izomeridirler
5. Yakılabilirler

1. Eterlerde moleküller arasında van der waals etkileşimi ve dipol - dipol etkileşimi vardır
2. Eterler kokulu polar çözücülerdir
3. Homolog sıra oluşturabilirler
4. Kararlı bileşiklerdir
   Kolay tepkime vermezler
5. Mono alkollerle eşit karbonluları izomerdir
6. Yakılabilirler

karbonil grubu denir

• H atomu bağlanırsa aldehit
• R grubu bağlanırsa keton
• OH grubu bağlanırsa karboksilli asit
• OR grubu bağlanırsa ester oluşur

• Karbonil grubuna bir – R ve bir H nin bağlanmasıyla aldehitler oluşur

veya R – CHO genel formülü ile gösterilir

• Aldehitlerin küçük molekülleri hoş olmayan kokulu, büyük molekülleri ise hoş kokuludurlar
• Aldehitlerin kaynama noktaları, aynı karbon sayılı alkol ve asitlerden düşük, alkanlardan yüksektir

1. Türediği karboksilli asitteki – OİK ASİT eki yerine aldehit kelimesi getirilir
2. Türediği hidrokarbonun sonuna – AL eki getirilir
   

1. Aldehitler yükseltgenme reaksiyonu verirler

Aldehitlerin yükseltgenmesinden karboksilli asitler oluşur

1. Aldehitler, Amonyaklı AgNO3 çözeltisini (Tollens ayıracı) metalik gümüşe indirger Deneyin yapıldığı tüp, gümüş metali ile kaplanacağından ayna görüntüsü oluşur

R – CHO + 2Ag++3OH– ® 2Ag(k) + R – COO– +2H2O
Aldehit

1. Aldehitler, Fehling çözeltisi ile ısıtılırsa kırmızı renkli bakır I oksit (Cu2O) çöker

1. Aldehitler potasyum permanganat çözeltisinin rengini giderirler Aldehit karboksilli aside yükseltgenirken, KMnO4'deki Mn+7 iyonu Mn+2 ’ye indirgenir
   5RCHO + 2MnO4– + 6H+ ® 5RCOOH+2Mn+2+3H2O

1. Aldehitler polimerleşme reaksiyonu verirler
2. Aldehitler katılma reaksiyonu verirler
   Katılma karbonil grubundaki pi bağının açılması ile gerçekleşir

1. Hidrojen katılması (İndirgenme Reaksiyonu)
   Aldehitlerin indirgenmesinden (H2 katılması) primer alkoller oluşur
   
2. Aldehitlere su katılmasıyla aldehit hidrat bileşikleri oluşur
   
3. Aldehitlere NH3 katılmasıyla amonyaklı aldehit oluşur
   

1. Primer alkollerin bir kademe yükseltgenmesinden aldehitler elde edilir
2. Karboksilli asitlerin bir kademe indirgenmesinden aldehitler elde edilir

• Ketonlarda alkil grupları aynı ise basit keton, farklı ise karışık ketondur
  

1. Alkil gruplarından sonra keton kelimesi getirilir
2. Türediği hidrokarbondan sonra –ON eki getirilir
   

1. Ketonların az sayıda C atomu taşıyan molekülleri suda çözünürler Büyük moleküllü ketonlar katıdır
2. Ketonlar yükseltgenmezler Zorlanırsa CO2 ve H2O ya parçalanırlar
3. Ketonlar polimerleşme reaksiyonu vermezler (Aseton hariç)
4. Ketonlar katılma reaksiyonu verirler

1. Hidrojen katılması (İndirgenme Reaksiyonu)
   Ketonların indirgenmesinden sekonder alkoller oluşur
   

1. Su katılması
   Ketonlara su katılmasıyla kararsız keto hidrat bileşikleri oluşur
   

1. Ketonların en küçük üyesi olan asetonun kondensasyonundan aromatik bir bileşik olan mezitilen meydana gelir

1. Sekonder alkollerin bir kademe yükseltgenmesinden ketonlar elde edilir
   

1. Karboksilli asit tuzlarının ısıtılmasından ketonlar elde edilir
   

1. Alkinlere su katılmasından ketonlar elde edilir
   

• Aynı C sayılı aldehitlerle ketonlar birbirinin izomeridir Kapalı formülleri CnH2nO dur
  

Propanon ve propanal kapalı formülleri C3H6O olduğundan birbirinin izomeridir

a Yapısında bulundurdukları —COOH grubu sayısına göre:

1 Mono karboksilli asitler

2 Poli karboksilli asitler

b Yapılarında —OH ya da —NH2 bağlı olanlar

1 Primer alkollerin iki derece yükseltgenmesinden

2 Grignard Bileşiklerinden

3 Karboksilli Tuzlarından

1. Karboksilli asitlerin molekülleri arasında dihidrojen bağı vardır Bundan dolayı aynı karbon sayılı, eter, aldehit, keton ve alkollerden daha yüksek sıcaklıkta kaynarlar
2. Su ile hidrojen bağı oluşturabildiklerinden suda kolayca çözünürler Ancak zayıf asit olduklarından suda az iyonlaşırlar Molekül ağırlığı arttıkça iyonlaşma % leri azalır
3. Homolog sıra oluşturabilirler
4. Aktif metallerle H2 gazı açığa çıkarırlar
   Alkoller yalnızca K ve Na gibi metallerle tepkime verirler Asitler ise K, Na, Mg, Zn…… gibi metallerle de tepkime verirler Bu özellik Karboksilli asitleri alkollerden ayırır

R—COOH + Na ® R—COONa + H2
K asit Tuz
2R—COOH + Ca ® (R—COO)2 Ca + H2

1. Karboksilli asitler, bazlarla nötürleşme tepkimesi verirler

R—COOH + NaOH ® R—COONa + H2O
Asit Tuz

1. Karboksilli asitler, karbonatlı (Na2CO3, MgCO3…) tuzlarla tepkime verirler

2R—COOH+CaCO3 ® Ca(R—COO)2(g) + CO2 + H2O

1. Asitin karboksil grubundaki OH grubu çıkarılırsa kalan kısma açil grubu denir

1. Karboksilli asitler, alkollerle esterleri oluştururlar

NOT: Adipik asidin hegzametilen diamin ile kondensasyonu sonucu naylon oluşur

optikçe aktif maddelerdir

1. Asit adı, alkolden gelen alkil adı ve esteri sözcüğü okunarak
2. Alkolden gelen alkil grubunun adı yazılır, sonra asitin "oik asit" kısmı kaldırılır
   Yerine -at eki getirilir
   

1. Karboksilli asitlerin, asidik ortamda alkollerle tepkimesinden ester elde edilir
   
2. Acil klorürlerin alkollerle tepkimesinden esterler elde edilir

1. Esterler eşit C atomlu karboksilli asitlerle izomerdir

4 Yağlar

5 Sabunlaşma

NOT: Deterjanların sabunlardan daha iyi temizleyici olması, sert suda dahi çözünebilmesindendir

• Amonyakdaki hidrojen atomlarının yerine Alkil gruplarının bağlanmasıyla aminler oluşur

• Aminler isimlendirilirken alkil gruplarından sonra amin kelimesi getirilir
  
• Aminler zayıf baz özelliği gösterirler Suda OH– iyonu vererek iyonlaşırlar

CH3 – NH2 + H2O ® CH3 NH3+ + OH–

• Aminler asitlerle reaksiyona girerek tuz oluştururlar

CH3 – NH2 + HCI ® CH3 – NH3CI

• Molekülünde hem karboksilli asit (–COOH), hem de amin (–NH2) grubu bulunduran bileşiklerdir

• Basit primer ve sekonder aminler amonyaktan daha kuvvetli anhidrobazlardır Tersiyer aminlerde bazlık özelliği daha küçüktür
  
• Amino asitler, moleküllerinde hem asidik (karboksil grubu), hem de bazik (amino grubu) gruplar bulundurduğundan anfoter bileşiklerdir

Amino asitlerdeki karboksil hidrojeninin –NH2 grubuna geçmesiyle iç tuz oluşur

• Amino asitler anfoter olduklarından hem asitlerle hem de bazlarla tuz oluştururlar
  
  
• Amino asitler proteinlerin yapı taşlarıdır

• Primer amitler karboksilli asitler gibi isimlen-dirilir Karboksilli asitteki – OİKASİT eki yerine –AMİT kelimesi getirilir
• Sekonder ve tersiyer amitler, primer amit gibi isimlendirilir Azota bağlı gruplar (N–) yazılıp belirtilir
• Amitler nötr özellik gösterirler
• Amitler genellikle suda çözünürler

• Üre idrarda bulunur İdrardan elde edildiği gibi sentetik olarak da elde edilir Azot gübresi olarak kullanılır Suda çok, alkolde az çözünür
• Üre, NH3 ve CO2'nin yüksek basınçta ısıtılmasından elde edilir
  
• Üre, fosgenin NH3 ile etkileşmesinden elde edilir
  

1. Mono sakkaritler : Glikoz, fruktoz galaktoz
2. Di sakkaritler : Sakkaroz, sükroz, laktoz
3. Poli sakkaritler : Selüloz, nişasta, glikojen