Şengül Şirin
|
Cevap : Türkiye'nin Coğrafi Bölgeleri /Doğu Ve İç Anadolu Bölgesi
DOĞU ANADOLU BÖLGESİ
1 Konumu ve Sınırları
Türkiye’nin doğusunu oluşturan bölge, doğudan batıya doğru daralarak adeta bir üçgeni andırır Bölgenin kuzeybatısında, Gürcistan ve Ermenistan, doğusunda Nahcivan ve iran, güneyinde Güneydoğu Anadolu Bölgesi, Kuzeyinde Karadeniz Bölgesi yer alır Bölge batıda, Tahtalı Dağları’ndan başlayıp, kuzeyde Kızıldağ’a ulaşan bir sınır ile iç Anadolu Bölgesi’nden ayrılır Yüzölçümü en büyük bölgemizdir Bölge, ülkemiz yüzölçümünün % 21 ine sahiptir
Doğu Anadolu Bölgesi, Yukarı Fırat, Erzurum - Kars, Hakkâri ve Yukarı Murat - Van bölümlerinden meydana gelir
2 Yeryüzü şekilleri
Doğu Anadolu Bölgesi, 2000 - 2200 m ortalama yükseltisi ile en yüksek olan bölgemizdir Bölgenin yeryüzü şekillerini sıradağlar, geniş plâtolar ve plâtolar arasındaki ovalar oluşturur
Bölgedeki dağlar, doğu - batı doğrultusunda üç sıra halinde uzanırlar Bölgenin kuzeyini oluşturan Çimen, Kop ve Yalnızçam dağlarının güneyinde Divriği, Erzincan, Erzurum, Horasan, Kağızman ve Iğdır çöküntü hendekleri yer alır Bu çöküntü hendeklerinin güneyinde ise, orta sıra dağlarını oluşturan Munzur, Karasu ve Aras dağları uzanır Bu dağ sıralarının güneyinde ise, Afşin’den başlayarak, Malatya, Elazığ ve Bingöl ovalarından geçen ve Muş Ovası’na kadar devam eden diğer çöküntü hendeği bulunur Bu hendek Güney Anadolu Fay Hattı üzerindedir Doğu Anadolu Bölgesi’nin en güneyini Güneydoğu Toroslar, Bitlis, Hakkari ve Buzul (Cilo) dağlarından oluşan üçüncü dağ kuşağı yer alır
Bu bölgenin doğusunda güneybatı kuzeydoğu doğrultusunda uzanan Nemrut, Süphan, Tendürek ve Ağrı volkanik dağları bulunur
Bölgede dağlardan sonra en fazla yer kaplayan yeryüzü şekli plâtolardır Erzurum - Kars Plâtosu bu plâtoların en büyük olanıdır Aras, Kura, Fırat, Dicle ve Zap bölgenin önemli akarsularıdır Akarsuların hidroelektrik üretim potansiyelleri fazladır Bunun sebebi yükselti ve eğimin etkisiyle derin vadilerden akmalarıdır
Türkiye’nin en büyük gölü olan Van Gölü başta olmak üzere, Çıldır, Nazik, Erçek, Hazar, Balık ve Bulanık gölleri bu bölge sınırları içindedir Bölgedeki, Van Gölü havzası, Türkiye’nin ikinci büyük kapalı havzasıdır
3 İklim
Doğu Anadolu Bölgesi’nde karasal iklim özellikleri görülür Karasal iklim koşullarının yaşanmasında bölgenin ortalama yüksekliğinin fazla olması ve denizlere olan uzaklığı etkilidir Kış mevsimi çok soğuk ve kar yağışlı geçer Yaz mevsimi, Doğu Anadolu Bölgesi’nin yüksek kesimlerinde serin, alçak ovalarında sıcak geçer ve çok kısa sürer Bölgenin yaz sıcaklık ortalamaları 20 °C dir Yıllık sıcaklık farkının en çok olduğu bölgemizdir
Yıllık yağış miktarı 500 - 600 mm olan bölgenin kuzeydoğusu ile güneydoğusunda yağış miktarları daha fazladır
Özellikle Hakkâri Bölümü’nün yüksek dağlık kesimlerinde yıllık yağış 1000 mmyi geçer Bölgedeki alçak alanlarda yağış miktarı azalır
4 Bitki Örtüsü
Doğu Anadolu Bölgesi’nin tabii bitki örtüsü bozkırdır Bölgenin ova ve havzalarında yaygın olan bozkırlar, ilkbaharın geç gelmesinden dolayı Mayıs ayında yeşerir Temmuz ayında sararmaya başlarlar Yağışların fazla olduğu dağ eteklerinde meşe ve sarıçam ormanlarına rastlanır Dağ çayırları diğer bitki örtüsüdür Türkiye ormanlarının % 11'ine sahip olan bölge, orman alanları bakımından 5 sırada bulunur
5 Nüfus ve Yerleşme
Bölgenin nüfusu 2000 nüfus sayımına göre, 6,1 milyondur Nüfus yoğunluğu ise gerçek alana göre km2 ye 35,9 kişidir Nüfusun ve nüfus yoğunluğunun en az olduğu bölgemizdir Yoğunluğun azlığında, bölge yüz ölçümünün büyük olması da etkilidir
Bölgedeki kırsal nüfus, kent nüfusundan fazladır Diğer bölgelere sürekli göç verir Bunun nedeni iş imkânlarının sınırlı olması ve ekonomik kaynaklarını yeterince değerlendirememesidir
6 Ekonomik Özellikler
Doğu Anadolu Bölgesi nüfusunun % 80'i tarım ve hayvancılıkla uğraşır Tarımsal nüfus yoğunluğunun en fazla olduğu bölgemizdir Bölgede daha çok arpa ve buğday gibi tahıl ürünleri yetiştirilir şekerpancarı, pamuk, tütün ve kayısı bölgede üretilen diğer tarım ürünleridir Büyükbaş ve küçükbaş hayvancılık ile arıcılık faaliyetleri yaygındır
Doğu Anadolu, Türkiye’de maden çeşitliliğinin ve rezervinin en çok olduğu bölgedir Bakır, kurşun, krom, demir, linyit, oltutaşı, barit ve kalay bölgede çıkarılan başlıca madenlerdir Ancak bu madenler ulaşım zorluğu ve sermaye yetersizliği nedeniyle yeterince işletilememektedir Yine aynı nedenlerden dolayı, endüstri de yeterince gelişmemiştir En fazla elektrik enerjisi üreten bölge olmasına rağmen, en az elektrik kullanan bölgedir
Canlı hayvan, tereyağı, bal, peynir ve yapağı ticareti bölge halkı için önemli bir ekonomik uğraştır Doğal güzellikler, tarihi eserler, antik kalıntılar ve kaplıcalar bölgedeki turizm kaynaklarıdır Ancak, turizm gelişmemiştir
İÇ ANADOLU BÖLGESi
1 Konumu ve Sınırları
Bölge, Türkiye’nin orta kesiminde yer alır Bölgenin kuzeyindeki sınır, Karadeniz Bölgesi’nin iç sıradağlarının güney eteklerini takip eder Güneyde Akdeniz Bölgesi ile olan sınırı Toroslar’ın kuzey eteklerinden geçer
Doğu Anadolu Bölgesi ile arasındaki sınır, Uzunyayla’nın orta kesiminden kuzeyde Kızıldağ’a ulaşır Batıda ise Ege Bölgesi ile sınırı, İç Batı Anadolu Eşiği’nin doğusundaki dağların doğu ve güney eteklerinden geçer Türkiye yüzölçümünün yaklaşık %20'sini kaplar Türkiye’nin ikinci büyük bölgesidir Bölgenin, Güneydoğu Anadolu Bölgesi hariç her bölgeyle sınırı vardır
İç Anadolu Bölgesi, Konya, Yukarı Sakarya, Orta Kızılırmak ve Yukarı Kızılırmak olmak üzere dört coğrafi bölümden meydana gelir
2 Yeryüzü Şekilleri
İç Anadolu Bölgesi, etrafı dağlarla çevrili büyük bir çanak görünümündedir Ortalama yükseltisi 1000 mdir Bölümün en alçak yeri olan Sakarya ve Kızılırmak vadilerinde yükselti 700 metreye kadar iner
Bölgenin güneydoğusunda, Erciyes, Hasandağı, Melendiz, Karacadağ ve Karadağ volkanik kütleleri uzanır
Bölgede yüksek plâtolar geniş alan kaplar Bunlar, özellikle Kızılırmak ve Sakarya’nın kollarıyla parçalanmış Obruk, Haymana, Cihanbeyli, Bozok ve Uzunyayla plâtolarıdır Bu plâtolar arasında Tuz Gölü, Konya, Develi, Akşehir kapalı havzaları ile Konya ve Yukarı Sakarya ovaları yer alır Tuz Gölü başta olmak üzere, Akşehir, Çavuşçu (Ilgın), Eber, Eymir ve Mogan bölgede yer alan en önemli göllerdir
3 İklim
Bölgede yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve kar yağışlı geçer Konveksiyonel yağışların en çok görüldüğü bölgedir iç Anadolu Bölgesi’nin büyük bir bölümü 350 - 550 mm arasında yağış alır Yüksek dağların yamaçlarında ise yağış miktarı biraz daha fazladır
Bölge yağışların en az düştüğü bölgemizdir Ayrıca, Güneydoğu Anadolu’dan sonra kuraklığın en fazla yaşandığı bölümdür
4 Bitki Örtüsü
İç Anadolu Bölgesi’nde hakim bitki örtüsü, ilkbahar yağışlarıyla yeşeren yaz kuraklığının başlamasıyla sararıp kuruyan ot topluluklarından oluşan bozkırlardır Bölgede yağışın fazla olduğu alanlarda meşelere, daha yükseklerde ise iğne yapraklı ormanlara rastlanır
İç Anadolu Bölgesi’ndeki ormanlar tarih boyunca tahrip edilmiştir Bunun sonucu olarak bölge, geniş alan kaplayan bozkırlar arasında, yer yer orman ağacı topluluklarının bulunduğu antropojen step sahası haline gelmiştir Bölge Türkiye ormanlarının % 7 sine sahiptir ve bölgeler arasında 6 sırada yer alır
5 Nüfus ve Yerleşme
Bölge nüfusu 2000 nüfus sayımına göre, 11,6 milyondur Nüfus yoğunluğu ise gerçek alana göre km2 ye 71,7 kişidir
Bu oran Türkiye ortalamasının altındadır Nüfus daha çok ovalarda ve yağışın fazla olduğu dağ eteklerinde toplanmıştır Bölgenin en büyük şehri başkent Ankara’dır
6 Ekonomik Özellikler
İç Anadolu Bölgesi’nin ekonomisi daha çok tarım ve hayvancılığa dayanır Tarım alanlarının en geniş olduğu bölgemizdir Yaygın olarak tahıl tarımı yapılır Buğday, arpa, çavdar, şekerpancarı, patates, yeşil mercimek, nohut, armut ve elmanın en fazla yetiştirildiği bölgedir
Yağış miktarının az olması, bölgede nadas yönteminin yaygın olarak kullanılmasında etkili olmuştur Toplam hayvan sayısının en fazla
(% 25) olduğu bu bölgemizde özellikle koyun yetiştiriciliği yaygındır
Bölge, madenler açısından fazla zengin sayılmaz Endüstri kuruluşlarının, Marmara ve Ege Bölgesi’nden sonra en yoğun olduğu bölgemizdir Endüstri kuruluşları, Ankara, Kırıkkale, Eskişehir, Konya ve Kayseri’de yoğunlaşır
İç Anadolu, turizmin en fazla geliştiği dördüncü bölgedir Ankara, Konya, Niğde ve Kayseri bölgede turizmin canlı olduğu yerlerdir Sağlık turizmi de yaygındır Ancak bölgedeki birçok kaplıca ve ılıca çevresinde tesis yoktur Haymana, Ayaş, Kozaklı, Balıklıçermik, Yozgat, Eskişehir ve Kırşehir kaplıcaları her yıl birçok insanın tedavi için uğradıkları yerlerdir
__________________
Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır
|