Yeryüzünün Biçimlenmesi (Dış Kuvvetler)

**[KAPLAN]** · 05-30-2009

YER YUVARLAĞININ YAPISI ve YER ŞEKİLLERİNİN OLUŞUMU

1) Yer Yuvarlağının yapısı : - Yer yuvarlağının yapısı; güneş sisteminin ve evrenin oluşumu ile açıklanabilir

15 milyar yıl önce evren çok yüksek sıcaklık ve yoğunluktaki bir yapıdan, patlama sonucunda oluşmuştur

2) Yer Kabuğunun yapısı : -Yer, zamanla soğumaya başlamıştır

Ve yerin iç kısmı ise hala sıcaktır

Yer soğumaya başladıkça yeryüzü yavaş yavaş şekillenmiştir

-Yer yüzünden yerin içine doğru inildikçe her 33 metrede 1 C sıcaklık artmaktadır

-Yer kabuğu dünyayı dıştan kuşatan bir tabakadır

Taş kürenin en üst katını oluşturur

-Yer kabuğunun alt katmanı ise bazalt birleşimindeki taşlardan oluşmuştur

Bu yapıya sima denir

YER KABUĞUNUN MALZEMELERİ (KAYAÇLAR) :

1) Püskürük Taşlar :
a)İç püskürük taşlar : Yer kabuğu altındaki mantonun yer kabuğunun çatlak ve kırık kısımlarından tıkanarak soğumasıyla oluşan taşlardır

(Granit)

b)Dış püskürük taşlar : Yer kabuğu altındaki mantonun yer kabuğunun çatlak ve kırık kısmından yeryüzüne çıkması ve soğuması ile oluşur

(Bazalt ve andezit)

2) Tortul taşlar :
Diğer yüzüne dış güçler tarafından getirilen maddelerin tortulanmasıyla (Üst üste birikmesiyle) oluşur

İçerisinde yer yer fosiller bulunur

a) Mekanik tortullar : Dış güçlerin etkisiyle getirilen çakıl, kum, kil gibi malzemelerin yeryüzünün çukur yerlerine birikmesiyle oluşur

(Kum taşı, kıl taşı)

b) Kimyasal tortullar : Suda erimiş halde bulunan minerallerin suyun geçtiği yere çökelmesi veya tortulanması ile oluşurlar

(Kireç taşı, alçı taşı)

c) Organik tortular : Hayvan, bitki gibi canlı kalıntılarının üst üste birikip katılaşması ile oluşan taşlardır

(Tebeşir)

3) Başkalaşmış taşlar :
Tortul ve püskürük taşları yüksek sıcaklık ve basınç altında kalarak değişikliğe uğraması ile oluşur

(Mermer oluşumu)

YER YUVARLAĞININ İÇ YAPISI

-Yer yuvarlağının dış kısmını oluşturan katı tabakanın altında manto denilen bölüm yer alır

Manto, yer çekirdeğinin örtüsü durumundadır

-Yer küre hacminin %80’nini manto oluşturur

-Mantodan sonra yer yuvarlağının iç kısmını çekirdek oluşturur

-Çekirdekte sıcaklık 4500 C bulur

-Mantonun katı olan üst bölümü yer kabuğu ile birlikte taş küre olarak adlandırılır

-Taş küre levha denilen büyük parçalar halindedir

05-30-2009	#1
[KAPLAN]	Yeryüzünün Biçimlenmesi (Dış Kuvvetler) YER YUVARLAĞININ YAPISI ve YER ŞEKİLLERİNİN OLUŞUMU 1) Yer Yuvarlağının yapısı : - Yer yuvarlağının yapısı; güneş sisteminin ve evrenin oluşumu ile açıklanabilir 15 milyar yıl önce evren çok yüksek sıcaklık ve yoğunluktaki bir yapıdan, patlama sonucunda oluşmuştur 2) Yer Kabuğunun yapısı : -Yer, zamanla soğumaya başlamıştır Ve yerin iç kısmı ise hala sıcaktır Yer soğumaya başladıkça yeryüzü yavaş yavaş şekillenmiştir -Yer yüzünden yerin içine doğru inildikçe her 33 metrede 1 C sıcaklık artmaktadır -Yer kabuğu dünyayı dıştan kuşatan bir tabakadır Taş kürenin en üst katını oluşturur -Yer kabuğunun alt katmanı ise bazalt birleşimindeki taşlardan oluşmuştur Bu yapıya sima denir YER KABUĞUNUN MALZEMELERİ (KAYAÇLAR) : 1) Püskürük Taşlar : a)İç püskürük taşlar : Yer kabuğu altındaki mantonun yer kabuğunun çatlak ve kırık kısımlarından tıkanarak soğumasıyla oluşan taşlardır (Granit) b)Dış püskürük taşlar : Yer kabuğu altındaki mantonun yer kabuğunun çatlak ve kırık kısmından yeryüzüne çıkması ve soğuması ile oluşur (Bazalt ve andezit) 2) Tortul taşlar : Diğer yüzüne dış güçler tarafından getirilen maddelerin tortulanmasıyla (Üst üste birikmesiyle) oluşur İçerisinde yer yer fosiller bulunur a) Mekanik tortullar : Dış güçlerin etkisiyle getirilen çakıl, kum, kil gibi malzemelerin yeryüzünün çukur yerlerine birikmesiyle oluşur (Kum taşı, kıl taşı) b) Kimyasal tortullar : Suda erimiş halde bulunan minerallerin suyun geçtiği yere çökelmesi veya tortulanması ile oluşurlar (Kireç taşı, alçı taşı) c) Organik tortular : Hayvan, bitki gibi canlı kalıntılarının üst üste birikip katılaşması ile oluşan taşlardır (Tebeşir) 3) Başkalaşmış taşlar : Tortul ve püskürük taşları yüksek sıcaklık ve basınç altında kalarak değişikliğe uğraması ile oluşur (Mermer oluşumu) YER YUVARLAĞININ İÇ YAPISI -Yer yuvarlağının dış kısmını oluşturan katı tabakanın altında manto denilen bölüm yer alır Manto, yer çekirdeğinin örtüsü durumundadır -Yer küre hacminin %80’nini manto oluşturur -Mantodan sonra yer yuvarlağının iç kısmını çekirdek oluşturur -Çekirdekte sıcaklık 4500 C bulur -Mantonun katı olan üst bölümü yer kabuğu ile birlikte taş küre olarak adlandırılır -Taş küre levha denilen büyük parçalar halindedir