Şengül Şirin
|
Ülkeler Coğrafyası -Bosna Hersek
lkeler Coğrafyası -Bosna Hersek
Tam Adı:
Bosna Hersek Cumhuriyeti
Yüzölçümü: 51,129 km²
Başkenti: Saray Bosna
Para Birimi: Boşnakça, Hırvatça ve Sırpça
Dili: Marka
Nüfusu: 3,964,388 kişi (2002 tahmini)
Ortalama Ömür: 72 02yıl (2002 tahmini)
Okur Yazarlık Oranı: - Kişi Başına Düşen Milli Gelir:
1,800 $ (2001 tahmini) Konum; Avrupa'nın güneydoğusunda yer alan Bosna Hersek'in Adriyatik Denizine 20 km kıyısı vardır Toplam 1 459 km olan kara sınırının; 932 km'si Hırvatistan ve 527 km'si Yuğoslavya iledir Toplam 51 129 km² alan kaplayan
Bosna Hersek
arazisinin tamamı kara yüzeyidir Ülkenin en alçak yeri 0 m ile Adriyatik kıyıları iken, en yüksek yeri 2 386 m ile Maglic Tepesidir Tarih; Bosna-Hersek, MS'ki yıllarda Roma ve Bizans daha sonra Macaristan devletlerinin etkisi altında kalmıştır Burada Sırp, Hırvat ve Venedikliler sürekli olarak birbirleri ile mücadele etmişlerdir Bu mücadele esnasında 1353'de Bosna kısa bir süre bağımsız kaldı 1463'te Osmanlı egemenliğine giren Bosna'ya 1482'de Hersek de katıldı Osmanlı döneminde Bosna'nın eski Hıristiyanları İslamiyet'i kabul etti 1875'te Bosnalılar, Osmanlılara karşı ayaklandılar ve Avusturya-Macaristan Devleti'nin himayesine girdiler
1 Dünya Savaşı'ndan sonra Bosna-Hersek, Yugoslavya Cumhuriyeti ile birleşti ve 1991'e kadar bu devletin içinde yer aldı Ancak Bosnalı Sırplar, Hırvatlar ve Müslümanlar arasında çatışmalar başladı Bosna-Hersek'te yaşayan Sırpların, ülkeyi Sırbistan'a bağlamak için 1992 yılında başlattıkları kanlı iç savaş 2,5 yıl sürdü Bu savaşlarda Bosna-Hersek'te 200 bini aşkın insan katledildi, 500 yakın köy ve 4 binden fazla bina ve çok sayıda köprü yıkıldı Sanayi tesislerinin % 95'i tahrip edildi, insan hakları savunucusu görünen Avrupa'nın gözü önünde devam eden bu vahşet ve katliam NATO'nun devreye girmesiyle 14 Aralık 1995'de Paris'te imzalanan anlaşma ile sona erdi  Yönetim;
Ülkenin Tam Adı :
Bosna Hersek Cumhuriyeti
Kısa Adı : Bosna Hersek
Yönetim Şekli : Federal Demokratik Cumhuriyet
Başkent : Saraybosna
Kurtuluş Günü : 1 Mart 1992 (Yugoslavya'dan)
Milli Tatil Günü : 25 Kasım Milli Gün (1943) Ülke 3 idari bölgeden oluşmaktadır Bunlar; Boşnakların yoğun yaşadığı Brcko bölgesi, Bosna Hersek Boşnak-Hırvat Federasyonu ve Bosna Hersek Sırp bölgesidir
Anayasa: 14 Aralık 1995'de Dayton Anlaşmasında imzalanarak kabul edilmiştir
Adli Sistem: Sivil hukuk sistemine dayanır
Oy Hakkı: 18 yaşını dolduran herkesin oy hakkı bulunmaktadır
Yürütme Dalları: Devlet Başkanı: Ülkede üçlü bir başkanlık sistemi bulunmaktadır Boşnak, Hırvat ve Sırp üyeler sırayla 8 aylık dönemler halinde Cumhurbaşkanı olmaktadır Cumhurbaşkanı Beriz BELKIC -Boşnak (14 Şubat 2002'den bu yana) Diğer üyeler Zivko RADISIC - Sırp ve Jozo KRIZANOVIC - Hırvat
Hükümetin Başı: Kabine: Seçimler: Seçim Sonuçları: Yasama Dalları: Seçimler: Seçim Sonuçları: Adli Dallar: Politik Partiler ve Liderleri: Politik Baskı Gurupları ve Liderleri: Katıldığı Uluslar Arası Organizasyonlar: BIS (Uluslararası İskan Bankası), CE (Avrupa Konseyi - misafir), CEI (Orta Avrupa Girişimi), EBRD (Avrupa Yatırım ve Kalkınma Bankası), ECE (Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu), FAO (Tarım ve Gıda Örgütü), G-77, IAEA (Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı), IBRD (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası), ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü), IDA (Uluslararası Kalkınma Birliği), IFAD (Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu), IFC (Uluslararası Finansman Kurumu), IFRCS (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Toplulukları Federasyonu), ILO (Uluslarası Çalışma Örgütü), IMF (Uluslararası Para Fonu), IMO (Uluslararası Denizcilik Örgütü), Interpol (Uluslararası Polis Teşkilatı), IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi), IOM (Uluslararası Göçmen Teşkilatı - gözlemci), ISO (Uluslararası Standartlar Örgütü), ITU (Uluslararası Haberleşme Birliği), NAM (Aynı Tarafta Olmayanlar Hareketi - misafir), OAS (Amerika Devletleri Teşkilatı - gözlemci), OIC (İslam Konferansı Örgütü - gözlemci), OPCW (Kimyasal Silahları Yasaklama Organizasyonu), OSCE (Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Örgütü), UN (Birleşmiş Milletler), UNCTAD (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı), UNESCO (Eğitim-Bilim ve Kültür Örgütü), UNIDO (Endüstriyel Kalkınma Örgütü), UNMEE (BM Etyopya-Eritre Misyonu), UPU (Dünya Posta Birliği), WHO (Dünya Sağlık Örgütü), WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı), WMO (Dünya Meteoroloji Örgütü), WToO (Dünya Turizm Örgütü), WTrO (Dünya Ticaret Örgütü - gözlemci)
Uluslar Arası Çevre Anlaşmaları: Taraf Oldukları: Hava Kirliliği, İklim Değişiklikleri, Tehlikeli Atıklar, Deniz Hukuku, Deniz Yaşamını Koruma, Nükleer Silah Denemeleri, Ozon Tabakasının Korunması, Sulak Alanlar Yer Şekilleri; Ülke, dağlık ve engebelidir Dinar Alplerinin büyük bir bölümünü içerir, Bu dağlar üzerindeki yüksek zirveler 2000 m'yi aşar Güneyde Adriyatik kıyı kesiminde kireç taşlarından oluşan karstik araziler yaygındır Ülkenin kuzey kesimi Tuna'ya kavuşan birçok akarsu tarafın dan parçalanarak engebeli bir durum almıştır
Doğal Afetler: Şiddetli depremler
Çevre konusunda hassas noktalar: Metalurji sahalarından kaynaklanan hava kirliliği, çöplerin depolanacağı sahaların sınırlı olması, 1992-1995 arasında yaşanan iç savaş nedeniyle altyapı sisteminin büyük ölçüde tahrip edilmesi nedeniyle içme suyu sıkıntısı yaşanmaktadır İklim; Adriyatik denizine yakın kısımlarda Akdeniz iklimi, iç kısımlarda ise karasal iklim hüküm sürer Başkent Saraybosna'da kışlar karlı ve soğuk, yazlar sıcak ve kurak geçer Bitkiler; Adriyatik kıyılarında Akdeniz kökenli bazı bitki türlerine rastlanır Yükseklerde iğne yapraklı ormanlar yer alır Nüfus; Karmaşık bir nüfus yapısına sahiptir Müslüman Boşnaklar, ülke nüfusunun % 44 kadarını oluşturur Üçte birini Sırplar (% 31), geriye kalanı Hırvatlar meydana getirir Tarım ve hayvancılıkla geçimini sağlayan kırsal bölgelerde küçük köyler ile dağınık, birbirinden ayrı küçük yerleşme birimleri görülür Müslüman olan Boşnaklar ülkenin batı ve orta bölümüne, Hırvatlar güneyine, Sırplar ise kuzeybatısına ve doğusuna yerleşmişlerdir Bazı yerleşmelerde Müslüman ve Hıristiyanlar ayrı mahallelerde yaşarlar Müslümanların yaşadıkları semtler camilerle, Hırvat ve Sırplar'ın bulunduğu semtler ise kiliselerle belli
olmaktadır
Nüfus: 3 964 388 kişi (2002 tahmini)
Yaş yapısı: 0-14 yaş: % 198 (erkek 403 391 kişi; kadın 382 037 kişi) 15-64 yaş:% 706 (erkek 1 432 559 kişi; kadın 1 366 224 kişi)
65 yaş ve üzeri:% 96 (erkek 161 659 kişi; kadın 218 518 kişi) (2002 tahmini)
Nüfus artış oranı: % 076 (2002 tahmini)
Doğum oranı: 1 000 kişide / 1276 doğum (2002 tahmini) Ölüm Oranı: 1 000 kişide / 81 ölüm (2002 tahmini)
Net göç oranı: 1 000 kişide / 297 göç (2002 tahmini) Cinsiyet oranı: Doğumda:107 erkek / kadın 15 yaş altı: 106 erkek / kadın 15-64 yaş:105 erkek / kadın 65 yaş ve üzeri:074 erkek / kadın Toplam nüfusun:102 erkek / kadın (2002 tahmini)
Bebek ölüm oranı: 1 000 canlı doğumda / 2353 ölü (2002 tahmini)
Ortalama Ömür: Toplam nüfus: 7202 yıl Erkek:693 yıl (2002 tahmini) Kadın:7493 yıl
Doğurganlık oranı: Kadın başına 171 çocuk (2002 tahmini) HIV/AİDS - yetişkin nüfusta yayılma oranı: % 004 (1999 tahmini) HIV/AİDS - taşıyan insan sayısı: Bilinmiyor HIV/AİDS - ölü sayısı: 100'den az (1999 tahmini) Milliyet (Uyruk): Boşnak Etnik guruplar: Boşnak % 44, Sırp % 31, Hırvat % 17, Yugoslav % 55 ve diğerleri % 25 (1991) Din: Müslüman % 40, Ortodoks % 31, Katolik % 15, Protestan % 4 ve diğerleri % 10 Dil: Boşnakça, Hırvatça ve Sırpça Okur yazarlık oranı: 15 yaş altındaki herkes okuma yazma bilmektedir
YERLEŞME; Ülkenin önemli kentleri, Türk-İslam eserlerinin görüldüğü başkent Saraybosna, Mostar ve Tuzla'dır EKONOMİ; Sanayi ve tarım Bosna Hersek'in ana geçim kaynağını oluşturur Faal nüfusun % 2'si tarımda, % 45'i sanayi sektöründe çalışmaktadır Tarım daha ziyade kuzey bölgelerde yapılır Ormanlardan fazla miktarda kereste üretilir (7 milyon m3, Türkiye'nin ortalama orman ürünleri üretimi 6 milyon m3) Dağlık olmasına rağmen ülkenin kuzeyini güneyde Adriyatik denizine bağlayan iyi bir yol ağı vardır
Türkiye ile Bosna-Hersek arasındaki ilişkiler son derece iyidir Türkiye her zaman bu ülkenin yanında olmakta, haklı davasını savunmakta ve her türlü yardımı yapmaktadır Bosna Hersek'ten deri, sentetik maddeler, lifler, vinç ve vinçli arabalar almaktayız Bu ülkeye, prefabrik yapı malzemeleri, buğday unu, bazı gıda maddeleri, akaryakıt ve bakır tel satmaktayız
Gayri Safi Milli Hasıla: 7 milyar $ (2001 tahmini)
GSMH Gerçek Büyüme Oranı: % 6 (2001 tahmini)
GSMH Kişi Başına Düşen Milli Gelir: 1 800 $ (2001 tahmini)
GSMH Sektörlere Dağılımı: tarım:% 16endüstri: % 28hizmetler: % 56 (1998) İş Gücü: 1 026 000 kişi (1989 tahmini) İş Gücünün Sektörlere Dağılımı: tarım: Bilinmiyor endüstri: Bilinmiyorhizmetler:Bilinmiyor
İşsizlik Oranı: % 40 (2001 tahmini)
Fakirlik Sınırının Altındaki Nüfus: Bilinmiyor Hane Halkının Gelir Oran Yüzdesi: en düşük % 10: Bilinmiyoren yüksek %10:Bilinmiyor Enflasyon Oranı (tüketici fiyatları): % 5 (2001 tahmini) Bütçe: gelirler:19 milyar $harcamalar:22 milyar $ Devlet Borçları (GSMH'ya Oranı): % (2006 tahmini)
__________________
Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır
|