Edatlar,edat çeşitleri Ve Edatların özellikleri

**Şengül Şirin** · 05-21-2009

EDATLAR, EDAT ÇEŞİTLERİ VE EDATLARIN ÖZELLİKLERİ İLE İLGİLİ KONU ANLATIM
İLGEÇLER, İLGEÇ ÇEŞİTLERİ VE İLGEÇLERİN ÖZELLİKLERİ İLE İLGİLİ KONU ANLATIM

Sözcükler ve kavramlar arasında türlü anlam ilgileri kurmaya yararlar ve anlamları ancak bu ilgiyle belirir

Tek başlarına anlamları yoktur

Cümle içindeki kullanışlarına göre anlam kazanırlar

Örn:
Senin için aldım bu gülleri (sana özel)
Güller kadar güzelsin (eşitlik)
Ve başına
Taç gibi takasın diye (benzerlik)
Cümleden çıkarıldıklarında cümlenin anlamında eksiklik, daralma veya bozulma olur

Örn:
Sen kuş gibisin

> sen kuşsun
Ağırlığı kadar para kazandı

> ağırlığı para kazandı

Bunun için çok geç

> bunun çok geç

Kendilerinden önce gelen adlarla genelde öbek oluştururlar

Örn:
İçimize /güneş gibi/ doğdun

Bütün bunları /azıcık mutluluk için/ yapmıştı

Dilimizdeki ilgeçler çok değildir

Genelde ve sıklıkla kullanılanlar: “kadar, gibi, için, göre, ile” dir

Bunların dışındakiler “dolayı, ötürü, üzere, doğru, karşı, yalnız, ancak, mi, …” dir

Sık kullanılan ilgeçlerin cümleye kattıkları anlamlar:
1

gibi:
Benzetme ilgecidir

Karşılaştırma/eşitlik anlamı da verir

örn:
Dünyada onun gibisi yoktur

(eşitlik)
Dev gibi adamdı

(benzerlik)

2

kadar:
Benzetme ilgecidir

Zaman, karşılaştırma, yaklaşıklık anlam ayrıntılarını da verir

Örn:
Sabaha kadar çalıştık

(zaman)
Melek kadar saf biri

(benzerlik, gibilik)
O, Ayhan kadar güçlüydü

(karşılaştırma)
Bahçede yüz kadar öğrenci toplanmıştı

(yaklaşıklık)

3

ile:
Birliktelik, araç, durum, neden anlam ayrıntıları verir

Örn:
Asya’yla buraya geldiler

(birliktelik)
Ankara’ya uçakla gidin

(araç)
Annesinin boynuna sevinçle sarıldı

(durum)
Dalgınlıkla unutmuşum

(neden)

4

için:
Amaç, neden sonuç, hakkında, özgülük (aitlik), uğruna anlamlarını verir

Örn:
Gözünü açmadığı için göremedi

(neden-sonuç)
Onun için iyi şeyler söylemiyorlar

(hakkında)
Kış için hazırlıklar başladı

(kışa özgü, ait)
Bu kitaplar için iki yüz bin lira ödedik

(bedel, karşılık)
Yurdumuz için çalışmalıyız

(uğruna)

5

göre:
Görelik, görecelik, uygunluk, ölçütlük, karşılaştırma anlamları verir

Örn:
Bu, bize göre bir ev değil

(uygunluk)
Bana göre adam gelmeyecek

(bence, bana sorulursa)
Ayağını yorganına göre uzat

(ölçü)
Öğrendiğimize göre Ali gelecekmiş

(bakılırsa)
Kardeşlerine göre biraz daha huysuz

(karşılaştırma)

05-21-2009	#1
Şengül Şirin	Edatlar,edat çeşitleri Ve Edatların özellikleri EDATLAR, EDAT ÇEŞİTLERİ VE EDATLARIN ÖZELLİKLERİ İLE İLGİLİ KONU ANLATIM İLGEÇLER, İLGEÇ ÇEŞİTLERİ VE İLGEÇLERİN ÖZELLİKLERİ İLE İLGİLİ KONU ANLATIM Sözcükler ve kavramlar arasında türlü anlam ilgileri kurmaya yararlar ve anlamları ancak bu ilgiyle belirir Tek başlarına anlamları yoktur Cümle içindeki kullanışlarına göre anlam kazanırlar Örn: Senin için aldım bu gülleri (sana özel) Güller kadar güzelsin (eşitlik) Ve başına Taç gibi takasın diye (benzerlik) Cümleden çıkarıldıklarında cümlenin anlamında eksiklik, daralma veya bozulma olur Örn: Sen kuş gibisin> sen kuşsun Ağırlığı kadar para kazandı > ağırlığı para kazandı Bunun için çok geç > bunun çok geç Kendilerinden önce gelen adlarla genelde öbek oluştururlar Örn: İçimize /güneş gibi/ doğdun Bütün bunları /azıcık mutluluk için/ yapmıştı Dilimizdeki ilgeçler çok değildir Genelde ve sıklıkla kullanılanlar: “kadar, gibi, için, göre, ile” dir Bunların dışındakiler “dolayı, ötürü, üzere, doğru, karşı, yalnız, ancak, mi, …” dir Sık kullanılan ilgeçlerin cümleye kattıkları anlamlar: 1 gibi: Benzetme ilgecidir Karşılaştırma/eşitlik anlamı da verir örn: Dünyada onun gibisi yoktur (eşitlik) Dev gibi adamdı (benzerlik) 2 kadar: Benzetme ilgecidir Zaman, karşılaştırma, yaklaşıklık anlam ayrıntılarını da verir Örn: Sabaha kadar çalıştık (zaman) Melek kadar saf biri (benzerlik, gibilik) O, Ayhan kadar güçlüydü (karşılaştırma) Bahçede yüz kadar öğrenci toplanmıştı (yaklaşıklık) 3 ile: Birliktelik, araç, durum, neden anlam ayrıntıları verir Örn: Asya’yla buraya geldiler (birliktelik) Ankara’ya uçakla gidin (araç) Annesinin boynuna sevinçle sarıldı (durum) Dalgınlıkla unutmuşum (neden) 4 için: Amaç, neden sonuç, hakkında, özgülük (aitlik), uğruna anlamlarını verir Örn: Gözünü açmadığı için göremedi (neden-sonuç) Onun için iyi şeyler söylemiyorlar (hakkında) Kış için hazırlıklar başladı (kışa özgü, ait) Bu kitaplar için iki yüz bin lira ödedik (bedel, karşılık) Yurdumuz için çalışmalıyız (uğruna) 5 göre: Görelik, görecelik, uygunluk, ölçütlük, karşılaştırma anlamları verir Örn: Bu, bize göre bir ev değil (uygunluk) Bana göre adam gelmeyecek (bence, bana sorulursa) Ayağını yorganına göre uzat (ölçü) Öğrendiğimize göre Ali gelecekmiş (bakılırsa) Kardeşlerine göre biraz daha huysuz (karşılaştırma)