Anlatım Bozuklukları Ve özellikleri

**Şengül Şirin** · 05-21-2009

ANLATIM BOZUKLUKLARI VE ÖZELLİKLERİ İLE İLGİLİ KONU ANLATIM

KONUYA BAŞLAMADAN ÖNCE!!!:
Anlatım Bozuklukları Konusunda başarılı olmak için bu konuyla ilgili çözebildiğimiz kadar soru çözmek en iyisi………

Dilin en önemli görevi onu kullanan insanlar arasındaki anlaşmayı sağlamaktır

Söylenmek istenen her şey; açık, yalın ve anlaşılır biçimde dile getirilmelidir

İyi bir cümlede kelimeler yerli yerinde kullanılmalı, gereksiz kelimelere yer verilmemeli, anlatılmak istenenin dışında bir anlam çıkarılmasına mahal verilmemelidir

Eğer konuşmada ve yazmada açıklık, yalınlık ve anlaşılırlık yoksa ortada bir anlatım bozukluğu var demektir

Günlük konuşmalarımızda hâliyle anlatım bozuklukları yapılacaktır

Bunlar toplumdaki yerimize ve aldığımız eğitime bakılarak hoş görülür ya da görülmez

Ama yazılı anlatımda bu bozukluklar asla affedilemez

Çünkü yazı dili kültür dilidir

Kültür, bu ifade sayesinde kalıcılaşır

Eğer bu ifadede de bozukluklara yer verilirse insanlar arasında hem anlaşma eksikliği ortaya çıkar hem de farklı anlaşma yolları bulunur: “

dermişim”, “

falan”, “

yok böyle bir şey”, “Kolum iptal oldu” vb

Konuyla ilgili olarak Feyza Hepçilingirler’in Türkçe “Off” ve Dedim: “Ah” adlı kitaplarını tavsiye ederim

Şimdi en çok karşılaştığımız anlatım bozukluklarını başlıklar hâlinde ve örneklerle görelim:

Eş anlamlı kelimelerin bir arada kullanılması
Bu konuda herkesin fikir ve görüşünü almalısınız

Hava sıcaklığı sıfırın altında eksi sekiz derece imiş

Yirmi dakika geçmesine rağmen program henüz, hâlâ başlamadı

Güç ve müşkül zamanlarda üstüne düşeni yerine getirir

Ben çok varlıklı, zengin biri değilim

Neşeli, sağlıklı, şen bir görünüşü vardı

Anlamı zaten diğer kelimelerde bulunan kelimelerin gereksiz yere kullanılması
Şirketteki mevcut ikilik günden güne büyüyor

Yaşanmış deneyimlerinden hareketle bu sonuca varıyor

Millî maçın oynanacağı gün yaklaştıkça, ülkedeki heyecan gittikçe artıyor

Yanına gidiniz, konuşarak derdinizi anlatınız

Problemi çözmek için iki arkadaş üç saat süre ile uğraştılar

Japonya’daki arkadaşıyla on yıl boyunca karşılıklı mektuplaştılar

Az kalsın merdivenlerden düşeyazdı

Çocukların davranış biçimlerinde gariplikler görüldü

Takımın, boyu en kısa oyuncusu bendim

Bir kelimenin yerine yanlış anlam verecek şekilde başka bir kelime kullanılması

Bu iki sınıf arasındaki ayrıcalık tespit edilemedi

Yeni kaydolan öğrenciler bu kadar çekimser davranması normaldir

Petrol fiyatlarının ucuzlamasına halk olumlu tepki gösterdi

Olayların gerçek yüzü araştırmalar sonucunda ortaya çıkacak

Küçük kızın saçları hayli büyümüş

Ormanda yetişen bir çam fidanını salonunuzdaki saksıya ekemezsiniz

Son dakika içerisinde attığı golle takımının galip gelmesine yol açtı

Başarısızlığını düzensiz çalışmasına borçludur

Böyle hareketler ülkede demokrasinin işlememesini sağlayacaktır

Yarın İzmir’e gidecek; buna zorunlu

Elindeki bıçağı vücuduna batırmış

Bu, Türkiye’ye özel bir durumdur

Buradan gidersek yakalanma şansımız nedir?

Birbiriyle çelişen sözlerin bir arada kullanılması

Kesinlikle yarın gelebilirler

Şüphesiz bu sözleri bütün öğrenciler duymuş olmalı

Aşağı yukarı bundan tam yirmi yıl önceydi

Sözünü ettiğiniz şairin herhâlde on altıncı asırda yaşadığını zannediyorum

Eminim bu saatlerde eve gelmiş olmalı
Mutlaka bir gün çocukluk arkadaşlarını belki yine arayacak

Yanılmıyorsam, bu ikisinin aynı şey olduğunu tahmin ediyorum

Eklerin yanlış kullanımı
Öğrencilerin başarısına ilgilenmek gerekir

Bizi en çok sevindiren onun bu sınavı kazandığıdır

Bazı yolcuların giriş işlemleri yapmaya başlandı

Dünkü toplantıda Ali bize sınıf arkadaşlarını tanıştırdı

Biricik arzumuz sınavı kazanmak ve iyi bir bölüme girmemizdir

Bu çocuklar, fakir bir ülkenin, savaş nedeniyle kendileriyle ilgilenilmeyen, gerekli eğitimi alamayan çocuklardır

Yazarlarımızın köy yaşantısına ilgilenmeleri toplumumuz açısından çok yararlıdır

Özne-yüklem uyumsuzluğu: Farklı yüklemlerin aynı özneye bağlanması

Herkes ondan nefret ediyor, yüzünü görmek istemiyordu

İkinci cümlenin öznesi eksik

İlk özne yanlış anlam verecek şekilde ortak olarak kullanılmış

Hiçbiri anlatılanlara inanmıyor, kendi fikrinden ısrar ediyordu

İkinci cümlenin öznesi eksik

İlk özne yanlış anlam verecek şekilde ortak olarak kullanılmış

Nesne-yüklem uyumsuzluğu: Nesne eksikliği
Bu konuda öğrenciler aralarında anlaşıp karar verecekler ve uygulayacaklar

Söylenenlere hemen inanıyor ve her yerde savunuyordu

Kendisine bütün sınıf adına teşekkür eder ve tebrik ederim

Onlara niçin bu kadar yardım ediyor ve destekliyorsun?
Büyüklere gereken saygıyı göstermeli, incitmemeliyiz

Bize yardım edeceklerine inanıyor ve bekliyoruz

Tümleç yanlışları
Kayaya yaklaşıyor muyuz, yoksa uzaklaşıyor muyuz?
Öğrencileri, teşvik etmeli, yüreklendirmeli, destek olmalıyız

Olanları böyle değerlendirmek, bu gözle bakmak gerekir

Öğrencileri rahat edecekleri odalara yerleştirmiş, bütün imkânları sağlamıştı

Duvarları kirletmek,yazı yazmak kesinlikle yasaktır

Bu güçlüklere nasıl göğüs gerdi, nasıl başa çıktı?

Düşünme ve mantık hataları
Problemleri karşılıklı anlayış ve birlik içinde çözeceğiz

Yiyecek bir lokma ekmeğimiz hatta yemeğimiz bile yok

Bu yazıyı değil okumak, anlamak bile imkânsız

Bölgeyi iyi tanımasına rağmen her yeri gezdi

Yarın mutlaka bir gazete almayı unutmayın

Yarının mutlu günlerine özlem duyuyorum

Fiilin veya yardımcı fiilin yanlış kullanılması
Ben ona ağabey, o da bana kardeşim derdi

Bazı yiyecekler sağlı yerinde ve yaşlı olmayan kişilerce özellikle yenmelidir

Kitap için kendisine verilen paranın eksik ve yeterli olmadığını söyledi

Ekşiyi az, acıyı ise hiç sevmezdi

Gerekli yerlere başvuruda bulunmuş, ama bir sonuç almış değiliz

Çorbaya biraz acı, biraz da tuz ve limon sıkılabilirdi

Boyu kısa, bedeni de pek biçimli değildi

Hangisinin başarılı, hangisinin başarılı olmadığını öğreneceğiz

Çok az veya hiç çalışmadan çok para kazananlar var

Tamlama yanlışları
Verilen cümledeki özne ve zarf tümlecini bulun

Bu ülkeye teknik ve bilgi yardımında bulunulacak

Pasta ve meyve suyu ikram edilecek

Son derste belgisiz ve sayı sıfatlarını öğrendik

Siyasî ve ekonomi ilişkileri çıkmaza girdi

Bu bölge coğrafî ve iklim açısından ilgi çekici özelliklere sahiptir

Kar yüzünden tüm özel ve devlet okulları tatil edildi

Ülkemiz Bosna’ya askerî ve gıda yardımı yaptı

Şehrimizde çeşitli kültürel ve sanat etkinlikleri gerçekleştirildi

Kelimelerin yanlış yerde kullanılması
Yeni durağa gelmiştik ki otobüs de hemen geldi

Bu toplantıda çekinmeden düşünceler dile getirilmeli

Her yolda kalan insana yardım etmeliyiz

İdare, henüz yarın ders yapılıp yapılmayacağını bildirmedi

İzinsiz inşaata girilmez

Birleşik cümlelerde yüklemler arasındaki uyumsuzluk
Her ne kadar iyi hazırlanılmışsa da istenilen sonucu alamadı

Bir yıl boyunca devamlı çalışarak kazanıldı

Her ne kadar şehir dışına taşınmışsa da beklenen huzur bulunamamıştı

05-21-2009	#1
Şengül Şirin	Anlatım Bozuklukları Ve özellikleri ANLATIM BOZUKLUKLARI VE ÖZELLİKLERİ İLE İLGİLİ KONU ANLATIM KONUYA BAŞLAMADAN ÖNCE!!!: Anlatım Bozuklukları Konusunda başarılı olmak için bu konuyla ilgili çözebildiğimiz kadar soru çözmek en iyisi……… Dilin en önemli görevi onu kullanan insanlar arasındaki anlaşmayı sağlamaktır Söylenmek istenen her şey; açık, yalın ve anlaşılır biçimde dile getirilmelidir İyi bir cümlede kelimeler yerli yerinde kullanılmalı, gereksiz kelimelere yer verilmemeli, anlatılmak istenenin dışında bir anlam çıkarılmasına mahal verilmemelidir Eğer konuşmada ve yazmada açıklık, yalınlık ve anlaşılırlık yoksa ortada bir anlatım bozukluğu var demektir Günlük konuşmalarımızda hâliyle anlatım bozuklukları yapılacaktır Bunlar toplumdaki yerimize ve aldığımız eğitime bakılarak hoş görülür ya da görülmez Ama yazılı anlatımda bu bozukluklar asla affedilemez Çünkü yazı dili kültür dilidir Kültür, bu ifade sayesinde kalıcılaşır Eğer bu ifadede de bozukluklara yer verilirse insanlar arasında hem anlaşma eksikliği ortaya çıkar hem de farklı anlaşma yolları bulunur: “dermişim”, “falan”, “yok böyle bir şey”, “Kolum iptal oldu” vb Konuyla ilgili olarak Feyza Hepçilingirler’in Türkçe “Off” ve Dedim: “Ah” adlı kitaplarını tavsiye ederim Şimdi en çok karşılaştığımız anlatım bozukluklarını başlıklar hâlinde ve örneklerle görelim: Eş anlamlı kelimelerin bir arada kullanılması Bu konuda herkesin fikir ve görüşünü almalısınız Hava sıcaklığı sıfırın altında eksi sekiz derece imiş Yirmi dakika geçmesine rağmen program henüz, hâlâ başlamadı Güç ve müşkül zamanlarda üstüne düşeni yerine getirir Ben çok varlıklı, zengin biri değilim Neşeli, sağlıklı, şen bir görünüşü vardı Anlamı zaten diğer kelimelerde bulunan kelimelerin gereksiz yere kullanılması Şirketteki mevcut ikilik günden güne büyüyor Yaşanmış deneyimlerinden hareketle bu sonuca varıyor Millî maçın oynanacağı gün yaklaştıkça, ülkedeki heyecan gittikçe artıyor Yanına gidiniz, konuşarak derdinizi anlatınız Problemi çözmek için iki arkadaş üç saat süre ile uğraştılar Japonya’daki arkadaşıyla on yıl boyunca karşılıklı mektuplaştılar Az kalsın merdivenlerden düşeyazdı Çocukların davranış biçimlerinde gariplikler görüldü Takımın, boyu en kısa oyuncusu bendim Bir kelimenin yerine yanlış anlam verecek şekilde başka bir kelime kullanılması Bu iki sınıf arasındaki ayrıcalık tespit edilemedi Yeni kaydolan öğrenciler bu kadar çekimser davranması normaldir Petrol fiyatlarının ucuzlamasına halk olumlu tepki gösterdi Olayların gerçek yüzü araştırmalar sonucunda ortaya çıkacak Küçük kızın saçları hayli büyümüş Ormanda yetişen bir çam fidanını salonunuzdaki saksıya ekemezsiniz Son dakika içerisinde attığı golle takımının galip gelmesine yol açtı Başarısızlığını düzensiz çalışmasına borçludur Böyle hareketler ülkede demokrasinin işlememesini sağlayacaktır Yarın İzmir’e gidecek; buna zorunlu Elindeki bıçağı vücuduna batırmış Bu, Türkiye’ye özel bir durumdur Buradan gidersek yakalanma şansımız nedir? Birbiriyle çelişen sözlerin bir arada kullanılması Kesinlikle yarın gelebilirler Şüphesiz bu sözleri bütün öğrenciler duymuş olmalı Aşağı yukarı bundan tam yirmi yıl önceydi Sözünü ettiğiniz şairin herhâlde on altıncı asırda yaşadığını zannediyorum Eminim bu saatlerde eve gelmiş olmalı Mutlaka bir gün çocukluk arkadaşlarını belki yine arayacak Yanılmıyorsam, bu ikisinin aynı şey olduğunu tahmin ediyorum Eklerin yanlış kullanımı Öğrencilerin başarısına ilgilenmek gerekir Bizi en çok sevindiren onun bu sınavı kazandığıdır Bazı yolcuların giriş işlemleri yapmaya başlandı Dünkü toplantıda Ali bize sınıf arkadaşlarını tanıştırdı Biricik arzumuz sınavı kazanmak ve iyi bir bölüme girmemizdir Bu çocuklar, fakir bir ülkenin, savaş nedeniyle kendileriyle ilgilenilmeyen, gerekli eğitimi alamayan çocuklardır Yazarlarımızın köy yaşantısına ilgilenmeleri toplumumuz açısından çok yararlıdır Özne-yüklem uyumsuzluğu: Farklı yüklemlerin aynı özneye bağlanması Herkes ondan nefret ediyor, yüzünü görmek istemiyordu İkinci cümlenin öznesi eksik İlk özne yanlış anlam verecek şekilde ortak olarak kullanılmış Hiçbiri anlatılanlara inanmıyor, kendi fikrinden ısrar ediyordu İkinci cümlenin öznesi eksik İlk özne yanlış anlam verecek şekilde ortak olarak kullanılmış Nesne-yüklem uyumsuzluğu: Nesne eksikliği Bu konuda öğrenciler aralarında anlaşıp karar verecekler ve uygulayacaklar Söylenenlere hemen inanıyor ve her yerde savunuyordu Kendisine bütün sınıf adına teşekkür eder ve tebrik ederim Onlara niçin bu kadar yardım ediyor ve destekliyorsun? Büyüklere gereken saygıyı göstermeli, incitmemeliyiz Bize yardım edeceklerine inanıyor ve bekliyoruz Tümleç yanlışları Kayaya yaklaşıyor muyuz, yoksa uzaklaşıyor muyuz? Öğrencileri, teşvik etmeli, yüreklendirmeli, destek olmalıyız Olanları böyle değerlendirmek, bu gözle bakmak gerekir Öğrencileri rahat edecekleri odalara yerleştirmiş, bütün imkânları sağlamıştı Duvarları kirletmek,yazı yazmak kesinlikle yasaktır Bu güçlüklere nasıl göğüs gerdi, nasıl başa çıktı? Düşünme ve mantık hataları Problemleri karşılıklı anlayış ve birlik içinde çözeceğiz Yiyecek bir lokma ekmeğimiz hatta yemeğimiz bile yok Bu yazıyı değil okumak, anlamak bile imkânsız Bölgeyi iyi tanımasına rağmen her yeri gezdi Yarın mutlaka bir gazete almayı unutmayın Yarının mutlu günlerine özlem duyuyorum Fiilin veya yardımcı fiilin yanlış kullanılması Ben ona ağabey, o da bana kardeşim derdi Bazı yiyecekler sağlı yerinde ve yaşlı olmayan kişilerce özellikle yenmelidir Kitap için kendisine verilen paranın eksik ve yeterli olmadığını söyledi Ekşiyi az, acıyı ise hiç sevmezdi Gerekli yerlere başvuruda bulunmuş, ama bir sonuç almış değiliz Çorbaya biraz acı, biraz da tuz ve limon sıkılabilirdi Boyu kısa, bedeni de pek biçimli değildi Hangisinin başarılı, hangisinin başarılı olmadığını öğreneceğiz Çok az veya hiç çalışmadan çok para kazananlar var Tamlama yanlışları Verilen cümledeki özne ve zarf tümlecini bulun Bu ülkeye teknik ve bilgi yardımında bulunulacak Pasta ve meyve suyu ikram edilecek Son derste belgisiz ve sayı sıfatlarını öğrendik Siyasî ve ekonomi ilişkileri çıkmaza girdi Bu bölge coğrafî ve iklim açısından ilgi çekici özelliklere sahiptir Kar yüzünden tüm özel ve devlet okulları tatil edildi Ülkemiz Bosna’ya askerî ve gıda yardımı yaptı Şehrimizde çeşitli kültürel ve sanat etkinlikleri gerçekleştirildi Kelimelerin yanlış yerde kullanılması Yeni durağa gelmiştik ki otobüs de hemen geldi Bu toplantıda çekinmeden düşünceler dile getirilmeli Her yolda kalan insana yardım etmeliyiz İdare, henüz yarın ders yapılıp yapılmayacağını bildirmedi İzinsiz inşaata girilmez Birleşik cümlelerde yüklemler arasındaki uyumsuzluk Her ne kadar iyi hazırlanılmışsa da istenilen sonucu alamadı Bir yıl boyunca devamlı çalışarak kazanıldı Her ne kadar şehir dışına taşınmışsa da beklenen huzur bulunamamıştı