Dolaşım Sistemi

Dolaşım Sistemi

Dolaşım sistemi;kan,kalp ve damarlardan oluşur
Kan,Kan hücreleri ve kan plazmasından oluşurKan,kan dokuda anlatılmıştır
Kan grupları;Kandaki kan hücrelerinden Alyuvaralrın yapısında bulunan Özel protein maddesine göre
A özel protein maddesi bulundurana A,
B özel protein maddesi bulundurana B,
Her ikisini de bulundurana AB,
Her ikisini de bulundurmayana 0 kan grubu denir
Kan nakillerinde Kan plazmasında bulunan Antikorlara dikkat edilirAntikorlar kana karışan yabancı harhangi bir hücre veya zararlı moleküllere(Antijen) karşı hücreyi savunmak zorundadırlarAntikorların yabancı hücrelerle etkileşimi ile çökelme sonucu damarlarda tıkanmalara yol açarAntikorların yabancı alyuvarlarla etkileşimi özelliğine çöktürücü denir
A grubu insanların kan plazmasında B özel proteine(Antijen)karşı Beta çöktürücüsü(Antikor) vardır,
B grubu insanların kan plazmasında A özel protenine karşı(Antijen) Alfa çöktürücüsü(Antikor) vardır,
0 grubu insanların Kan plazmasında her iki çöktürücü de vardır
AB grubu insanların kan plazmasında her iki çöktürücü de yoktur
Buna göre;
AB kan grubu genel alıcı,
0 kan grubu genel verici dir
Ayrıca bazı insanların kanındaki
Alyuvarlarında antijen özelliği gösteren Rh faktörü bulunurKanda Rh faktörü varsa pozitif yoksa negatif olarak değerlendirilir
Buna göre,
Rh(-) kan grubu/Rh faktörü taşımayan,Rh(+)kan grubundan/Rh faktörü taşıyandan kan alamaz
Çünkü kan alanın Kanındaki Antikorlar kana karışan alyuvarları(Antijenleri)Çöktürür
Rh(-) kan grubu,(Rh+) kan grubundan kan alırsa kan uyuşmazliği olurEvliliklerde kan uyuşmazlığına dikkat edilir

Kan nakillerinde;

Kan alan kişinin kan plazmasındaki Antikor,verecek kişinin ise alyuvarındaki protein yapısı önemlidir


Kan,idrar ve diğer vücut sıvılarında değerlerinin ölçümüKaraciğer,böbrek fonksiyonlarını değerlendiren testler, kolesterol,trigliserid,HDL,LDL gibi kan yağları ve şeker ölçümleri,gizli şeker vb

Koagülasyon

Kanın pıhtılaşmasını değerlendiren birçok test kanama ve pıhtılaşma bozukluklarının yorumlanmasında yardımcı olan değerlerdir

Elektroforez

Kan ve idrardaki bazı enzimler ve proteinlerin varlığının veya tipinin belirlenmesine yardımcı çalışmalardır

Hematoloji

Kan sayımı,kandaki alyuvar, akyuvarların ve diğer tüm hücrelerin değerlendirilmesidir
Alerji
Hangi maddelerin maddelere karşı gösterdiği tepkimelerin vücut metabolizmasındaki etkileri

Toksikoloji

Çeşitli ilaç düzeyleri ve bazı toksik maddelerin varlığının belirlenmesi

Lenf sistemi

Lenf sistemi lenf damarları ve lenf düğümlerinden oluşur
Kılcal kan damarlardan vücut hücreleri arasına sızan kan sıvısının bir bölümü tekrar kılcal kan damarlarından alınırKılcan kan damaralarından geçemeyen kan sıvısı ve içindeki küçük protein molekülleri ve Akyuvarlar Lenf sıvısını oluştururRenksiz olduğu için ak kan da denirLenf sıvısı bir ucu kapalı özel damarlarla alınarak büyük lenf damarlarına iletilirlenf damarlarının birbiri ile birleştikleri yer şişkin olur ve lenf düğümleri adını alırLenf düğümleri mikropları süzer ve bazı Akyuvarları üreterek kana verir

Lenf bezleri, bir ağ gibi bedenimizi saran lenf damarlarıyla birlikte bağışıklık sistemimizin önemli yapı taşlarını oluşturur Lenf bezleri tüm bedende yaygın olarak bulunmakla birlikte,çene altı,kulak çevresi,koltuk altı,kasık gibi cilde yakın bölgelerde ve göğüs ve karın içi gibi daha derin yerleşim bölgelerinde bazı kümelenmeler oluştuturBunlara bölgesel lenf bezleri denir

Eğer kanser içinde bulunduğu organ ya da dokudan lenf bezlerine ulaştıysa bu önemlidir;bu durumda kanserin karaciğer, kemik, beyin gibi başka organlara da ulaşması riski söz konusu olduğundan,lenf bezleri özellikle dikkate alınır
Lenf dolaşımında lenf iki yolla kana karışır

1yol,İnce barsaklarda emilen yağ asidi ve gliserol ile vücudun alt bölümünden tolanan lenfin taşındığı yolKilüs boruları ile peke sarnıcı denilen yere gelirGöğüs kanalı ile Sol köprücük altı toplar damarına bağlanır

2yol,Baş ve gövdenin sağ yarısından toplanan lenf ile Sağ koldaki lenfin taşındığı yolBu yolla toplanan lenf büyük lenf damarına bağlanırBüyük lenf damarı sağ köprücük altı toplar damarı ile birleşirBöylece lenf kana karışmış olur
Lenf sistemi,kılcal kan damarlarından sızan kan sıvısını ve akyuvarları kana verirYağların sindirimi sonucu oluşan yağ asidi ve Gliserolü alarak kan dolaşımına verirAkyuvar üreterek vücudu mikroplara karşı korumuş olur

BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ

-Organların birbiri ile uyumlu çalışması düzelmiyecek şekilde bozulursa ölüm,düzelecek şekilde bozulursa hastalık olayı oluşur
-Hastalıkların sebeblerinden en önemlileri mikroplardırMikropların sebep olduğu hastalıklar bulaşıcı olup infeksiyon adını alır
-Her ifeksiyon hastalığının mikrobu farklıdırAncak,ortak birtakım belirtileri vardırAteş,bulantı,kusma,halsızlık,burun ve göz akıntısı gibi
-Yetersiz ve dengesiz beslenme,yorgunluk,
stres vbdirencin azalmasına ve mikrobik hastaslıkların ortaya çıkmasına neden olur
-Nezle,grip,verem vb hastalıkların mikropları havadan veya hasta insandan,Kuduz,tifüs,veba vbhastalıkların mikropları hayvanlardan,

Tetanoz torakatan,kolera,dizanteri vb sularla bulaşmış olurYani mikroplar,hava,su,besin,böcek,kullanılan eşya vb den bulaşır

-Mikroplar bir hücreli canlıların hastalıklara neden olanlarıdırBesinlerini hazır geçişme yoluyla alaırlarBunun için nemli,güneşi ve oksijeni az yerlerde yaşarlar
Buna göre yaşama ortamları dikkate alındığında mikroplardan korunmuş oluruz
-Vücudumuza dışardan giren mikroplara karşı vücut sağlığını korumakla görevli savunma sistemine(Akyuvar hücreleri,Akyuvarları üreten lenf sistemi/bademcik,koltuk altı,kasık arası lenf düğmlerinde,bazı enzimler ve Antikorlardan oluşan sistem)Bağışıklık denir
-Kuduz mikrobu Beyinde,Sitma mikrobu Alyuvarlarda,Verem mikrobu Akciğerlerde yerleşerek çoğalırAtık maddelerine Toksin denirToksinleri yok eden Akyuvar salgılarına Antitoksin denir(Her mikrop çeşidi vücudun farklı organlarına yerleşip çoğalır)
-Dışardan giren mikroplara karşı vücudumuzu koruyan;dışta deri,içte sindirim ve solunum yolarında MUKUS SIVISI,Mide asitleri,kanda Akyuvar ve AntikorlarıdırAntikorlar lenf bezlerinde ve karaciğerde salgılanırAkyuvarlar aktif hareket ettiğinden gerktiğinde damarların dışına çıkabilir

-Her infeksiyon hastalığının mikrobu farklı olduğu gibi her mikrobun Antikoru da farklıdır
-Bazı Antikorların ömrü ve etkisi uzundurBazılarının ise kısa sürelidir
Doğuştan kazanılan bağışıklık Anne kanından alına Antikorlar sayesindendir
-Vücudun mikroplara karşı kazandığı direnç ve savunma gücüne bağışıklık denir
-Sağlı iken hastalık geçirmek(Mikropları Akyuvarların tanıması ve hazırlıklı olması) ve Aşı ile kazandırılan Bağışıklığa Aktif bağışıklık denir

Serum ve Antibiyotiklerle mikroplara karşı vücudu savunmaya da Pasif bağışıklık denir
-Aktif bağışıklık,hastalanan vücudun ürettiği Antikorlarla kazanılırKızamık ve su çiçeğinde süresi ömür boyudurNezle-Grip 2-3 hafta,Verem,tifo bikaç yıldır
-Sağlıklı iken kazalılan bağışıklık,vücuda giren mikropların hastalık yapmasına fırsat verilmeden yok edilir

-Aşı,insanlar hastalanmadan önce hastalığın etkisiz hale getirilmiş mikrobu veya toksini vücuda verilmesidirAşı Laboratuvarda haılanarak temiz şişelerde saklanır
kızamık,çiçek,tifo,tifüs,verm,kolera,tetanoz, boğmaca,difteri,çocuk felci,kuduz vbaşı çeşitleri vardır ve kulanılmaktadır

-Pasif bağışıklık için hazırlana serum,At,sığır,koyun kanına hastalığın mikrobu azar azar verilirHayvan kanında oluşan antikorlar kan serumu ile alınır,diğer hücreler dibe çöktürülürElde edilen serum çeşitli işlemlerden geçirilerek hastalara veriirSerum,antikor ve besin içerir,vücuda direnç kazandırır
-Vücudun Bağışıklık sistemini bozarak savunmasız hale gelmesine sebep olan AİDS virüsleridirAİDS virüsleri kan ile bulaşır ve öldürcüdürYani basit bir infeksiyon mikrobuna karşı vücut kendini savunamaz

Moleküler Biyoloji

İnfeksiyon hastalıklarının laboratuvar tanısında son yıllarda önemli gelişmeler kaydedilmiştir Tanıda kullanılan direkt olarak etkenin kendisinin veya indirekt olarak etkene özgü antijen ve etkene karşı vücutta gelişen antikorlara yeni bir alanda yöntemler geliştirilmiştir Mikroorganizmaların DNA, RNA'sı gibi nükleik asitlerinin araştırılması ile daha kesin ve hızlı sonuçlar alınmaktadır Muayene maddelerinde az miktarda dahi bulunsa hastalık etkeni mikroorganizmalar bu teknoloji ile kolayca tanımlanabilmektedir Bu yöntem özellikle zor üreyen, konvansiyonel besiyerlerinde üretilemeyen mikroorganizmaların saptanmasında değerli bir yöntemdir

Mikrobiyoloji

Mikroorganizmaları bakteriler, virüsler, mantarlar ve parazitler olarak sınıflandırmaktayızTüm bu mikroorganizmalar hastalık etkeni olarak karşımıza çıkmaktadır infeksiyon etkeni mikroorganizmalar belirlenmesidirMikrobiyoloji laboratuvarmda alt birimler olarak bakteriyoloji, viroloji mikoloji,parazitoloji ve seroloji bölümleri yer almaktadır

İmmünoloji

Bağışıklık bilimi,bağışıklık sisteminde gelişen hastalıkların tanısında kullanılan testlerdir

Endokrin sistem

Organların düzenli çalışmasını sinir sistemi ile beraber kontrol eden özel kimyasal maddelere hormon denir

Hormonları,Endokrin sistemini oluşturan iç salgı bezleri üretir
Sinir sistemi çok hızlı çalışır ve organları anında etkilerEndokrin sistemi(Hormonlar ve hormonları üreten iç salgı bezleri)yavaş ve sürekli bir denetim şeklinde organları etkiler
İç salgı bezlerinin ürettiği hormonlar doğrudan kana verilirHormonlar kan dolaşımı ile ilgili doku ve organlara taşınır

İç salgı bezleri ve hormonlarının faaliyetleri Hipofiz bezi idare ederHayvanlarda Hipofiz bezi Endokrin sisteminin merkezidir

-İnsanların büyümesi,gelişmesi,cinsel olgunluğa erişmesi hormonların sürekli denetimi ile sağlanır

-Hormonlar,canlının iç ve dış değişikliklere karşı hazır olmasını sağlarBitkillerin ilk baharda çiçek açması,yazın meyve vermesi ve son baharda yapraklarını dökmesi vb hormonların çevre etkilerine göre bitkiyi hazırlar

-Hormonlar insan bedeni ve yapısı üzerinde etkilidirDüzensiz salgılanmaları halinde hayatsal olaylar olumsuz etkilenirİnsülin hormonu eksikliği şeker(Kandaki glikozun hücrelere girmeyişi)hastalığı,Büyüme hormonu azlığı cücelik,fazlalığı devliğe yol açar

HİPOFİZ BEZİ,Ara beyin olan hipotalamusun altında yer alır

-Sinir sistemi ile Endokrin sitemi arsındaki ilişkiyi düzenlerEndokrin sisteminin merkezidir
-Hormonlarının bir kısmı iç salgı bezlerinin faaliyeklerini kontrol ederBir kısmı de etkilerini doğrudan vücut üzerinde göterir
-Büyüme hormonu,büyüme ve gelişmeye,
-Sperm ve yumurta oluşumunu etkileyen hormonlar,
-Vücudun su dengesini ve kan basıncını ayarlayan hormonlar,
-Kemiklerin oluşumu ve gelişiminde etkili hormolar,vb
Epifiz bezi,eşey üreme hücrelerinin oluşumunda etkili olan hormonları üreten eşey bezlerinin vaktinden önce gelişimini önlerÖzelliğini kaybetmesi ile insan bedeni,zihni ve cinsi yönlarden olgunlaşır

TİROİT BEZİ;

Boyun bölgesinin ön alt tarafında soluk borusunun önündedir
-Tiroit bezinin salgısı Tiroksin hormonu,vücut metabolizmasını hızlandırır
-Çocuklarda beden ve zeka gelişiminde etkilidir(Eksikliğinde kaslar zayıf düşer,kemik gelişimi akasar,boy kısa kalır,Beyin işlemesinde gelişme olmaz,ruhi gelişme yavaşlar,çevre ile ilgi azalır,kan basıncı ve vücut ısısı normalın altına düşer,deri şişer,kıllar dökülür,iştahsizlik görülür)

-Tiroksin eksikliğini gidermek için Tiroit bezi fazla çalışırBu durumda şişer(Gutr)vücut terlar kan basıncı yükselirKalp atış hızı aratar ve sinirlilik görülür
İyot minerali eksikliğinde Tiroksin hormonu az salgılanır
-Kalsitonin hormunu,kandaki fazla kalsiyumun kemiklere geçmesini sağlar

BÖBREK ÜETÜ BEZİ;

Böbreklerin üst iç yüzeylerinde bulunurÖz ve kabuk kısımlarından oluşur
-Dıştaki kabuk bölgesinin(Korteks)ürettiği salgılardan kortizon hormonu,protein ve yağ metabolizmasını düzenler(Protein ve yağların glikoza dönüşmesini sağlar)Aldosteron hormonu ise su ve iyon dengesini sağlar
-İçteki öz kısmının ürettiği salgı,Adrenalin hormonu,Şeker metabolizmasını düzenler,Kalp atışını ve kan basıncını ayarlar
Korku,hiddet,sevinç,vbhallerde yüz kızarması aniden Adrenalin salgısının artmasındandır

PANKREAS BEZİ;

-Karma bir bezdirsalgılarından hormon olanlarını(insülin ve glukagon) kana vermesi özelliği kapalı bez(İç salgı bezi),enzim olanlarını(Lipaz,Amilaz vb)oniki parmak barsağı boşluğuna bir kanalla verdiği için de Açık bez(dış salgı bezi)dir

-Alfa hücreleri,glukagon hormonu salgılar,Kandaki Normalın altına düşen şekeri karaciğerde depolanan şekeri kana geçişini sağlayarak kandaki şeker oranını yükseltir
-Beta hücreleri,insülin hormonu salgılar,kandaki normalın üzerine çıkan şekeri karaciğere girmesini sağlayarak normale indirirKandaki glikozun hüvre ve dokulara girmesini sağlar
-

Endokrinoloji

Vücudun vitamin düzeylerinin ve hormonal durumunun değerlendirilmesi ile ilgili bilim dir

Duyu Organları

Göz,sert tabaka/koruyucu kısm,Damar tabaka/besleyici kısım ve Ağ tabaka(Retina)duyu hücreleri ile duyu sinirlerinin bulunduğu kısımlardan oluşur
-Sert tabaka ön tarafta kubbeleşerek saydam tabakayı(Kornea) oluştururSaydam tabaka cisimden gelen ışık ışınlarını kırarak (toplayarak) göz bebeğinden göz merceğine gönderirGöz bebeği irisin oluşturduğu açıklığa denirIşık şidetine göre diyafran gibi daralır ve genişler

-Damar tabaka ön tarafta irisi oluştururİris taşıdığı renk pigmentleri ile göz rengini oluştururİris açıklığı önünde ince kenarlı mercek özelliği gösteren göz merceğı bulunur
Göz merceği saydam tabakadan(Kornea) paralel gelen ışık ışınlarını yaklaştırarak kırar ve cismin görüntüsünü ters olarak odağının bulunduğu retinanın üzerine düşürür
-Retinada ışık ışınlarını algılayan duyuhücreleri/almaç cismin görüntüsü tarafından uyarılırDuyu hücrelerinin çubuk şeklinde olanları siyah-beyaz ışığa,koni biçiminde olanları renkli ışığa duyarlıdırMavi-yeşil-kırmızı ışınlara duyarlı üç tip koni biçiminde duyu hücrelerı ikisi veya üçü birlikte görev yapması ile ara renklere duyarlı olurlar

Duyu hücreleri uyartıları duyu/görme sinirlerine verirDuyu/görme sinirleri aldığı uyartıları beyine götürür(Görme merkezine)Beyin uyartıları değerlendir Görnütü düzeltilerek algılanması sağlanır

Göz ekseninin retinayı kestiği nokta göz merceğinin odağı olup duyu hücreleri ve duyu sinirlerinin ışığa duyarlı bölümüdür(sarı benek)

Renk körlüğü,renkli ışık ışınlarını algılayan üç tip koni hücrelerinden genetik bozukluk nedeniyle birinin olmaması sonucu renkleri ayırt edememedir
Duyu sinirlerinin gözden çıktığı bölüm ışığa duyarlı olmadığından kör nokta adını alır
Bir cisim görüle bilmesi için cisimden göze ışık ışınları gelmesı gerekirBunun için de ya ışık kaynağı ya da bir ışık kaynağı tarafından aydınladtılmış olmasıı gerekir
-Normal bir göz 25 Cm ile 3 metre arsındaki cisimleri net olarak görürür25Cm den yakın,3 metreden uzaktaki cisimler için göz merceği odak uzaklığını değiştirmesi gerekirBunu da kasılıp gevşeyerek(şişip incelerek)yapar

Goz uyumu,cisim net olarak görülebilmesi için bulunduğu yere göre göz kaslarının etkisi ile göz merceğinin odak uzaklığını değiştirmesi(ayarlaması) olayıdır

Göz merceğinin yaşlılık nedeni ile yüzeyinin buruşması görüntünün net olmamasına yol açar (bulanık görüntü)
Göz merceği yüzeyinin şeffaflığını kaybederek opaklaşmasıdır
Glokom(Göz Tansiyonu)
Halk arasında göz tansiyonu adıyla bilinen glokom,milyonlarca insanı etkileyen yaygın bir göz hastalığıdırTedavi edilmezse görme kaybına neden olabilirGlokomda ,göz içindeki sıvı basıncı,görme yeteneği için gerekli olan göz sinirine zarar verecek düzeyde yüksektir
Miyopi
Miyop,yakını net görür uzağı bulanık görür Göz ekseninin uzun /Gözün üsten aşağıya doğru basık ya da kornea kırıcılığının gerekenden fazla olursa görüntü retina önüne düşer
Kalı kenerlı(ıraksak) merceklerden oluşan gözlükle düzeltilir
Laser ile korneaya yeni bir şekil verilerek göze gelen ışınların retinada odaklanması sağlanır

Hipermetrop

Hipermetrop,uzağı net görür yakını bulanık görür
Göz ekseninin kısa olması/gözün önden arkaya doğru basık olması ya da kornea kırıcılığının az olması ya da her ikisinin bir arada olması nedeniyle göze gelen ışınlar retinanın arkasında odaklanırGörüntü retinanın arkasına düşer
Düzeltilmesi içimn ince kenarlı(yakınsak)meceklerden oluşan gözlük kullanılır

Ya da Laserle tedavi edilir

Astigmatizma

Astigmatizma çoğu kez korneadaki şekil bozukluğuna bağlıdırGöze gelen ışınlar retinanın uzağında farklı noktalarda odaklanır ve hem yakındaki hem de uzaktaki cisimler net görülmez

Silindirik nerceklerden oluşan gözlükle düzeltilir
Astigmatizmada da korneya Laser ile yeni şekil verilerek görüntünün retinada odaklanması sağlanmaktadır
Presbitlik
Göz kasları,yaşlanma sonucu kasılıp gevşeme özelliklerini kaybederlerBu durumda göz uyum yapamazYani yakını göremezKalın kenarlı mercekle düzeltilir