Şengül Şirin
|
İnsanlarda Destek Ve Hareket Sistemi
İnsanlarda destek ve hareket sistemi
Hayvanlarda olduğu gibi, insanda da vücuda biçim veren, iç organları koruyan, vücudun dik durmasını ve aktif hareket etmesini sağlayan sistem vardır Bu sisteme destek ve hareket sistemi denir İskelet ve kaslardan oluştuğu için iskelet ve kas sistemi de denir Canlıların hareketini sinir sistemi ve endokrin sistem düzenler ve denetler
Hareketler kas, kemik, ve eklemin birlikte çalışmasıyla gerçekleşir İnsanda, destek ve hareket sistemi elemanı olan kemik doku, iskelet adını alır
A İNSANDA İSKELET
İnsanda iskelet sistemi, vücudun çatısını oluşturur İskelet sistemi hareketi sağlamanın dışında iç organları koruma, kas ve iç organlara bağlanma yüzeyi oluşturma görevi de yapar İskeleti oluşturan kemikler kalsiyum deposu olarak iş görür Aynı zamanda kemiklerde kan hücreleri de meydana gelir
İskelet, anne karnında sekizinci haftaya kadar kıkırdaktır, daha sonra kemikleşme başlar Doğumdan sonra kemik gelişimim kalıtsal, bünyesel ve çevresel faktörler etkiler
Kemik Yapısı ve Çeşitleri
İnsan iskeletin! oluşturan kemikler, şekillerine göre dört grupta incelenir;
1Uzun Kemikler: Kol ve bacaklarda bulunur İki ucu şişkin silindirik kemiklerdir Kemiğin boyuna uzamasını baş kısmı ile gövdesi arasında bulunan kıkırdak doku sağlar Bir süre sonra kemikleşir Bundan sonra kemiğin uzaması eklem kıkırdağı tarafından devam ettirilir En dışta enine büyümeyi ve onarılmayı sağlayan kemik zarı (periost) vardır Baş kısmında dışta ince tabaka halinde sıkı kemik dokusu ortada süngerimsi kemik doku bulunur Gövde kısmı tamamen sıkı kemik dokudan yapılmıştır Ortadaki boşluğu sarı kemik iliği doldurur Süngerimsi kemik dokuda ise kırmızı kemik iliği bulunur
2 Kısa Kemikler: Hemen hemen boy ve genişliği birbirine eşit olan kemiklerdir Kısa kemikler dıştan kemik zarı ile sarılmıştır Kemik zarının altında sert kemik, ortada ise süngerimsi kemik bulunur Süngerimsi yapıda kırmızı kemik iliğine rastlanır Kısa kemiklerde kemik kanalı bulunmaz El ve ayak parmakları kısa kemiklerdir
3Yassı Kemikler: Kalınlığı eni ve boyundan az olan kemiklerdir Göğüs, kafatası, kürek ve kaburga kemikleridir Kemik zarı altında sıkı kemik dokusu ve bunun ortasında süngerimi kemik doku yer alır Kırmızı kemik iliği ile doludur Sarı kemik iliğinin yer aldığı bir kanal yoktur
4Düzensiz şekilli kemikler: Değişik şekillerde olan ve genellikle diğer bir kaç kemikle bağlantı kuran kemiklerdir Örneğin, omurlar, bazı yüz kemikleri gibi
İnsan iskeleti yaklaşık 207 kemikten oluşmuştur İskeleti oluşturan kemik sayışı 207 olarak belirtilmesine rağmen, bazı kaynaklarda bu sayıya kulak (6) ve dil (1) kemikleri de eklenerek sayı artırılmıştır Bazı kaynaklarda ise kuyruk sokumu ve sağrı omurları birleşmiş olarak kabul edildiğinden, kemik sayışı daha az gösterilmiştir, iskelet baş, gövde ve üyeler iskeleti olarak üç bölümde incelenebilir
Oval Kemikler: Örnek dizkapağı kemiği
İNSANDA İSKELET YAPISI
İnsanda iç iskelet kemikten yapılmıştır İskelet oluşturan kemikle yapısal olarak üç kısımda incelenir
İNSAN İSKELETİNİN KISIMLARI:
207 kemikten oluşan insan iskeleti baş, gövde, üyeler olmak üzere üç kısımda incelenir
1Baş İskeleti: Beyin, beyincik ve sinir merkezlerini içinde bulundurur Kafatası ve yüz iskeleti olarak iki kısımda incelenir
a)Kafatası İskeleti: Alın(1), yan kafa (2), art kafa(1), şakak(2), temel(1) ve kalbur(1) kemiklerinden oluşur Oynamaz eklemlerle birbirlerine bağlanırlar Beyin ve beyinciği tamamen kapatarak korurlar Yalnız omurilik ve sinirlerin giriş çıkışlarını sağlayan delikler vardır
b)Yüz İskeleti: Tırnakçık(2), elmacık(2), burun(2), sapan(1), boynuzcuk(2), üst çene(2), damak(2), alt çene(1) kemiklerinden oluşur Oynamaz eklemlerle birbirine bağlanmıştır Sadece alt çene kemiği yarı oynar eklemlerle şakak kemiğine bağlıdır
2Gövde İskeleti: Sinir sistemi ve iç organları korur Vücudu dik tutar Gövdeyi oluşturan kemikler, omurga, kaburga, göğüs, omuz ve kalça kemiklerinden oluşmuştur Omurga, boyundan kuyruk sokumuna kadar uzanan 33 omurun üst üste gelmesi ile oluşmuştur Her omurda iki yan çıkıntı, bir dikensi çıkıntı, omur cismi, omur deliği, omur yayları ve eklem çıkıntıları vardır Üst üste gelen omurlar kıkırdak disklerle birbirine bağlanarak omurgayı oluştururlar Omurlar üst üste geldiğinde omur delikleri birleşerek omurga kanalını oluştururlar Omurga kanalını omurilik doldurur Omurga ortalama 75 cm uzunluğunda, dirençli ve bükülgen, uzun, ‘S’ şeklinde bir kemik dizisidir Omurga bütünüyle ekle alındığında dört eğrilik göze çarpar: Öne doğru dışbükey boyun eğriliği; öne doğru içbükey sırt eğriliği(kifoz); öne doğru dışbükey bel eğriliği (lordoz); öne doğru içbükey sağrı eğriliği Omurga beş bölgeye ayrılır
1 Boyun (7)
2 Sırt (12)
3 Bel (5)
4 Sağrı (5)
5 Kuyruk sokumu (4)
Boyun bölgesinin birinci kemiğine atlas kemiği, ikinci kemiğine ise eksen kemiği denirİç içe geçmişlerdir Boyunun sağa sola dönmesini sağlarlar Sırt bölgesi 12 omurdan oluşur Kaburgalar bir uçları ile sırt omuruna bağlanırlar Bel bölgesi 5 omurdan oluşur Vücudun hiçbir kısmıyla bağlantılı olmadığı için kolaylıkla hareket edebilir Sağrı bölgesi 5 omurdan oluşur İnsanın dik durması ve yürümesinde etkili olan bölgedirKuyruk sokumu 4 omurdan oluşmuştur Bu omurlar birleşerek tek omur halini almıştır
Göğüs kemiği vücudun göğüs bölgesinde yer alan üst kısmı geniş, alta doğru sivrilen yassı bir kemiktir Vücudun göğüs kısmında yer alan 15-20 cm boyundaki bu kemiğe göğüs kemiği denir Sap, gövde ve hançerimsi çıkıntı olmak üzere üç kısımdan oluşmuştur
Üzerinde enine ibikler ve kas-bağ bağlantı yerleri bulunur On iki çift olan kaburgaların ilk yedi çifti göğüs kemiğine, sekiz, dokuz ve onuncu çiftler ise yedinci kaburgaya bağlıdır Son iki kaburganın uçları serbesttir Yüzücü kaburgalar denir
Omuz kemerleri önde köprücük (2), arkada kürek (2) kemiğinden oluşur Kalça kemeri kalça, oturga ve çatı kemiklerinden oluşur Kalça kemikleri birbirleriyle ve sağrı bölgesi kemikleriyle birleşerek leğen denilen yapıyı oluşturur Leğen gövdeye bağlanarak karın bölgesindeki iç organlara alttan desteklik sağlar
|