Şengül Şirin
|
Cevap : Hukuki Ve Mali Yönleriyle - Adi Ortaklık
T C Vasıtasız Vergiler Gelir Müdürlüğü
Konu : İş ortaklığının adi ortaklık şeklinde tesis edilip edilemeyeceği hk
İLGİ :12004 tarihli dilekçeniz
İlgide kayıtlı dilekçeniz incelenmiş olup aşağıdaki hususların belirtilmesine gerek duyulmuştur
5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu�nun 4369 sayılı Kanunun 81/D-1 maddesiyle değişmeden önceki �İş Ortaklıkları� başlıklı Mükerrer 6maddesinde;
�Birinci maddenin A, B, C ve D bentlerinde yazılı kurumların kendi aralarında, şahıs ortaklıkları veya gerçek kişilerle belli bir işin birlikte yapılmasını müştereken taahhüt etmek ve kazancını paylaşmak amacıyla kurdukları ortaklıklar iş ortaklığıdır
Bunların tüzel kişiliklerinin olmaması mükellefiyetlerini etkilemez� hükmü yer almış konuya ilişkin olarak 341986 tarih ve 19067 sayılı Resmi Gazete�de yayımlanan 31 Seri Numaralı Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinin 1bölümünde;
�a) Tanım ve Kapsamı
Kurumlar Vergisi Kanunu�nun 1maddesine (E) bendi olarak �iş ortaklıkları� eklenmiştir
İş ortaklıkları; Kurumlar Vergisi Kanunu�nun 1maddesinin A, B, C ve D bentlerinde yazılı kurumların, kendi aralarında, şahıs ortaklıkları veya gerçek kişilerle belli bir işin birlikte yapılmasını müştereken taahhüt etmek ve kazancını paylaşmak amacıyla kurdukları ortaklıklardır
111986 tarihinden önce kurulan ve adi şirket şeklinde faaliyette bulunan ortaklıklar diledikleri takdirde aşağıda belirtilen unsurları taşımaları şartıyla iş ortaklığı olarak faaliyetlerini sürdürebilirler
b) Unsurları :
Kurulacak olan iş ortaklığının kurumlar vergisi mükellefi sayılabilmesi için en az aşağıdaki unsurları taşıması gerekir
i) Ortaklardan en az birisinin kurumlar vergisi mükellefi olması,
ii) Ortaklığın belli bir işi sonuçlandırmak üzere yazılı bir sözleşmeyle kurulması,
iii) İş ortaklığı konusunun, belli bir iş olması,
iv) Birlikte yapılacak olan işin, belli bir süre içinde gerçekleştirilmesinin öngörülmesi,
v) İşin, birden fazla takvim yılına yaygın; inşaat, onarma, montaj ve teknik hizmetler olması,
vi) İş ortaklığı ile işveren arasında bir taahhüt sözleşmesinin olması,
vii)Tarafların, müştereken taahhüt edilen işin, belli bir veya birden fazla bölümünden değil, tamamından işverene karşı sorumlu olmaları,
viii) İşin bitiminde kazancın paylaşılması,
ix)Birlikte yapılması öngörülen ve müştereken taahhüt edilen işin bitimi ve Vergi Usul Kanunu�nda belirtilen mükellefiyetle ilgili ödevlerin tamamının yerine getirilmesiyle mükellefiyetin sona ermesi,
Yukarıda belirtilen genel unsurlar dikkate alındığında her ortağın işin belli bir bölümünün yapımını taahhüt ettiği konsorsiyumlar, iş ortaklığı tanımı dışında kalmaktadır Bu tür ortaklıklarda (konsorsiyum) her bir ortağın yapacağı işin taahhüt sözleşmesinde açıkça belirtilmesi zorunludur Ancak, taahhüt sözleşmesinde belirtilmemekle beraber, ortakların kendi aralarında yapacakları mukavele ile her bir ortağın yükleneceği işin belirlenmesi ve işveren idarece de bu mukavelenin kabulü halinde, iş ortaklığı söz konusu olmayacak, bu tür ortaklık �konsorsiyum� olarak adlandırılacaktır
İş ortaklığı, devamlılık arzeden ve aynı nitelikte olan iş veya işler için değil, belirli bir sürede bitecek bir iş için kurulacak ve tam mükellefiyete tabi olacaktır
�açıklamaları yer almış Kanun maddesindeki �kurdukları ortaklıklar� ibaresi 4369 sayılı Kanunun 81/D-1 maddesiyle �kurdukları ortaklıklardan vergi dairesinden bu şekilde mükellefiyet tesis edilmesini talep edenler� şeklinde değiştirilerek mükellefiyet tesisinde tüzel kişiliğe haiz iş ortaklığı ile adi ortaklık olarak ihtiyarilik tanınmış bu konuya ilişkin olarakta 2281998 tarih ve 23441 sayılı Resmi Gazete�de yayımlanan 59 seri numaralı Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinin 2bölümünde;
�İş ortaklıkları, 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu7nun 1maddesinde bu verginin mükellefi olarak tanımlanmıştır Aynı Kanunun mükerrer 6maddesinde iş ortaklığı birinci maddenin A, B, C ve D bentlerinde yazılı kurumların kendi aralarında şahıs ortaklıkları veya gerçek kişilerle belli bir işin birlikte yapılmasını müştereken taahhüt etmek ve kazancını paylaşmak amacıyla kurdukları ortaklıklar olarak tanımlanmışken, 4369 sayılı Kanunla bu tanım, �Birinci maddenin A, B, C ve D bentlerinde yazılı kurumların kendi aralarında, şahıs ortaklıkları veya gerçek kişilerle belli bir işin birlikte yapılmasını müştereken taahhüt etmek ve kazancını paylaşmak amacıyla kurdukları ortaklıklardan vergi dairesinden bu şekilde mükellefiyet tesis edilmesini talep edenler iş ortaklığıdır� şeklinde değiştirilmiştir
Öte yandan, 2971998 tarihinden önce mükellefiyetini iş ortaklığı olarak tesis ettirmiş kurumların, bir ay içerisinde vergi dairesine başvurarak değişik mükerrer 6maddedeki ihtiyarilik hakkında yararlanmaları olanaklıdır
Bu düzenlemelere göre mevcut mükellefiyet şekli �İş ortaklığı� olanlar, 3181998 tarihine kadar vergi dairesine başvurarak iş ortaklığı olarak tescil edilmiş olan kurumlar vergisi mükellefiyet kayıtlarının terkinini talep edebileceklerdir
Kurumlar vergisi mükellefiyetlerinin kaldırılması talebi ile vergi dairesine başvuran iş ortaklıklarının, bu tarihten sonraki işlemleri ile ilgili olarak, Geçici 27maddenin Maliye Bakanlığına verdiği yetki çerçevesinde aşağıdaki düzenlemeler yapılmıştır
a) Başvuran iş ortaklıklarının kurumlar vergisi mükellefiyetine son verilecek, adi ortaklık olarak kayıt ve işlemleri yapılacaktır
b) Değişiklik tarihine kadar iş ortaklığı olarak yerine getirilen (defter tutulması, belge düzenlenmesi, beyanname verilmesi gibi) yükümlülükler adi ortaklık adına yapılmış kabul edilecektir
c) İş ortaklığı adına 1998 hesap dönemi için tasdik edilmiş defterlerin kullanılmasına devam edilecektir Daha sonraki hesap dönemleri için kullanılacak defterler adi ortaklık adına tasdik ettirilecektir
d) İş ortaklığı adına anlaşmalı matbaalara bastırılmış veya noter tasdiki yaptırılmış olan belgeler, 1998 hesap dönemi sonuna kadar kullanılabilecektir Bu durumda düzenlenen belgelerin üzerine adi ortaklığa ait tüm bilgileri içeren kaşe basılacaktır
e) İşin bitiminde, ortaklar kendi hisselerine düşen kazancı beyannamelerine dahil edecekler, hesaplanan vergiden iş ortaklığına yapılan ödemelerden kesilen vergileri de hisseleri oranında mahsup edebileceklerdir
f) Adi ortaklık, mükellefiyeti terkin edilen iş ortaklığının tahakkuk etmiş ve edecek vergi borçlarını ödeyeceğini ve diğer vecibelerini yerine getireceğini terkin talebi ile birlikte bir taahhütname ile taahhüt edecektir İş ortaklığınca yerine getirilmeyen her türlü vergisel yükümlülüklerin ortakların her birinden aranabileceği tabiidir
� açıklamaları yer almıştır
Buradan da anlaşılacağı gibi yıllara sari olmayan teknik hizmet ifası için tesis edilecek olan ortaklığınızın iş ortaklığı olarak değerlendirilmesi mümkün olmayacağı gibi tesis edilecek ortaklığın adi ortaklık hükmünde olması gerekmekte olup, zaten bu kapsamda yıllara sari iş yapan ortaklıklarada ihtiyari olarak adi ortaklık şartlarından yararlanma hakkı verilmiştir
Diğer taraftan Kurumlar Vergisi Kanunu�nun 25maddesinde kurumlar vergisi mükelleflerinin, cari vergilendirme döneminin kurumlar vergisine mahsup edilmek üzere Gelir Vergisi Kanunu�nun mükerrer 120maddesinde belirtilen esaslara göre kurumlar vergisi oranında geçici vergi ödeyecekleri belirtilmiş, Gelir Vergisi Kanunu�nun Mükerrer 120maddesinde de geçici vergi uygulamasına ilişkin usul ve esaslar açıklanarak maddenin parantez içi hükmüyle basit usule tabi ticari kazanç mükelleflerinin geçici vergi vermeyecekleri ile bu Kanunun 42maddesi kapsamına giren kazançlar ve noterlik görevini ifa ile mükellef olanların bu işlerinden sağladıkları kazançlar için geçici vergi vermeyecekleri hüküm altına alınmıştır
Bilindiği üzere adi ortaklıklarda vergisel yükümlülükler (KDV, Muhtasar vb) adi ortaklık adına tesis edilecek mükellefiyete ait olacak ama vergileme ortakların üzerlerinde yapılacağından adi ortaklık adına geçici vergi veya yıllık beyanname verilmesi gerekmeyecektir
Bu itibarla teknik bir hizmetin yıl içerisinde ifası için tesis edilecek olan adi ortaklığınızın bu faaliyetinden elde edilen kazancın hisseleri oranında ortakların kayıtlarına intikali gerekmekte olup bu kazançlarını vermiş oldukları geçici ve yıllık beyannamelere intikal ettirmeleri ortakların mükellefiyetlerinin bulunmaması halinde adı ortaklıktan doğan durumları cihetinde mükellefiyetlerinin tesisi ve bu kazançlar için geçici ve yıllık beyanname vermeleri gerekmektedir
Bilgi edinilmesini rica ederim
23Katma Değer Vergisi ve Muhtasar Beyanname Yönünden
Bunun dışında Adi ortaklıklar Katma Değer Vergisi ve Muhtasar Beyanname mükellefi olarak bağlı bulundukları Vergi Dairesine beyanda bulunmak zorundadırlar Ayrıca çalıştırdıkları personel için Sosyal Güvenlik Kurumuna da bildirimde bulunurlar
24021987 tarih ve 19382 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 25 seri no lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği�inde konu şu şekilde açıklanmıştır
Katma değer vergisi yönünden işletme bazında değerlendirilen adi ortaklıklarda katma değer vergisi beyannamesi ortaklık adına düzenlenecek ve ortaklardan birisi tarafından imzalanmak suretiyle ilgili Vergi Dairesine verilecek olmakla birlikte, ortakların verginin ödenmesi bakımından müteselsil sorumluluk taşımaları nedeniyle, işlemlerde kolaylık sağlanması açısından adi ortaklık adına düzenlenecek beyannameye, ortakların adı, soyadı, adresleri ve bağlı bulundukları vergi dairelerini gösteren bir listenin eklenmesi gerekmektedir
Ancak, ortaklık beyannamesine eklenen bu listede yer alan bilgilerde herhangi bir değişiklik meydana gelmediği sürece, listenin her dönem beyannamesine eklenmemesi uygun görülmüştür
Liste muhteviyatı bilgilerde değişiklik söz konusu olduğu takdirde ise değişikliğe uygun olarak düzenlenecek listenin, değişikliğin vuku bulduğu dönem beyannamesine eklenmesinin gerektiği tabiidir
Danıştay Dava Daireleri Genel Kurulu�nun 29092000 tarih ve E:2000/70, K:2000/272 Sayılı kararının özeti : Katma değer vergisinde adi ortaklık adına ortaklardan birinin uzlaşmaya varması halinde uzlaşmadan haberdar olmayan ortağın mirasçılarının da sorumlu tutulamayacağı
24Vergi Usul Kanunu Yönünden
Adi ortaklıklar Vergi Usul Kanun�unda belirtilen bütün mükellefiyetleri yerine getirmek zorundadırlar Bu açıdan, kanunun belirtmiş olduğu belge düzenine uymaları yani, fatura, gider pusulası gibi belgeleri bastırmaları, perakende satış yapıyorlar yazar kasa kullanmaları gerekmektedir Ayrıca gene Vergi Usul Kanununda belirtilen defterleri kullanmak zorundadırlar
Bütün bu vergisel ödevler doğrultusunda kullanmış oldukları defter ve belgeleri zaman aşımı süresi içinde muhafaza etme ve istendiği zaman ibraz etmekle mükeleftirler
25Hisse Devir İşlemlerinde Katma Değer Vergisi tahakkuku
Konu 24021987 tarih ve 19382 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 25 seri no lu Katma Değer vergisi Genel Tebliği�in de açıklanmıştır
Buna göre
Katma Değer Vergisi uygulamasında adi ortaklıklar bağımsız işletme birimleri olarak ayrı vergi mükellefiyetine sahiptir Buna göre; adi ortaklıklarca defter tutma, belge düzenleme, muhafaza ve ibraz gibi vergi ödevleri ile beyanname verme ve vergi ödeme gibi mükellefiyetlerin ortaklardan ayrı olarak yerine getirilmesi, ortaklığın katma değer vergisi ile ilgili hesaplarının, ortakların varsa şahsi işletmelerindeki işlemlerden ayrı yapılması gerekmektedir
Öte yandan : adi ortaklıklarda, ortaklığın sona ermesi sonucunu doğurmayan hisse devri işlemleri katma değer vergisine tabi olamayacak, ortaklığın sona ermesi sonucunu doğuran devir işlemlerinde ise vergi uygulanacaktır
Buna göre : bir adi ortaklıkta, ortaklardan biri veya birkaçının hisselerini diğer ortaklara veya üçüncü şahıslara devretmesi, bu şekilde ortaklıktan bazı ortakların ayrılması veya ortaklığa yeni ortakların alınması halinde, mevcut adi ortaklık, ortak sayısındaki değişiklik dışında aynen devam ediyorsa, bu hisse devri işlemlerinde vergi uygulanmayacaktır
Hisse devri işlemleri adi ortaklığın sona ermesi sonucunu doğuruyor veya ortaklık, ortakların kararı ile fesh ediliyorsa, bu devir işlemlerine vergi uygulanması gerekmektedir Vergi uygulaması aşağıdaki şekilde yapılacaktır:
Ortaklardan biri veya birkaçının hisselerinin diğer ortak veya ortaklara devredilmesi suretiyle ortaklığın sona ermesi halinde; devralan ortak veya ortakların kendi hisseleri ile satın aldıkları hisseler dikkate alınmaksızın, ortaklıkça, devralan ortak veya ortaklara teslim edilen toplam mal bedeli üzerinden katma değer vergisi hesaplanacaktır Ortaklık tarafından düzenlenecek olan faturada ayrıca gösterilecek olan bu vergi ilgili dönem işlemleri ile birlikte adi ortaklığın son beyannamesine dahil edilerek beyan edilecek, devralan ortak veya ortaklar tarafından ise genel hükümler çerçevesinde indirim konusu yapılabilecektir
Örnek : (A), (B) vc (C)'nin 1/3 hisse ile yer aldıkları (ABC) adi ortaklığı, ortakların kararı ile feshedilmektedir Bu fesih sırasında (C) hissesini (B)'ye satmakta mallar (A) ve (B) arasında paylaşılmaktadır Ortaklıkta teslime konu emtianın değeri 60000000 lira ve bu emtianın tabi olduğu vergi nispeti % 12'dir Bu durumda, adi ortaklıktan (A) adına 20000000 liralık, (B) adına ise 40000000 liralık fatura kesilerek bu faturalarda 7200000 lira tutarında vergi hesaplanacak ve bu vergi adi ortaklığın son beyannamesine ithal edilecektir (A) kendi şahsi işletmesinde 20000000 lira üzerinden hesaplanan 2400000 liralık vergiyi (B) ise 40000000 lira üzerinden hesaplanan 4800000 liralık vergiyi indirim konusu yapabilecektir
Konu ile ilgili yayımlanan bir mukteza aşağıya alınmıştır
|