Cevap : Birinci Dünya Savaşı

Osmanlı Cephesi (Birinci Dünya Savaşı)

Osmanlı Cephesi (Birinci Dünya Savaşı)Birinci Dünya Savaşı



Askeri gecit, Mustafa Kemal Çanakkale cephesinde; Deniz uçğı; Sarıkımısda makinalı tüfek gurubuTarihKasim 2, 1914 - Ekim 29, 1918BölgeSonuç

Sevr AntlaşmasıTaraflar

• Osmanlı Devleti

• Alman İmparatorluğu

• Rusya İmparatorluğu

• Fransa

• Ermenistan

• ___ Araplar

• Büyük Britanya

• Avustralya

• Hindistan

• Yeni Zelanda

• Kanada

Kumandanlar

Enver Paşa*

Ahmet Cemal Paşa

Esat Paşa

Ahmet İzzet Paşa

Cevat Paşa

Hasan İzzet Paşa

Mahmut Kamil Paşa

Vehip Paşa

Fevzi Paşa

Sakallı Nurettin Paşa

Mersinli Cemal Paşa

Yakup Şevki Paşa

Hafız Hakkı Paşa

Halil Paşa

Nuri Paşa

Ali İhsan Paşa

Mustafa Kemal Paşa

Ali Fuat Paşa

İsmet Bey

Colmar von der Goltz

Erich von Falkenhayn

Otto Liman von Sanders

Kress von Kressenstein

Sir Ian Hamilton

Edmund Allenby

General Nixon

General Maude

General Townshend

Illarion Vorontsov

Nikolai Yudenich

GüçlerOsmanlı: 2608000[1] ?KayıplarOsmanlı muharebe dış edilen kişi sayısı: 1085000[1]
Osmanlı esir sayısı: 104152[2] ?*Cephede Ordu Kumanda edenler Osmanlı İmparatorluğu Birinci Dünya Savaşı'na Almanya ile müttefik olarak girmiştir Savaş bellibaşlı dört cephede gerçekleşmiş ve Osmanlı Devleti'nin yenilgisi ile sonuçlanmıştır:

• Kafkasya Cephesi (1914-1918), Rusya'ya karşı
• Sina/Filistin Cephesi (1914-1918), İngiltere'ye karşı
• Irak Cephesi (1914-1918), İngiltere'ye karşı
• Çanakkale Cephesi (1915), İngiltere, Fransa ve Commonwealth (İngiliz Milletler Topluluğu) güçlerine karşı

Bunun yanı sıra bir Osmanlı kolordusu 1916-17'de Galiçya Cephesi'nde Rusya'ya karşı Avusturya-Macaristan safında savaşmıştır

I Dünya Savaşı Cepheleri

Avrupa
Balkanlar Batı Cephesi
Doğu Cephesi İtalya Cephesi
Orta Doğu - Osmanlı Cephesi
Kafkasya Sina ve Filistin Mezopotamya
Çanakkale Yemen - Hicaz İran

Afrika
Güneybatı Afrika Batı Afrika Doğu Africa
Asya ve Pasifik
Tsingtao Alman Samoa ve Yeni Ginesi

Diğer Cepheler

Atlantik Akdeniz'de Deniz harekatları
Deniz Savaşları Hava Savaşları

Osmanlı İmparatorluğu'nun Savaşa Katılması

Osmanlı Devleti'nin geleneksel müttefikleri olan İngiltere ve Fransa'nın savaş öncesinde Rusya ile yakınlaşması üzerine, 1913'te iktidara gelen İttihat ve Terakki yönetimi, Almanya ile askeri ittifak yollarını aradı
1914 Temmuzunda Maliye Nazırı Cavit Bey'in İngilizlere, Bahriye Nazırı Cemal Paşa'nın Fransızlara yönelik diplomatik girişimlerinden sonuç alınamadı 25 Temmuz 1914'de Sadrazam ve Hariciye Nazırı Sait Halim Paşa, Harbiye Nazırı Enver Paşa, Dahiliye Nazırı Talat Paşa ve Meclis Reisi Halil Bey le Alman temsilcileri arasında gizli görüşmeler başlatıldı Almanya'nın Rusya'ya savaş ilanından bir gün sonra, 2 Ağustos 1914'ta Sait Halim Paşa ile Alman Büyükelçisi Wangenheim arasında gizli ittifak antlaşması imzalandı
Antlaşmaya göre,

• Her iki taraf, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu ile Sırbistan arasında çıkacak bir savaşta tarafsız kalacak,
• Rusya'nın Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'na savaş ilan etmesi durumunda Osmanlı İmparatorluğu da Almanya ile birlikte Rusya'ya karşı savaşa girecek,
• Osmanlı İmparatorluğu'nun savaşa katılması durumunda Almanya'nın Türkiye'de göndereceği Özel Askeri Heyet, Osmanlı Ordusu'nun genel sevk ve idaresi üzerinde "fiili ve kati nüfuz" sahibi olacak,
• Osmanlı İmparatorluğu topraklarına herhangi bir saldırı durumunda Almanya Osmanlı ülkelerini gerektiğinde silahla koruyacak,
• Antlaşma 31 Aralık 1918 tarihine kadar geçerli olacaktı

Antlaşmanın gizli tutulmasına, Osmanlı İmparatorluğu'nun savaş hazırlıkları ve seferberliği tamamlanana kadar tarafsızlığını korumasına karar verildi Osmanlı İmparatorluğu 3 Ağustos'ta seferberlik hazırlıklarına başladı 4 Ağustos'ta Boğazlar, tüm yabancı savaş gemilerine kapatıldı, 17 Ağustos'ta kapitülasyonların kaldırıldığı ilan edildi 30 Ağustos 1914 günü Almanya’dan gelen sahil topçu müfrezesi, Çanakkale Boğazı istihkamlarına yerleşti İstihkamların komutanlığına Amiral von Usedom atandı
11 Ağustos'ta Goeben ve Breslau adındaki iki Alman zırhlısı İngiliz takibinden kaçarak Çanakkale Boğazına sığındı Harbiye Nazırı Enver Paşa'nın kişisel kararıyla gemilerin Marmara Denizi'ne geçmesine izin verildi Fransa ve İngiltere bunun üzerine Osmanlı hükümetine bir protesto notası verdiler Daha büyük bir tepkiden çekinilerek, 16 Ağustos'ta İstanbul açıklarına getirilen gemilerin Osmanlı Devleti tarafından satın alındıkları açıklanmıştır Yavuz ve Midilli adları verilen zırhlıların mürettebatı da fes giydirilerek Osmanlı donanmasına alınmıştır
1 Ekim'de Çanakkale Boğazı'ndaki mayınlama işlemleri tamamlanarak boğaz her türlü trafiğe kapatıldı 27 Ekim'de Yavuz ve Midilli, 11 gemiden oluşan bir filo eşliğinde Karadeniz'e açıldı Kuzey Karadeniz'e yönelen filo 29 Ekim'de Rusya'nın Sivastopol, Odessa, Novorosisk ve Feodosya limanlarını top ateşine tuttu
Osmanlı donanmasının Rus gemi ve limanlarına saldırması üzerine 1 KasımKafkasya’da sınırı geçerek Osmanlı topraklarına girdi Hemen ardından 2 Kasım'da Rusya, 5 Kasım'da İngiltere Osmanlı İmparatorluğu’na savaş ilan etti Osmanlı Devleti buna 14 Kasım'da Cihad-ı Ekber ilanıyla karşılık verdi 1914 günü Rus ordusu

Kafkasya Cephesi

Kafkasya Ardahan – Sarıkamış – Malazgirt – 1 Karakilise – Van – Köprüköy – Erzurum – Trabzon – Erzincan – Muş – Bitlis – Oğnut – 2 Karakilise – Sardarapat – Bash Abaran –Bakü Enver Paşa kumandasındaki Türk ordusu 21 Aralık'ta (o zamanki Rus sınırı olan) Köprüköy - Eleşkirt hattında hücuma geçti Sarıkamış yakınında Allahüekber Dağlarına ulaşan ordu burada 1915 Ocağının ilk haftasında ağır bir yenilgiye uğradı 130000 kişilik asker mevcudunun 60000'i çarpışmalarda veya soğuktan donarak şehit oldu Geri kalanlar esir düştü
Grandük Nikola kumandasındaki Rus ordusu bir yıllık bir bekleyişten sonra 13 Ocak 1916'da Erzurum cephesinde harekete geçti 16 Şubat 1916'da Erzurum, 3 Mart'ta Bitlis ve Muş, 18 Nisan'da Trabzon, 24 Temmuz'da Erzincan düştü Ancak Ağustos ayında Bitlis ve Muş geri alındı
Rusya'da 1917 Mart ayında Çarlık rejimine karşı başlayan ayaklanma Kasım ayında Bolşevik rejimin kurulması ve 1918 Ocak ayında Rus ordusunun dağılması ile sonuçlandı Rus ordusunun çekilmesi üzerine, onların boşalttığı alanlarda Antranik komutasındaki Ermeni birlikleri "Batı Ermenistan Geçici Hükümeti" ilan ettiler Ancak hücuma geçen Türk ordusu karşısında tutunamayarak dağıldılar 26 Şubat 1918'de Erzincan, 27 Şubat'ta Trabzon, 12 Mart'ta Erzurum, 2 Nisan'da Van kurtarıldı
3 Mart 1918'de imzalanan Brest Litovsk Antlaşması ile Rusya savaşta kazandığı toprakları terkederek 1878 öncesi sınırlara dönmeyi kabul etti Bu sırada Tiflis'te kurulan Transkafkasya Cumhuriyeti'nin direnmesi üzerine Halil Paşa kumandasında ileri harekete geçen Türk ordusu 25 Mart'ta Oltu, 3 Nisan'da Ardahan, 5 Nisan'da Batum, 15 Mayıs'ta Gümrü, 20 Temmuz'da Nahçevan'ı aldı ve nihayet 15 Eylül'de Bakü'ye girdi Ekim başında bir Türk müfrezesi Dağıstan'da kontrolü ele aldı
Ancak 30 Ekim'de imzalanan Mondros Mütarekesi uyarınca Türk ordusu işgal ettiği Kafkasya topraklarını bırakarak 1914 sınırına geri çekildi Türk ordusunun boşalttığı Batum, Ardahan ve Kars'ta kurulan Milli Şura Hükümetleri 1919 ilkbaharında Kafkasya'daki İngiliz kuvvetleri tarafından tasfiye edildi
Daha çok bilgi için: Ardahan Harekâtı, Sarıkamış Harekâtı, Malazgirt Savaşı (1915), Van Savaşı ve Brest-Litovsk Antlaşması

Çanakkale Cephesi


Çanakkale Savaşı Çanakkale Deniz Harekâtları
Kumkale Seddülbahir Cephesi
1 Krite – 2 Kirte – 3 Kirte – 1 Kerevizdere - Zığındere - 2 Kerevizdere - Kirte Bağları

Arıburnu Cephesi
Kanlısırt – Sarı Bayır – Kılıçbayır – Kocaçimen Tepe – Conk Bayırı

Anafartalar Cephesi

I Anafartalar – Tekketepe – 2 Anafartalar İstanbul'u bir deniz harekâtıyla ele geçirerek Osmanlı Devleti'ni safdışı bırakmak ve zor durumda olan Rusya'ya güneyden yardım ulaştırmak projesi savaşın ilk aylarında İngiltere Donanma Bakanı Winston Churchill ve Deniz Kuvvetleri Komutanı Amiral Lord Fisher tarafından ortaya atıldı Savaşın Alman cephesinde kazanılacağına inanan Kara Kuvvetleri Komutanı Lord Kitchener bu projeye karşı çıktı
Alman Genel Karargâhı Çanakkale'den gelebilecek tehlikeyi sezerek Çanakkale istihkâmlarının güçlendirilmesine ve boğazın mayınlanmasına karar verdi Albay Wehrle komutasındaki bir alay bu işle görevlendirildi
18 Mart 1915'te Fransız ve İngiliz donanmalarından oluşan bir filo Çanakkale Boğazı'nı geçmeye teşebbüs etti, ancak ağır topçu ateşi ve mayın patlamaları sonucunda ilerleyemeyerek geri çekildi
24 Mart'ta İstanbul'daki Alman Askeri Heyeti'nin başı olan Mareşal Liman von Sanders Çanakkale'nin karadan savunmasıyla görevlendirilen 5 Ordu komutanlığına getirildi 25 Nisan'da İngiliz, Fransız ve Anzac (Avustralya-Yeni Zelanda Gönüllü Kolordusu) birlikleri Çanakkale Boğazı civarında üç noktada karaya çıktılar Ancak şiddetli Türk direnişi karşısında ilerleyemeyerek sahi hattındaki dar bir alana sıkıştılar
Ağustos başında Gelibolu Yarımadası'nın kuzeyine yapılan ikinci müttefik çıkartması da Anafartalar Muharebeleri ile durduruldu Düşman askeri 8-9 Aralık 1915 gecesi Gelibolu yarımadasını deniz yoluyla tahliye etti
Çanakkale Savaşlarına kaymakam (yarbay) rütbesiyle katılan Mustafa Kemal Bey, büyük yararlıklar göstererek albaylığa yükseltildi
Daha çok bilgi için: Çanakkale Savaşları

Irak Cephesi

Mezopotamya Fao Çıkartması – Basra – Qurna – Es Sinn – Maden – Umm-at-Tubal –Kut –Şeyh Sa'ad – Vadi – Hanna – Dujaila – Kut – Baghdad – Samarrah Taarruzu – Cebel Hamlin – Istabulat – Ramadi – Şarkat Irak'taki İngiliz harekâtı ana İngiliz karargâhından bağımsız olarak Hindistan Ordusu'na bağlı Sefer Birliği tarafından yürütüldü
Şatt-ül Arap Nehri üzerindeki Abadan'da İngiliz petrol tesislerini koruma altına almak amacıyla 7 Kasım 1914'te İngilizler (nehrin Osmanlı yakasında bulunan) Fao Adası'na asker çıkardılar 21 Kasım'da Basra İngilizlerin eline geçti
1915'te İttihat ve Terakki fedaisi ve Teşkilat-ı Mahsusa üyesi olan binbaşı Süleyman Askerî Bey komutasında düzensiz bir birlik İngiliz kuvvetlerine karşı akınlar ve sabotaj eylemleri düzenledi Bunun üzerine Mayıs ayında General Townshend kumandasındaki İngiliz ordusu Bağdat'ı ele geçirmek üzere hareket etti 24 Temmuz'da Nasıriye, 29 Eylül'de Kut-ül Amare düştü 22 Kasım'da Selmanpak Muharebesi'nde Mareşal von der Goltz komutasındaki Türk ordusu bir zafer kazandı; Kut-ül Amare'de kuşatılan Townshend 29 Nisan 1916'da teslim oldu
1917'de Irak'taki Türk kuvvetlerinin İran'a sevkedilmesi üzerine tekrar harekete geçen İngilizler 11 Mart 1917'de Bağdat'ı ele geçirdi Bunu izleyen aylarda Musul hariç Kuzey Irak'ın büyük bir kısmı İngilizlerin eline geçti
Daha çok bilgi için: Fao Çıkartması ve Basra Savaşı

Sina-Filistin-Suriye Cephesi

Sina ve Filistin 1 Süveyş – 2 Süveyş – Romani – Magdhaba – Ramallah – 1 Gazze – 2 Gazze – 3 Gazze – Bir-Seba – Kudüs – Megiddo Cemal Paşa komutasındaki Osmanlı Ordusu, İngiliz idaresinde olan Mısır'ı fethetmek amacıyla 28 Ocak 1915'te Süveyş Kanalı'na saldırdı Saldırı hezimetle sonuçlandı
27 Temmuz 1916'da Albay von Kress kumandasında 4 Ordu'nun giriştiği İkinci Kanal Seferi de yenilgiyle sona erdi Bu olay üzerine İngiliz ordusunun en parlak generallerinden olan Edmund Allenby Mısır'a gönderilerek, bir karşı saldırı için hazırlıklara başladı Allenby'nin hazırlıkları çerçevesinde Oxford'lu arkeolog ve sanat tarihçisi T E Lawrence, Osmanlı idaresine karşı bir Arap İsyanı örgütlemekle görevlendirildi
27 Haziran 1916'da Mekke Şerifi Hüseyin Osmanlılara karşı isyan ederek Hicaz Kırallığı'nı ilan etti Ürdün, Suriye ve Filistin Araplarının büyük bir kısmı açık veya gizli şekilde Hüseyin ve oğulları Faysal ve Abdullah'ın isyanına katıldı
8 Mart 1917'de İngiliz kuvvetleri Gazze'de saldırıya geçerek stratejik Han Yunus mevkiini işgal etti 6 Kasım 1917'deki Üçüncü Gazze savaşı'nda kesin bir üstünlük elde eden İngilizler, 17 Kasım'da Yafa'yı (bugünkü Tel-Aviv), 9 Aralık'ta da Kudüs'ü ele geçirdiler 21 Şubat 1918'de Eriha düştü Bunu izleyen aylar, Şeria cephesinde sonuçsuz çarpışmalarla geçti
Birinci Dünya Savaşı'nın Osmanlı bozgunuyla sonuçlanmasına ve Suriye'nin elden çıkmasına yol açan son karşılaşma 19 Eylül 1918'de başladı Bu tarihte Nablus yakınında aniden saldırıya geçen İngiliz kuvvetleri, Mecidiye/Megiddo Meydan Muharebesi'nde Mareşal Liman von Sanders komutasındaki Türk ordular grubunu kesin bir yenilgiye uğrattı Muharebede, 5 İngiliz ve 1 Fransız tümeninde toplam 50000 kişiden oluşan düşman kuvvetleri iki Osmanlı ordusunu tümüyle dağıtarak büyük bir kısmını esir aldı 21 Eylül'de düşman eline geçen Nasıra'da 18000 asker esir düştü 22 Eylül'de yerli halkın ayaklanarak Türk karargâhına saldırdığı Şam, 1 Ekim'da İngiliz işgaline girdi 6 Ekim'de Humus, 27 Ekim'de Halep düştü
Daha çok bilgi için: Birinci Süveyş Savaşı, İkinci Süveyş Savaşı, Arap İhtilali, T E Lawrence, Birinci Gazze Savaşı, İkinci Gazze Savaşı ve Üçüncü Gazze Savaşı

Savaş Sonu

Cepheden gelen bozgun haberleri üzerine 5 Ekim'de Talat Paşa hükümeti Wilson Prensipleri çerçevesinde ateşkes isteminde bulundu 8 Ekim'de İttihat ve Terakki hükümeti istifa etti 14 Ekim'de Ferik (general) Ahmet İzzet Paşa yönetiminde "partilerüstü" geçiş hükümeti kuruldu 24 Ekim'de İngiltere ateşkes teklifini kabul ederek bir Türk murahhasının Limni Adası'ndaki Mondros (Moudros) limanına gönderilmesini önerdi Mondros'a giden eski Bahriye Nazırı Rauf Bey 30 Ekim'de savaşın fiili bölümünü sona erdiren Mondros Mütarekesi'ni imzaladı
Türkiye ile İngiltere, Rusya, Fransa, İtalya ve diğer İtilaf Devletleri arasındaki savaş hali ancak 24 Temmuz 1923'te imzalanan Lozan Antlaşması ile sona erd